(Sosyolojik Düşünme: Yöntem ve Teknikleri) Nicel ve Nitel Araştırma) (Sosyolojik Düşünme: Yöntem ve Teknikleri) Doç. Dr. Ali ARSLAN

Nicel-Nitel araştırma türlerinin farkı Nitel araştırma desenleri İçindekiler Araştırma türleri Nicel-Nitel araştırma türlerinin farkı Nitel araştırma desenleri Temel özellikler

Araştırma türleri

Başlıca iki araştırma türü vardır Nicel araştırma (quantitative research) Nitel araştırma (qualitative research)

Nicel ve Nitel Araştırma Nicel araştırma Ne kadar? Ne miktarda? Ne kadar sık, Ne kadar yaygın? sorularına cevap arar. Nitel araştırma Niçin? Nasıl? Ne şekilde sorularına cevap arar.

Nicel Araştırma Nicel Araştırma, olgu ve olayları nesnelleştirerek gözlemlenebilir, ölçülebilir ve sayısal olarak ifade edilebilir bir şekilde ortaya koyan bir araştırma türüdür. Amaç: Bireylerin toplumsal davranışlarını gözlem, deney ve test yoluyla nesnel bir şekilde ölçmek ve sayısal verilerle açıklamaktır.

Nitel Araştırma Nitel Araştırma, gözlem, görüşme ve doküman analizi gibi nitel veri toplama yöntemlerinin kullanıldığı, algıların ve olayların doğal ortamda gerçekçi ve bütüncül bir biçimde ortaya konmasına yönelik bir sürecin izlendiği araştırma türüdür. Amaç İnsanların kendi toplumsal dünyalarını nasıl kurmakta, oluşturmakta olduğunuanlamak ve içinde yaşadıkları toplumsal dünyayı nasıl algıladıklarını yorumlamaya çalışmaktır.

Nitel Araştırma Nitel araştırmalarda, genelleme, öncelikli amaç değildir. Bu araştırmalarda, nitel ölçme teknikleri (gözlem, görüşme) kullanılmaktadır. Kavram ve kuram oluşturmaya yönelik araştırmalardır.

Nitel Araştırma Nitel araştırmalar, insan ve grup davranışlarının “niçin”ini anlamaya yönelik araştırmalardır.

Nitel Araştırma Nitel araştırmalar sosyal yön ile ilgilenirler ve şu sorulara cevap ararlar: İnsanlar niçin böyle davranır? Kanaatler ve vaziyet alışlar nasıl oluşur? İnsanlar, çevrelerinde olup bitenden nasıl etkilenir? Kültürler niçin ve nasıl gelişir? Sosyal gruplar arasındaki farklar nelerdir? (M. Ergün)

Nitel Araştırma kitapları örnekleri

Nicel-Nitel araştırma türlerinin farkı Nicel araştırma Nitel araştırma Gerçeklik nesneldir Araştırmacı olay ve olgulara dışardan bakar, nesnel bir tavır geliştirir Değişkenler kesin sınırlarıyla belirlenebilir ve bu değişkenler arasındaki ilişkiler ölçülebilir Genelleme Gerçeklik özneldir ve oluşturulur Araştırmacı olay ve olguları yakından izler, katılımcı bir tavır geliştirir Değişkenler karmaşık ve iç-içedir. Aradaki ilişkileri ölçmek zordur. Derinlemesine tanımlama

İki araştırma türünün fakı Nicel araştırma Nitel araştırma Nedensellik ilişkisini açıklama Verinin sayısal göstergelere indirgenmesi Olay ve olguların dışında, yansız ve nesnel olma Aktörlerin perspektiflerini anlama Verinin, bütün derinlik ve zenginliği içinde tanımlanması Olay ve olgulara dahil, öznel perspektifi olan ve empatik

İki araştırma türünün fakı Nicel araştırma Nitel araştırma Kuram ve hipotez ile başlar Deney, manipülasyon ve kontrol Standardize edilmiş veri toplama araçları kullanma Parçaların analizi Uzlaşma ve norm arayışı Kuram ve hipotez ile son bulur Kendi bütünlüğü içinde ve doğal Araştırmacının kendisinin veri toplama aracı olması Örüntülerin ortaya çıkarılması Çokluluk ve farklılık arayışı Kaynakça: Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005) Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Seçkin yayıncılık

Nicel-Nitel Araştırma Nicel Araştırma Nitel Araştırma Ne kadar Ne miktarda? Ne kadar sık? Ne kadar yaygın? Niçin? Nasıl? Ne şekilde?

Nitel araştırma desenleri (1) 1. Fenomenoloji (phenomenology) 2. Etnografi (ethnography) 3. Gömülü teori (grounded theory) 4. Örnek olay (case study) Saha taraması (survey)’de, nitel + nicel teknikler bir arada kullanılabilir.

Nitel araştırma desenleri Fenomenoloji Bir konuyu aydınlatıp, dikkat çekme amacı ile yapılabilir. Fenomenler; olaylar, durumlar, deneyimler, kavramlar Örneğin – Okul başarısızlığının gençlerin uyuşturucu kullanımıyla ilişkileri araştırılabilir.

Nitel araştırma desenleri Etnografi Bir topluluğun, bir kültür grubunun gelenekleri, inançları ve birbiriyle bağlantılarını doğal ortamda inceleme (descriptive studies)

Nitel araştırma desenleri Gömülü Teori (Grounded Theory) Araştırmacı veri toplarken veya yorumlarken verilerin içine gömülü olan kuramı ortaya çıkartır ve araştırma boyunca yeni kavram ve kuramlara ulaşabilir.

Nitel araştırma desenleri Örnek olay (Case study) Bir tek ya da birkaç olayı derinlemesine inceleme, bir zaman dilimindeki sosyal olayların incelenmesi

Diğer Yöntemler  1-Tracer(İz Sürme) Çalışmaları  2-Paydaş Analizi (Stakeholder)  3-Örnek Olay (Vaka)Yöntemi  4-Sözlü Tarih  5-Odak (Focus) Grupları Yöntemi 

TRACER (İZ SÜRME) ÇALIŞMALARI Hem veri toplama, hem de örneklemenin güvenirliğini sağlamaya yönelik bir araştırmadır. Tracer çalışmaları tesadüfi olmayan örneklemenin bir şeklidir. Bilgiye ulaşabilmek için gerekli olan belirli sayıdaki bilgi sahibine ulaşılır. Amaç, tesadüfi ya da temsili örnekleme elde etmek değil, belirli süreçler hakkında bilgi sahibi olan kişilerin belirlenmesidir. Anahtar bilgi verecek olan kişiler, bilgi kaynaklarına ulaşım için yardımcı olmaya hazır olan kişilerdir.

Paydaş Analizi Bir proje/programla bir ilgisi olan bireyler, insan grupları, kurum/kuruluşlar veya firmalar paydaş” olarak tanımlanmaktadır. Proje veya programların faaliyet veya çıktılarından (sonuçlarından) doğrudan veya dolaylı olarak olumlu veya olumsuz yönde etkilenebilir veya proje sürecini etkileyebilirler. Genellikle farklı alt grupların dikkate alınması gerekmektedir.

Örnek Olay Yöntemi(Vaka İncelemesi) Örnek olay incelemesi (Case study), tek bir olayı veya birkaç olayı derinlemesine inceleme demektir. Bazen bir zaman dilimindeki sosyal olaylar da incelenebilir. Örneğin,Skinner”bir araştırmacı, bin tane farenin,her birini bir saat inceleyeceğine ya da yüz farenin her birini onar saat gözlemleyeceğine,bir fareyi bin saat gözlemlemeyi tercih edecektir” demişti. Örnek olay yönteminde veri toplama teknikleri gözlem,mülakatlar ve anketler olabilir.

TEMEL ÖZELLİKLER Algıların ortaya konması Doğal ortama duyarlık Bütüncül yaklaşım Araştırma deseninde esneklik Araştırmacının katılımcı rolü Nitel veri Tümevarımcı analiz Anlama, açıklama, deneyim sağlama, kavram-kuram oluşturma

NİTEL ARAŞTIRMA SÜRECİ

VERİ TOPLAMA • Gözlem •Görüşme Döküman inceleme

ÖRNEKLEME Nitel araştırma Nicel araştırma Amaçlı yaklaşım (Tipik durum, aykırı durum, maksimum çeşitlilik, vb.) Olasılık Temelli yaklaşım (Kümeleme, sistematik, tabaka, vb.) Nitel araştırma Nicel araştırma

SONUÇLARI GENELLEME Genelleme öncelikli amaç değil Örneklemin temsiliyet yeteneği Perspektif ve deneyim sağlama Kavram ve Kuram oluşturma Sayısal genelleme – analitik genelleme

Nesnel yaklaşımla öznel durumları çalışma Araştırmacının Varsayımları, Görüşleri, Değer Yargıları Sonuçları Etkiler mi? Nesnel yaklaşımla öznel durumları çalışma Amaç yargıda bulunma değil, anlama Varsayımları ve görüşleri açıklama Veriye dayalı, teyit edilmiş sonuçlar

Nitel Araştırma Bilimsel mi? Nitel ve Nicel Yöntemler Birlikte Kullanılabilir mi? Temel sorun - farklı varsayımlar Nicel sonuçları destekleme, teyit etme, açıklama ve yeniden yorumlama amacıyla nitel veriler kullanma Nicel araştırma için denenceler ortaya koyma (kuram-deney) Nicel veri toplamaya temel teşkil etmek üzere nitel veri toplama (görüşme-anket) Nitel Araştırma Bilimsel mi? Yanlış algı: Sadece sayısal olan, tümden-gelimci, bilinen yöntemlere ve hipotezlere dayalı olan bilimseldir. Bilimsel düşünce, araştırılan problemin doğasına uygun yöntemlere ve süreçlere açık olmayı, titiz ve sistematik veri toplamayı ve veriye dayalı sonuçlara ulaşmayı gerektirir.

Nitel ve nicel araştırma yöntemleri birbirini tamamlayıcı yöntemler olarak düşünülmelidir!

Kaynaklar ŞİMŞEK, Nitel Araştırma Yöntemleri, ODTÜ Eğitim Fakültesi, Sunum. Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005) Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Seçkin yayıncılık İlker Öztürk, Nitel Araştırma Yöntemleri, Sunum Mustafa Ergün, Bilimsel Araştırma Yöntemleri, AKÜ, Sunum Nitel araştırma teknikleri, Sunum, Akademi