ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ VE MATERYAL TASARIMI

Günümüzde, öğretim araçlarının eğitim ve öğretimdeki rolü geçmiştekinden çok daha fazla önem teşkil etmektedir. Çünkü okula gelen bir öğrenci için artık tek bilgi kaynağı öğretmen ya da ders kitabı değildir.

Teknoloji, öğretimde yardımcı bir rol üstlenmelidir, öğretimin amacı haline getirilmemelidir. Teknoloji sadece var olduğu için kullanılmaya çalışılmamalı ya da teknoloji kullanılmadığında çağ dışı kalınacakmış gibi bir korkuya kapılmamalıdır.

Eğitim Teknolojisi Eğitim teknolojisi, genelde eğitime, özelde öğrenme durumuna egemen olabilmek için ilgili bilgi ve becerilerin işe koşulmasıyla öğrenme veya eğitim süreçlerinin işlevsel olarak yapısallaştırılmasıdır. Diğer bir deyişle, öğrenme-öğretme süreçlerinin tasarlanması, uygulanması, değerlendirilmesi ve geliştirilmesidir.

Eğitim Teknolojisi Eğitim teknolojisi, öğrenme sürecini geliştirmek için oluşturulan her türlü sistemi, tekniği ve yardımı içerir. Eğitim teknolojisi, program geliştirmenin en can alıcı ögesi olan eğitim durumları ile ilgili olmakla birlikte, kapsamı bu öge ile sınırlı değildir. Eğitim teknolojisi, esas olarak belirli bir içeriği uygun süreçler yoluyla uygulamaya koymak ve uygulama sonuçlarını değerlendirme etkinliğidir. Bu nedenle eğitim teknolojisi eğitim programının bütünüyle ilgilidir.

Öğretim Teknolojisi Belirli özel hedefler doğrultusunda öğrenme-öğretme süreçlerini tasarlama, uygulama, değerlendirme ve geliştirme eylemlerinin bütününü içeren sistematik bir yaklaşımı ifade eder. Öğretim teknolojisi, bir konunun öğretimi ile ilgili öğrenmenin kılavuzlanması etkinliğini ifade eder.

Öğretim Teknolojisi Öğretim teknolojisi, öğrenmenin gerçekleştirilmesi için gerekli ortamların oluşturulması ve organizasyonunu içeren, çıkacak sorunların çözümü için eğitimcilere yol gösteren, uygun araç- gereçlerin seçimini tasarlanmasını ve hazırlanmasını sağlayan bir süreçtir.

Öğretim Teknolojisi ve İletişim İletişim, davranış değişikliği meydana getirmek üzere fikir, bilgi, haber, tutum, duygu ve becerilerin paylaşılması sürecidir. Bu nedenle öğrenmenin gerçekleşmesi için öğretmen ve öğrenci arasında iletişim kurulması bir zorunluluktur.

Öğretim Teknolojisi ve İletişim

Öğretim Teknolojisi ve İletişim ÖĞRETMEN ÖĞRENCİ KANAL MESAJ YÖNTEM

Kaynak bilgiyi, mesajı ileten birimdir. İLETİŞİM SÜRECİ devam... Kaynak bilgiyi, mesajı ileten birimdir. Alıcı mesajın gönderildiği birimdir. Mesaj iletişimin içeriğidir. Kanal mesajın sunuluş biçimidir. Dönüt alıcının mesaja verdiği tepkidir.

İLETİŞİM SÜRECİ TEMEL ÖGELERİ KAYNAK DAVRANIŞLAR Fikir Bilgi Duygu Tutum Beceri MESAJ SEMBOLLER Gerçek Eşya Modeller Resim Yazı İşaretler Hareket Ses Çizim KANAL İLETİCİ ARAÇ VE YÖNTEMLER Sözsüz İletişim Ses İleten Araçlar Sözlü İletişim Resim İleten Araçlar Basılı ve Yazılı Araçlar Yöntemler ALICI

Öğrenme Tepkileri (Dönüt) ÖĞRETMEN (Kaynak) ÖĞRENCİ (Alıcı) İÇERİK (Mesaj) Öğretim Araç ve Yöntemleri (Kanal) Öğrenme Tepkileri (Dönüt)

Öğretim Teknolojisi ve İletişim Eğitim sisteminde iyi bir eğitimci olabilmek için iletişim sürecini çok iyi bilmek ve yönlendirebilmek gerekir. Eğitimde iletişim sürecinin işleyişinde kaynak öğretmen, alıcı öğrencidir. Mesaj ders kitabı ve programın içeriği, kanal ise öğretim süreçlerinde kullanılan araç gereçlerdir.

Sınıf içi iletişimi geliştirebilmek için; - Öğretmeni konuşma yeteneğini geliştirmeli - Ders iyi şekilde planlanmalı - Öğrencilerin ihtiyaç, yetenek ve ilgileri değerlendirilmeli - Öğrencilerin ilgisini dağıtan durumlar ortadan kaldırılmalı - Öğrencilerin dikkatle dinlemeleri için birden fazla duyu organına hitap eden araç-gereçler kullanılmalı, laf kalabalığından kaçınılmalıdır. - Zor ve çok teknik öğretim araçları kullanılmamalıdır.

Öğretim Araçlarının Sınıflandırılması

Öğretim Araçlarının Sınıflandırılması Eğitim-öğretim alanında Edgar Dale’nin yaptığı ve Yaşantı Konisi olarak bilinen sınıflama, eğitim yaşantılarını seçmede ve eğitim durumlarını düzenlemede en kullanışlı sınıflama olarak ele alınmaktadır.

Yaşantı Konisi’nin dayandığı bilimsel ilkeler şunlar: - Öğrenme işlemine katılan duyu organlarımızın sayısı ne kadar fazla ise o kadar iyi öğrenir ve o kadar geç unuturuz. - En iyi öğrendiğimiz şeyler kendi kendimize yaparak öğrendiğimiz şeylerdir. - Öğrendiğimiz şeylerin çoğunu gözlerimiz yardımıyla öğrenebiliriz. - En iyi öğretim, somuttan soyuta ve basitten karmaşığa doğru giden öğretimdir.

Dale’nin yaşantı konisi Kendi kendine edinilen Doğrudan doğruya elde edilen maksatlı yaşantılar Model ve numunelerle elde edilen yaşantılar Dramatizasyonla elde edilen yaşantılar Gösteri yolu ile elde edilen yaşantılar Geziler yolu ile edinilen yaşantılar Sergiler yolu ile edinilen yaşantılar Bütün duyu organlarıyla Televizyonla edinilen yaşantılar Hareketli resimlerle Radyo, plak, şerit ve resimle Görsel sembollerle edinilen yaşantılar Göz ve Kulakla Göz veya Kulakla Sadece Gözle Sadece Kulakla Sözel Sembollerle edinilen yaşantılar Başkalarının yardımıyla edinilen Somuttan Soyuta Basitten Karmaşığa Şekil 1: Dale’nin yaşantı konisi

Öğretim Materyallerinin Türleri:  Hitap ettikleri duyu organlarına göre  Zihni farkındalığa göre  Temin edilebilme durumuna göre

Öğretim Materyallerinin Türleri: - Görsel - İşitsel - Görsel-işitsel  Hitap ettikleri duyu organlarına göre

Hitap ettikleri duyu organlarına göre - Görsel 1. Üç boyutlu materyaller ; a- Numuneler , b-Modeller 2. Basılı materyaller 3. Yazı ve gösterim tahtası 4. Hareketsiz resimler 5. Tepegöz 6. Slayt 7. Soyut görsel semboller; a. Grafikler, b. Tablolar, c. Şekiller, d. Haritalar - İşitsel 1.Radyo 2.Teyp, plak ve kompakt disk - Görsel-işitsel 1. Hareketli resimler 2. Televizyon ve Video , Kamera 3. Bilgisayar

Öğretim Materyallerinin Türleri: - Somut - Soyut - Somut-soyut  Zihni farkındalığa göre

Öğretim Materyallerinin Türleri: - Basit ve öğrenciye yaptırılabilecek olan - Öğretmenin tasarlayıp geliştirebileceği - Hazır olarak satın alınanlar  Temin edilebilme durumuna göre

Gerçek Eşya ve Modeller: Öğrencilerin bizzat kendileri tarafından, yaparak yaşayarak ve bütün duyu organlarını kullanarak edindikleri en somut yaşantıları sunan öğretim araçlarıdır. Doğrudan edinilen yaşantılar, gerçek eşyaları kullanarak edinilir.

Görsel ve İşitsel Araçlar: Öğrencilerin başkalarının yaptıklarını gözleyerek, görme ve işitme duyu organları kullanılarak edinilen en somut yaşantıları sunan öğretim araçlarıdır. Görsel-işitsel araçlar, sunumu basitleştirmek, düşünceyi canlandırmak, önemli noktaları vurgulamak, istatistiksel verilerin anlaşılabilirliğini arttırmak, karşılaştırma yapmak, ilişkileri göstermek, yeni kavramları ve detayları açıklamak, varlıkların nitel boyutlarını sergilemek amacıyla kullanılır.

Görsel Araçlar: Sunumu basitleştirmek, düşünceyi canlandırmak, anahtar noktaları vurgulamak, istatistiksel verilerin anlaşılabilirliğini artırmak, karşılaştırma yapmak, ilişkileri göstermek, yeni kavramları ve detayları açıklamak, varlıkların nitel boyutlarını sergilemek amacıyla kullanılır.

Slaytlar: Bir sürecinin aşamalarının anlatılmasında, yeni konuları tanıtılmasında, dikkati çekmede, sınıfa getirilemeyen varlık ve olayların incelenmesinde kullanılabilir.

Resim ve Fotoğraflar: Sınıfa getirilemeyen, erişilemeyen, önceden tanınmayan ve bilinmeyen cisimler, varlıklar ve olaylar hakkında bilgi edinilmesine ve bunların incelenmesine yardım eder. Düz anlatımı desteklemek öğretim ortamını zenginleştirmek için kullanılabilir. Resim ve fotoğraflardaki yeni öğrenilmek istenen bilgiler önceden bilinen bilgilerle birlikte verilmelidir.

İşitsel Araçlar: Öğrencilerin işitme duyularına hitap eden araçlardır. Yalnızca kulağı etkilediği için oldukça soyut yaşantılar sağlar. Bu araçların öğretim açısından faydalı olabilmesi için diğer araçlarla birlikte kullanılması daha uygundur. Radyo, pikap, plak, teyp, ses bantları gibi…

Öğretim Materyallerinin Tasarlanması, Hazırlanması ve Seçimi

Temel Materyal Hazırlama Yaklaşımları Yöntem, Araç ve Materyallerin Seçimi Materyal seçim süreci üç aşamadan oluşur: Gerçekleştirilmesi planlanan öğrenme etkinliğine uygun bir yöntem seçilir. Yöntemin uygulanmasına elverişli bir araç biçimi (format) seçilir. Seçilen araç biçimine uyumlu materyal seçilir.

Materyal Tasarlama Süreci Hedef analizinin yapılması: bilişsel, duyuşsal, psikomotor. İçerik analizi yapılması. Öğrenci özelliklerinin belirlenmesi: ön öğrenmeler, bireysel ve sosyal özellikler, öğrenme stilleri vs. Yukarıdaki üç basamağa uygun araç biçimi seçimi ve uygun materyal hazırlanması.

Materyal Seçiminde Uygulanacak Ölçütler Materyal seçimi ve kullanımı konusunda karar aşamasında sorulması gerekli sorular: Seçilen materyal öğretim programıyla uyumlu mu? Materyalin içerdiği mesajlar doğru ve güncel mi? Kullanılan dil açık ve anlaşılır mı? Güdüleyici ve ilgiyi sürekli tutacak nitelikte mi? Öğrencinin katılımını sağlayıcı özellikte mi? Teknik özellikleri açısından yeterli mi? Materyalin etkili olduğunu kanıtlayacak veriler var mı? Materyal önyargılardan arındırılmış bir yapıda mı? Materyal kullanımına ilişkin gerekli kullanma kılavuzu ve diğer metinler mevcut mu?

Görsel Materyallerin Öğrenmedeki Rolü Araştırmalara göre öğrenmelerin çoğu görsel betimlemeler yoluyla gerçekleşmektedir. Görsel öğeler: Dikkat çekici oluşu dolaysıyla güdüleyicidirler,

Görsel Materyallerin Öğrenmedeki Rolü Dikkati canlı tutmada etkilidirler,

Görsel Materyallerin Öğrenmedeki Rolü Öğrencilerin duygusal tepkiler vermelerini sağlar

Görsel Materyallerin Öğrenmedeki Rolü Kavramları somutlaştırır,

Görsel Materyallerin Öğrenmedeki Rolü Anlatılması ve anlaması zor kavramları basitleştirir,

Görsel Materyallerin Öğrenmedeki Rolü Şekiller yoluyla bilginin düzenlenmesi sayesinde kolay algılanmasını sağlar,

Görsel Materyallerin Öğrenmedeki Rolü Kavramlarla ilgili öğeler arasındaki ilişkiler örgüt şemaları ve akım şemaları ile kolayca verilebilir.

Görsel Materyallerin Öğrenmedeki Rolü Bazı öğrencilerin kaçırmaları olası noktaları anlama fırsatı verebilirler.

Görsel Öğeleri Anlama ve Yorumlama Bir öğrenme etkinliğinde görsel öğe kullanımı o öğrenmenin gerçekleşeceği garantisini vermez. Bireylerin görsel öğeleri nasıl algıladıklarını etkileyen bir çok neden vardır. Biyolojik gelişim: Örnek: 12 yaşından küçük çocuklar görsel öğeleri bütün yerine bölüm bölüm algılarlar. Kültür: Farklı kültürel geçmişe sahip bireyler aynı görsel öğeyi farklı algılayabilirler.

Görsel Tasarımda Amaçlar Okunaklılığı garantilemek, Verilen mesajı yorumlamaya harcanan emeğin miktarını azaltmak, İzleyenlerin etkin katılımını sağlamak, Verilmek istenen mesajın en önemli kısmına odaklanılmasını sağlamak.

Görsel Materyalleri Tasarlama Süreci Tasarım amacına ulaşmak için tasarımcıların vermeleri gereken kararlar şunlardır: Unsurlarla ilgili kararlar: görsel, sözel ve çekicilik katan unsurların seçilmesi, parçaların birleştirilmesi, materyalin anlamlı bir bütün haline getirilmesi. Biçimsel yapı ile ilgili kararlar: model seçimi. Düzenleme ile ilgili kararlar: seçilen model üzerindeki görsel/sözel unsurların düzenlenmesi.

Görsel Tasarım Unsurları Görsel Unsurlar Gerçekçi Benzeşik Şematik Sözel Unsurlar Yazı Tipi Stil Sayısı Büyük Harf Renk Harf Boyutu Boşluklar Çekicilik Katan Unsurlar Dikkat Çekici Dokunulabilir Etkileşimli

Tasarımda Biçimsel Yapı Hizalama: Unsurlar dikey ve yatay çizgiler varmış gibi hizalı bir şekilde yerleştirilirse unsurlar arası ilişkiyi algılamak daha kolay olur.

Tasarımda Biçimsel Yapı Şekil: Görsel ve sözel unsurların izleyicinin tanıdığı bir şekle sokmak (üçgen, daire vs.)

Tasarımda Biçimsel Yapı Denge: Unsurların yatay ve dikey eksenler boyunca eşit dağılımı. Asimetrik dengeler algılamada simetrik dengeye göre daha etkilidir. Dengesizlikten kaçınılmalıdır.

Tasarımda Biçimsel Yapı Biçimlendirme: Öğrenci özelliklerine göre karar verilmelidir (yazı tipi, resim tipi, renk, boyut vs.) Karar vermede hedef kitlenin ve durumun özellikleri göz önüne alınmalıdır.

Tasarımda Biçimsel Yapı Renk Düzeni ve Rengin Çekiciliği: Renklerin uyumlu oluşu mesajın algılanmasını kolaylaştırır. Soğuk-sıcak renkler psikolojik tepki uyandırır. Kırmızı: dur, Yeşil: gir

Tasarımda Düzenlemeler Yakınlık: Materyalde bir birine yakın öğeler bir biriyle ilgili, uzak öğeler de bir biriyle alakasız olarak algılanır. Tasarımda bu durumun gözetilmesi gerekir. Yönlendirmeler: Materyalde ok, renk, fon rengi gibi çeşitli yönlendiriciler kullanarak öğrenciye mesajı algılamasında yardımcı olunabilir.

Tasarımda Düzenlemeler (devam) Arkalan-Önalan Renk Zıtlığı: Bir materyalde okunaklılığı sağlamanın en kolay yolu arkalan ile önalan renk zıtlığının sağlanmasıdır.

Sorular…