MENENGİT

Pia mater,beyin ve omuriliği en ince girintilerine kadar örer BEYİN ZARLARI (MENİNKSLER) Beyin ve omurilik “Meninks” denilen üç tabakalı bir beyin zarıyla sarılmıştır. En dıştaki tabakaya “Duramater”, ortadakine “Arkanoid”, en içtekine de “Pia mater” denir Pia mater,beyin ve omuriliği en ince girintilerine kadar örer Araknoid ise girintilerin üstünden atlamaktadır. Araknoid ile pia mater arasında bir boşluk bulunur. Bu boşluğa “Subaraknoid aralık” denir Dura mater ile araknoid arasında bir boşluk bulunur. Bu boşluğa da “Subdural aralık” denir Dura mater ile kafa iskeletini oluşturan kemikler arasında kalan boşluğa da “Epidural aralık” adı verilir.

Menenjitler; çeşitli mikroorganizmaların neden olduğu, meninkslerin akut ve kronik gidişli inflamatuvar hastalığıdır Beyin ve spinal kordu çevreleyen pia ve araknoid zarın inflamasyonuna menenjit denir.

Inflamasyon sonucu araknoid zardaki kılcal damarların bütünlügünün bozulması ile kan-beyin bariyerinin geçirgenligi artar, sıvı, protein ve lökositlerin beyin omurilik sıvısına geçmesi kolaylasır. Bu arada beyin omurilik sıvısına geçen bakteriler, savunma mekanizmasının olmamasından faydalanarak hızla çogalırlar. Sonuç olarak %10-60 ölümle sonuçlanabilecek, akut ciddi serebral enfeksiyon tablosu ortaya çıkar

ETKEN 1-Bakteriyel 2-Viral 3-Tüberküloz 4-Fungal 5-Parazitik

AKUT BAKTERİYEL MENENGİT ETKENLERİ-SEPTİK Streptococcus pneumoniae Neisseria meningitidis Haemophilus influenzae Listeria monocytogenez E. coli Klebsiella pneumoniae Pseudomonas aeruginosa

A grubu β hemolitik grubu streptokoklar Staphylococcus aureus Staphylococcus epidermidis Salmonella spp Bacillus anthracis Enterococcus spp. Brusella melitensis Treponema pallidum

MENENGİTE ETKEN OLAN VİRÜSLER VİRAL –ASEPTİK Enterovirüsler (coxsackievirüs, poliovirüs) Kabakulak virüsu Arbovirüsler Lenfositik koryomenenjit virüsu Herpes virüsler

MENENGİTE ETKEN OLAN Mycobacterium Mycobacterium tuberculosis

MENENGİTE ETKEN OLAN MANTARLAR Candida albicans Cryptococcus neoformans Histoplasma capsulatum Aspergillus Zigomiçesler

ÇOK NADİR BİR MENENJİT AMİP MENENJİTİ ETKENLER Naegleria fowlerii (sık) Acanthamoeba spp. Ilık aylarda salgın Havuz-yüzücü menenjiti Fila olfactoria iletisi Hemorajik-pürülan Kötü prognoz

BULAŞMA YOLU VE SÜRESİ Damlacık enfeksiyonu ile bulaşır İndirekt olarak solunum yolu atıklarıyla veya teze kontamine eşyalarla temas sonucu Menenjit etkeni meninkslere şu yollarla ulaşabilir: 1-Kan yolu. 2-Lenfatik yol. 3-Periferik sinirler yoluyla. 4-Kontakt yolla (komşuluk). 5-İnokulasyon yoluyla.

BELİRTİLERİ Baş ağrısı Fışkırır tarzda kusma Eklem ve kaslarda ağrı Kafa içi basıncında artış (KİBAS) Yaygın damar içi pıhtılaşması (DİC) Ciddi vakalarda taşikardi Hipotansiyon,solunum düzensizliği, şok Hiperestezi Fotofobi İrritabilite (Duyarlılık)

Belirtileri 4 Bölümde toplayabiliriz 1-GENEL İNFEKSİYON BELİRTİLERİ 2-KAFA İÇİ BASINCI ARTIŞI BELİRTİLERİ 3-MENENGİAL İRRTİASYON BELİRTİLERİ 4-MENTAL,DUYSAL VE SİNİRSEL BELİRTİLER

BELİRTİLERİ 1-GENEL İNFEKSİYON BELİRTİLERİ Üşüme,titreme ile gelen Ateş Eklem ağrısı, fotofobi, halsizlik, iştahsızlık bulunur Herpes labialis bakteriyel menenjitlerde sık görülür Peteşial, purpurik deri döküntüleri olabilir Özellikle meningokok, Stafilokok endokarditi ve ECHO-9 virus infeksiyonlarında görülür.

BELİRTİLERİ Bazı vakalarda makül,papül,peteşi ve ekimoz görülür Deri altındaki kanamalar küçük iğne ucu büyüklüğünde ise  peteşi, büyük ise purpura, 1cm den daha büyük ise ekimoz olarak tanımlanmaktadır

BELİRTİLERİ 2-KAFA İÇİ BASINCI ARTIŞI BELİRTİLERİ İnflamasyona bağlı beyin ödemi serebral kan damarlarında iltihabi reaksiyon ve eksuda nedeniyle gerilip bükülme sonucu baş ağrısı olur. Şiddetli baş ağrısı Fışkırır tarzda kusma Papil ödemi Bebeklerde fontonel bombe (kabarık) şeklinde

BELİRTİLERİ 3-MENENGİAL İRRTİASYON BELİRTİLERİ Meninks ve spinal sinirlerin arka köklerinin inflamasyonuna bağlı olarak hastalarda kas hipertonusu gelişir Ense sertliği vardır. Kernig bulgusu Brudzinski bulgusu pozitiftir

İRRİTASYON:Tahriş edici etken nedeniyle deri veya mukozada meydana gelen durum, tahriş Enflamasyon, inflamasyon, yangı veya iltihaplanma, canlı dokunun her türlü canlı, cansız yabancı etkene veya içsel/dışsal doku hasarına verdiği sellüler (hücresel), humoral (sıvısal) ve vasküler (damarsal) bir seri vital yanıttır.

Ense Sertliği Ense Sertliği Kernig bulgusu (ağrı) Brudzinski işareti (hareket)

BELİRTİLERİ ENSE SERTLİĞİ pasif fleksiyonu yapılarak muayene edilir MÜSPET OLGUDA Pasif harekete direnç,ağrı ve spazm oluşur Mandibula sternuma değdirilemez Derin komadaki hastada ense sertliği alınmayabilir

BELİRTİLERİ KERNİG BULGUSU Sırtüstü yatan hastanın uyluğu 90⁰ fleksion pozisyonuna getirilir. Fleksiondaki bacak extansion haline getirilmeye çalışılır MÜSPET OLGUDA Pasif extansiyon sırasında ağrı Baldır flexör kas grubunun kasılması ile daha fazla extansion yaptırılamaz Diğer bacakta fleksion hareketi görülebilir

BELİRTİLERİ BRUDZİNSKİ BULGUSU Hastanın baş ile birlikte omuzlarında göğse doğru fleksion yapılması ile MÜSPET OLGUDA Uylukta kalçadan Baçaklarda dizden fleksion görülmesidir

4-MENTAL,DUYSAL VE SİNİRSEL BELİRTİLER Hafif bilinç bulanıklığından komaya kadar giden bilinç değişiklikleri görülür Öfori, delirium, ajitasyon bazende apati, depresyon, letarji olabilir Konuşma bozukluğu Göz sinirlerini tutulumuna bağlı olarak görme bozukluğu,Pitozis (göz kapaklarının istemsiz düşmesi) Strabismus (içe doğru şaşılık)

4-MENTAL,DUYSAL VE SİNİRSEL BELİRTİLER Disfaji (yutma güçlüğü), konvülsiyon gelişebilir Mesane paralizisi ve sfinkter bozukluğu sonucu idrar retansiyonu bazen de idrar ve gaita inkontinansı olabilir. Solunum merkezinin etkilenmesi ile solunum felci görülebilir

BELİRTİLERİ 4-MENTAL,DUYSAL VE SİNİRSEL BELİRTİLER Beyindeki eksudasyona bağlı kafa çifti sinirlerinde özellikle 3,4,6,7,8 paralizi görülebilir. Tbc menenjitte sıktır % 20-30 hastada fokal veya jeneralize nöbetler olabilir Çocuklarda sıklıkla görülür. Tüm bu bulgu ve belirtilerin tümü aynı hastada saptanmayabilir Birkaç bulgunun birlikte olması merkezi sinir sistemi infeksiyonu düşünülmesi için yeterlidir

EPİDEMİYOLOJİ Kış mevsiminde fazla görülür Sporadik olarak görülür Bakteriyel etkenler solunum yolu ile nazofaringeal kolonizasyon yaparlar Bakteriyi alanların büyük bir kısmı aylarca asemptomatik taşıyıcı olarak kalır Hastanın yakın çevresine ve ilgili doktor ve hemsireye profilaksi uygulamak gerekir

Nijerya’da 1950’de 93000 kisinin infekte oldugunu bildiren büyük bir epidemide 14000 hasta hayatını kaybetmistir. Bulas solunum yolundan olur

Neisseria meningitidis

Gram-negative bacteria such as Neisseria meningitidis are a common cause of septicemia.

Drug-resistant Streptococcus pneumoniae

Streptococcus pneumoniae Pnömokoklar nazofarinksin normal bakteri florasının bir üyesi olarak kabul edilmez, ancak kolonizasyon-tasıyıcılık bebeklik çagında baslar 2-5 yasında en yüksek seviyesine ulasır (%10-20). Pnömoni veya menenjit olusmasında sorumlu olan seviyesine ulasır (%10-20) Pnömoni veya menenjit olusmasından sorumlu olan pnömokok susu, hastanın nazofarinksine daha önce kolonize olmus suştur Yani bakterinin bir baskasından alınması gerekmez

Tasıyıcıların tedavisi gerekmedigi gibi, hastaların izolasyonu veya ilgili saglık personeli ve refakatçilerine antibiyotik proflaksisi gerekmez Beyin omurilik sıvısı rinoresi (burun akıntısı) olanlarda, burun kökünü olusturan kemiklerdeki fraktür sonucu ( Kemik kırılması) zaman zaman yumusak doku ile kapanır, beyin omurilik sıvısının (BOS) burundan sızması durur

Kolonizasyonu takiben menenjit olusumuyla sonuçlanan asıl yol, bölgesel müköz membranın invazyonu ve olusan geçici bakteriyemi ve sonrasında SSS enfeksiyonudur. Bakteriyeminin ortaya çıkması daha çok yetersiz hücresel / hümoral immünitenin olduğu tüm durumlardır

Ancak kıs aylarında üst solunum yolu virus enfeksiyonları bu kanalın tekrar açılmasına ve buradan nazofarinkse kolonize olmus pnömokokların kolayca SSS’ ne ulaşmasına neden olur Kronik alkolikler, sigara içenler, immun yetersizligi olanlar, splenektomi olanlar, kompleman defektliler,böbrek hastaları,şeker hastaları,pnömokok enfeksiyonlarına yatkındır.

Haemophilus influenzae H.influenzae çocukların nazofarenks mukozasının normal bakteri florasının bir üyesidir Akut pürülan menenjit etiyolojisinde özellikle çocuklarda önemli rol oynayan H.influenzae tip b tasıyıcılıgı ilk 6 aya kadar olan çocuklarda seyrek, 3-5 yas grubu çocuklarda ise %3-5 civarındadır Eriskin çaglara dogru tasıyıcılık azalır.

TEKRAR EDERSEK RİSK FAKTÖRLERİNE GÖRE ETKENLER İMMÜN YETMEZLİK:S. pneumoniae, N.meningitidis, L. monocytogenes, aerop gram (-) basiller (P. aeruginosa dahil) KAFATASI TABANI KIRIĞI: S. pneumoniae, H. influenzae, grup A β hemolitik streptokok KAFA TRAVMASI – CERRAHİ GİRİŞİM: S. aureus, S. epidermidis, aerop gram (-) basiller ( P. aeruginosa dahil) BOS ŞANTI: S. epidermidis, S. aureus, aerop gram (-) basiller ( P. aeruginosa dahil), P.acn

Olguların %80’i 18 serotip ile meydana gelir. S. pneumoniae Olguların %80’i 18 serotip ile meydana gelir. BOS sızıntısı olan kafatası tabanı kırığı en önemli risk faktörüdür. Splenektomi, diabetes mellitus, alkolizm, multipl miyelom, hipogammaglobulinemi, malnütrisyon, kronik karaciğer ve böbrek hastalıkları diğer risk faktörlerid

• Etkin tedavi olanaklarına rağmen; Mortalite: %5-40 Sekel: %19-30

Yenidoğan; E.coli GBS L.monocytogenes • 2 ay-6 yaş; Hib ETKENLER SINIFLARSAK Yenidoğan; E.coli GBS L.monocytogenes • 2 ay-6 yaş; Hib N.meningitidis (kreş) S.pneumoniae

• 6-50 yaş; S.pneumoniae (bireysel) N.meningitidis (asker) • >50 yaş; S.pneumoniae Enterik gram (-) basiller H.influenzae (kapsülsüz) L.monocytogenes

MENENGİTE ETKEN OLAN Mycobacterium tuberculosis Akciğerde bulunan tbc odağından hematojen yayılım sonucu MSS ulaşabilir

KOMPLİKASYONLAR Dissemine intravasküler koagülasyon (DIC) akut sürrenal yetmezligi, endokardit, septik artrit, beyin hidropsu, subdural effüzyon, hidrosefali, lokalize ventrikülit, kortikal tromboflebit, saggital sinüs trombozu, epilepsi, zeka geriligi, paralizi, beyin absesi Kranial sinirlerin tutulumu sonucu şaşılık,körlük,sağırlık Felçler

KOMPLİKASYONLAR

MENİNGOKOKSEMİDE PETEŞİLER

MENİNGOKOKSEMİDE PETEŞİLER

KORUNMA Aşısı var N.meningitidis H.influenzae S. Pneumoniae aşıları var

TANI kan, idrar ve BOS Kesin tanı için materyal BOS’dur. BOS'da basınç, görünüm, hücre sayısı, biyokimyasal olarak protein, glikoz ve Pandy bakılmalı, mikrobiyolojik olarak da Gram boyama ve kültür incelemesi yapılmalıdır

Bel omurgası beş tane omurgadan oluşmakta olup lomber ponksiyon, lomber bölge omurları sırttan kalçaya doğru yani yukarıdan aşağıya doğru sayıldığında 3.- 4. omur arasından veya 4. ile 5. omur arasından yapılır. Genellikle tercih edilen 4. ile 5. omur arası bölgedir.

TANI KIBAS artmışsa LP yapılmaz,beyin fıtığına neden olabilir BT veya MRG taraması LP ye göre öncelik taşır

Menenjit Tipi   Glikoz   Protein Hücreler Akut bakteriyel düşük yüksek PMN'ler, sıklıkla > 300/mm³ Akut viral normal normal veya yüksek mononükleer, < 300/mm³ Tüberküloz mononukleer ve PMN'ler, < 300/mm³ Mantar < 300/mm³ Malign sıklıkla mononükleer

BAKIM Kesin izolasyon sağlanır Yaşam bulguları takip edilir Ağız,burun boğaz bakımı LP sonrası sırt üstü yatırma ve takip Gavaj veya IV yolla beslenme Hasta tolere ederse yüksek kalorili gıdalarla beslenir