TÜRKİYE’DE REKREASYONA BAKIŞ, GELİŞİMİ VE BEKLENTİLER Prof. Dr. Erdal ZORBA Muğla Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksek Okulu

Serbest zamanın üç önemli fonksiyonu vardır; 1-Dinlenme veya kendini bırakma, 2-Eğlenme, 3-Kendini geliştirme. Ülkelerin özellikle sosyal hayatlarında, gelişmişlik derecelerine paralel olarak gittikçe önemi artan rekreasyon, çeşitli ülkelerde ya aynı isim altında ya da eğlence sanat, kültürel faaliyetler ile birlikte beden eğitimi sporda, dans, avcılık, balık tutma vs. gibi serbest zamanların bileşenleri ile ifade edilmektedir. Serbest zamanın üç önemli fonksiyonu vardır; dinlenme veya kendini bırakma, eğlenme, kendini geliştirme.

Rekreasyon Tanımı ve Önemi Rekreasyon çeşitli bilim adamları tarafından şu şekilde açıklanmıştır;

Bucher’e (1974) göre rekreasyon; insanın özbenliğine uygun ve yapmaktan zevk aldığı toplumsal, kültürel ve sportif etkinliklere katılarak, günlük yaşamın sıkıcılığından kurtulması ve başka insanlarla etkileşerek toplumsal bir kişilik kazanması, özünde ödül niteliği taşıyan, ancak kazanç amacı gütmeyen, doğası gereği anti-sosyal da olamayacak etkinliklerdir. Kraus (1985) klasik anlamda rekreasyonu; kişiyi zorunlu iş ve etkinliklerden sonra yenileyen, dinlendiren ve gönüllü olarak yapılan faaliyetler olarak tanımlamaktadır. Cordes K. Ve İbrahim H. ’me (1996) göre insanların anlaştığı anlamlı ve zevk alınabilecek gönüllü aktiviteler olarak tanımlanmaktadır

Rekreasyon Çeşitleri Rekreasyon etkinlik alanları serbest zaman şekline, süresine, katılımın tarzına, iklim, ekonomik, coğrafi durumlar ile toplum kültürüne göre farklılıklar ya da çeşitlilikler gösterebilmektedir. Müzik faaliyetleri (Enstrümanlı, orkestralı, solo, koro v.b.) Spor faaliyetleri (Takım, ferdi, doğa, mücadele ve zihin sporları gibi) Oyunlar (Her yaş kesimi için eğitsel oyunlar) Dans (Halk oyunları, modem ve ritmik danslar gibi) Sanat ve hüner gerektiren faaliyetler (Plastik, deri, grafik, seramik, metal, fotoğraf, resim, ahşap gibi.) Mekan dışı faaliyetler (Kamp kurmak, piknik yapmak, çevrecilik yapmak gibi) Bilimsel ve kültürel faaliyetler (Edebiyat, tiyatro çalışmaları, tiyatro, bilimsel tartışma toplantıları gibi)

REKREASYONUN BİREY ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ REKREASYONUN BİREY ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ Amerika Birleşik Devletleri hastalıkları Kontrol Merkezi (CDC) sağlıklı ve uzun ömürlü olmada 4 ana faktör üzerinde durmuşlardır. Bunlar; Düzenli Yaşam Alışkanlıkları (Sağlıklı davranış) %51, Fiziksel çevre %20, Kalıtımsal özellikler %20, Enfeksiyon ve sağlık tedavi servislerinin niteliği, %9 olarak sayabiliriz

Türkiye’deki ölüm sebeplerinin başında kalp ve dolaşım sistemi rahatsızlıkları gelmesinde en önemli etkenler olarak aşağıdaki sebepleri sayabiliriz: -Halkın hastalıklara karşı bilinçli bir eğitiminin olmaması, -Ekonomik sebeplerden dolayı ucuz ve kalitesiz yiyecekler tercih edilmesi, -Kötü çevre koşulları, zararlı alışkanlıklara meyillenme, -Bilinçsiz ve kötü beslenme alışkanlıkları, -İş güvencesinin bulunması, -Çocukluk çağından itibaren hareketsiz ve stresli bir yaşam tarzı anlayış, gerek aile, gerekse okul veya iş çevresinde eğitim anlayışının rekreatif etkinliklere teşvik edici olmaması yanlış yaşam tarzı bu tarz eğitim müesseseleri tarafından da itibar görmektedir. Dolayısıyla yanlış yaşam tarzı çocukluk çağından itibaren yerleşmektedir.

Rekreasyonun insan üzerine etkilerini ; Rekreasyonun insan üzerine etkilerini ; 1-Fiziksel ve ruhsal sağlığın gelişmesi,, 2-İnsanların sosyalleşmesi, 3-Kişisel beceri ve yeteneklerin gelişmesi, 4-Rekreatif faaliyetlerde yaratıcılık gücünün geliştirilmesi, 5-Çalışma başarısı ve iş verimini artması, 6-İnsana mutluluk ve huzur vermesi, 7-Toplumsal dayanışma ve bütünleşmeyi sağlaması, 8-Demokratik toplumun yaratılmasında imkan sağlaması, halinde sıralamak mümkündür

ÇEŞİTLİ ÜLKELERDE REKREASYON ANLAYIŞI Amerika’da Rekreasyon Halka Ait Alanlar Doğal Park Hizmeti Gençlik Organizasyonları Spor ve Açıkhava Kulüpleri Ticari Kamp Yerleri Kırsal Turizm

İngiltere’de Rekreasyon Yerel yönetim ve rekreasyon merkezlerinde, spor ve rekreasyon, kapalı ve açık alanda yapılmak üzere sınıflandırılmıştır Rusya’da Rekreasyon 1930 yılında sosyal planlamaya parklar, oyun alanları, spor alanları, konut oyun alanları, kamplar ve kapalı merkezler dahil edilmiştir. Devlet eliyle, tiyatro, opera, bale, konser gibi kültürel etkinliklere yer verilir

Japonya’da Rekreasyon etkinlikleri Geleneksel olarak ev, din, özel kulüpler ve ulusal şenlikler yoluyla sağlanır. 2. Dünya savaşı sıralarında örgütlü boş zaman değerlendirme hareketine önem verildi. 1932 yılında Ulusal Boş Zaman Değerlendirme Kurumu açılmış ve bu kurum, boş zaman değerlendirme imkanlarını geliştirmeye, park programını hazırlamaya, lider yetiştirmeye ve yayınlar yapılmasına çalışmıştır Almanya’da Rekreasyon Özellikle gençler sporun her türünde oldukça etkindirler. Açık hava etkinlik ve sporları Almanların en büyük zevkleridir. Geleneksel olarak ormanların korunması, kamplar, oteller, küçük oteller çok yaygındır. Bir çok spor ve oyunlar “Takım” olarak yapılır ve tüm kış sporları, futbol, yüzme, eskrim çok yaygın spor türleridir

Fransa’da Rekreasyon Gönüllü kuruluşlar devletten daha öne çıkmış durumdadır. Endüstriyel Firmalar ve birlikler, oyun alanları, araçlar, toplantı salonları, boş zaman değerlendirme odaları, spor takımları ve kulüpleri, sanat, müzik, tiyatro ve sinema gibi alanlarda kültürel programlar düzenlerler. 1958’de Eğitim Bakanlığına bağlı Gençlik ve Spor Yüksek Sekretaryası kuruldu. Fiziksel eğitim, çeşitli sporlar, açık hava etkinlikleri ve popüler eğitim bu kuruluş tarafından yönetilmektedir İskandinav Ülkeleri Cimnastik, açık hava sporları ve yüzme çok popüler sporlardır. Finlerde “Sauna” ayrı bir kültür ve boş zaman etkinliğidir. İskandinav ülkelerinde folklor, müzik, edebiyat, sanat ve el sanatları büyük ilgi görür

OSMANLIDAN GÜNÜMÜZE REKREASYON DEĞİŞİMİ OSMANLIDAN GÜNÜMÜZE REKREASYON DEĞİŞİMİ Anadolu öncesi Türk toplumlarında, insanlar kadın erkek ayırımı yapmadan tarım ve hayvancılıkla uğraşır, savaş hazırlıkları yaparlardı. Çalışma dışında ise; savaş hazırlıkları oyuna dönüşür, özellikle at üzerinde bir çok oyun oynanırdı Osmanlı döneminde serbest zaman değerlendirme, okçuluk, avlanma, güreş, hayvan güreşi, satranç, tavla, dama ve benzeri oyunlar ile saz fasılları, seyirlik oyunlar (çengi, köçek, ip cambazlığı, meddah, mukallit, hayal oyunu vb) ciddi anlamda yarış olarak ve eğlence ağırlıklı etkinlikler şeklinde yapılmaktaydı.

Türkiye’ de Rekreasyonun Tarihçesi Türkiye’ de Rekreasyonun Tarihçesi Ülkemizde de Rekreatif düşünce ilk olarak Atatürk’ ün 1923 ve 1937 senelerinde yapmış olduğu konuşmalarda kullanılmıştır. Sportif faaliyetlerinin topluma yayılması fikrinde 3530 Sayılı “Beden Terbiyesi Kanunu” ile mesafe alındığı söylenebilir. Nitekim 3530 Sayılı Kanunun 4.maddesinde “Gençler için kulüplere girmek ve serbest zamanlarında beden terbiyesine devam etmek mecburidir

Rekreasyon’un Günümüzdeki Durumu Rekreasyon’un Günümüzdeki Durumu Ülkemizde günün şartları içerisinde Rekreatif etkinlikler, Gençlik Spor Genel Müdürlükleri, Gençlik kampları, Gönüllü kuruluşlar, genellikle büyük şehirlerde açılan gym center, fitness center, oyun kulüpleri v.b. ve en önemlisi de üniversitelerin Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulları bünyesinde kurulan Öğretmenlik ve Rekreasyon bölümleri tarafından yürütülmektedir

Alternatif Turizmde Rekreasyon Alternatif Turizmde Rekreasyon Globalleşen ve farklı alternatifler arayan dünyamız; turizm sektöründe de alternatif arayışlar içindedir. Çünkü turist rekreasyon kavramının bilinci içerisinde hoşça vakit geçirecek aktif dinlenme alternatiflerini değerlendirmek meyilindedir Türkiye’nin en uzun kıyısına sahip kenti olan Muğla, Fethiye, Marmaris, Hisarönü, Gökova ve Mandalya körfezleri ile tam bir turizm cenneti. Yeşil ile mavinin iç içe geçtiği 97 koyu yat turizmine elverişli olan Muğla 150 dolayında plaja ve 12 adet turizm alanına sahip. Kentin doğal zenginlikleri arasında, yüzölçümünün yüzde 65’ini kaplayan ormanlar, bir tabiat parkı, 2 milli park ve dünya harikası sığla ormanları ile eşsiz güzellikteki 6 kanyon bulunuyor. Muğla’nın 1124 kilometre kıyı şeridi, 5 körfezi, 97 koyu ve plajlarıyla, doğal kaynaklar açısından Türkiye’nin en zengin illerinin başında yer alır

TÜRKİYE’DE EĞİTİM VE REKREASYON TÜRKİYE’DE EĞİTİM VE REKREASYON ABD ‘de kalp dolaşım rahatsızlıklarından ölüm %45’leri geçmektedir. Bu ülkede sağlıklı bir kuşağın varlığından bahsetmemiz mümkün değildir. 1980’lerden itibaren, ABD’de, Kalp dolaşım rahatsızlıkları ve onun ürünleri olan; aşırı şişmanlık, hareketsizlik, yüksek tansiyon, stres hastalıklarına çözüm aranmaya başlandı. New Mexico valisi Martin Chavez, birkaç yıl önce okullardan spor ve müzik derslerinin kaldırıldığını ve suç ve vandalizm oranında artışın oluştuğunu ve bu artışın derslerin tekrar programa konması ile eski seviyesine gerilediğini belirtmiştir

SONUÇ

Rekreasyonu, amaçları doğrultusunda aşağıdaki gibi sınıflandırılması hizmetin daha iyi verilmesine yardımcı olabilir; -Turizmde rekreasyon -Sanayi ve Yerel yönetimlerde rekreasyon -Terepatik rekreasyon -Askeri rekreasyon -Eğitimde rekreasyon (çocuklara , gençliğe, yaşlılara, hamilelere ve engellilere yönelik rekreasyon).

Bu sınıflamadan yola çıkarak, Türkiye’de rekreasyonun gelişmiş ülkeler seviyesine ulaşması için aşağıdaki önerilere dikkat edilmesi gerekir; -Rekreasyonun çeşitlendirilerek yasal düzenlemelerin yapılması, -Rekreasyon bölümleri amaca göre açılması ve kaliteye önem verilmesi, -Yerel yönetim yasalarının çıkarılması, -Alternatif turizmde önemli yeri olan rekreatif spor turizmi için Bakanlıklar ve Genel müdürlükler arasında iş birliği ve yasal düzenlemeler yapılması, -Kitle iletişim araçları ile tanıtımının yaygınlaştırılması ve toplumun bilinçlendirilmesi, -Devletin destekleyici ve geliştirici yatırımlara önem vermesi, ekonomik ve kültürel hamlelerin bir an evvel yapılması ile hoş görülü ve bilgi ile sevgiyi birleştiren bir ülkenin olmasına katkı sağlayacağı kanaatindeyim.

Sabırla dinlediğiniz için teşekkürler