YAKUP LERM İ PROJE YÖNET İ M OF İ S İ B İ R İ M SORUMLUSU SAMSUN TEKNOPARK

Co ğ rafi İ şaret Nedir? Coğrafi işaret; "belli bir niteliği olan, ünü ve bazı özellikleriyle, bir bölge, alan, yöre veya ülke ile özdeşleşmiş bir ürünü tanıtıp, gösteren işaret topluluğudur. Bir bölgenin ürettiği bir ürünü, kilimi, halısı taşı, meyvesi, madeni, çeşitli malzemelerle işlemeciliği diğer yörelerinki gibi olmayabilir. Bir yörede üretilen bir halı, kilim, kumaş, çini vb. bir ürün her yerde tanınıp ün kazanmış olabilir. Bu ürünlerde o yörenin isminin kullanılması, tüketiciler tarafından o ürünün kalitesinin iyi olduğu şeklinde algılanıp, güven sağlayabilir. Tüketiciler söz konusu yöre adıyla üretilmiş ve satılan ürünleri, yörenin adına belli bir güven duyarak aynı özellikte diğer ürünlere tercih edebilirler.

Men ş e İş areti Men ş e i ş areti; co ğ rafi sınırları belirlenmi ş bir yöre, alan, bölge; çok özel durumlarda ülkeden kaynaklanan belirgin bir özelli ğ i, ünü veya di ğ er farklılıklarıyla bu yöre, alan veya bölge ile bütünle ş mi ş yöre, alan, bölgeye özgü do ğ a ve insan faktöründen kaynaklanan, üretimi, i ş lenmesi ve di ğ er i ş lemlerin tümüyle bu yöre, alan veya bölge sınırları içinde üretilen bir ürünü tanımlamaktadır. Men ş e adı, men ş e adına konu ürünün tamamı ile tanımlanan yerde üretilmi ş olması gerekmektedir. Örnek: Van Otlu Peyniri, Anzer Balı,Isparta Gülü, Giresun Tombul Fındı ğ ı, Antep fıstı ğ ı.

Bu ürünler, ait oldukları co ğ rafi bölgenin dı ş ında üretilmezler. Çünkü ürün, özelliklerini ancak ait oldu ğ u yöre içinde üretildi ğ i takdirde alabilir. Bir ürünün men ş ei olan yöre, alan veya bölge adı, a ş a ğ ıdaki ş artların birlikte kar ş ılanması durumunda "men ş e adını" belirtir: a)Co ğ rafi sınırları belirlenmi ş bir yöre, alan, bölge veya çok özel durumlarda ülkeden kaynaklanan bir ürün olması; b) Tüm nitelik veya özellikleri bu yöre, alan veya bölgeye has do ğ a ve bir çok özelliklerden kaynaklanan bir ürün olması; c) Üretimi, i ş lemden geçirilmesi ve di ğ er i ş lemlerinin tümüyle bu yöre, alan veya bölge sınırları içinde yapılması

Mahreç İş areti Mahreç İş areti; co ğ rafi sınırları belirlenmi ş bir yöre, alan veya yöreden kaynaklanan, belirgin bir özelli ğ i, ünü veya di ğ er özellikleriyle bu yöre, alan veya bölge ile bütünle ş mi ş bir ürün olması yanında, üretimi, i ş lenmesi ve di ğ er i ş lemlerinde en az birinin belirlenmi ş, yöre, alan veya bölge sınırları üretilen ürünün belirleyici i ş aretleridir. Mahreç i ş aretine konu ürünün özelliklerinden en az birinin o yöreye ait olması gerekmektedir. Bu ürünlerinin yöre dı ş ında da üretilebilmesi söz konusudur. Örne ğ in Trabzon Ekme ğ i,Mara ş Dondurması,Hereke Halısı, Bozda ğ kestane ş ekeri.

Mahreç i ş areti ta ş ıyacak ürünler, ait oldukları co ğ rafi bölgenin dı ş ında da üretilebilirler. Ancak bu üretimde, ait oldukları co ğ rafi bölgeye ait hammadde ve üretim yöntemlerinin bire bir olması ve ürünün kalitesinin de aynı olması önem ta ş ımaktadır. Bir ürünün üretildi ğ i yöre, alan veya bölge adı, a ş a ğ ıdaki ş artların kar ş ılanması durumunda "mahreç i ş areti" göstergesini belirtir: a) Co ğ rafi sınırları belirlenmi ş bir yöre, alan veya bölgeden kaynaklanan bir ürün olması; b) Belirgin bir niteli ğ i, ünü veya di ğ er özellikleri itibariyle bu yöre,alan veya bölge ile özde ş le ş mi ş bir ürün olması; c) Üretimi, i ş lenmesi ve di ğ er i ş lemlerinden en az birinin belirlenmi ş yöre, alan veya bölge sınırları içinde yapılan ürün olması

Co ğ rafi i ş aret olarak tescil edilecek ürünün üretimi, i ş lenmesi ve di ğ er i ş lemlerinin; Tamamı belirlenen alanda gerçekle ş iyorsa Tüm/esas nitelikleri bu yöre kaynaklı ise MEN Ş E ADI En az biri bu alanda gerçekle ş iyorsa Ününün buradan kaynaklanması yeterli MAHREÇ İŞ ARET İ

Co ğ rafi İş aretin İş levleri Üretim metodunu ve ürünün standardını garanti etmek Tescil ş artnamesi ile garanti altına alınır, denetimlerle sürdürülür. Pazarlama aracı olmak Uluslararası boyutta ülke imajı ve prestijinde de önemli pay üstlenirler. Ör: Türk lokumu, kebabı; Champagne Fransa’nın bir sembolüdür Yerel üretimi ve kırsal kalkınmayı desteklemek Co ğ rafi i ş aretli ürüne daha fazla ücret ödemeye razı olma Geleneksel bilgi ve kültürel de ğ erleri korumak Tüketicilerin bölgenin kültürü hakkında bilgi sahibi olmasına imkân verirler. Ör: Erzincan bakır işlemeciliği

Ürün taklitçili ğ i ile mücadele Antigua kahvesi” dünya pazarında sadece %30-40’ı gerçek Turizme katkıda bulunmak; Ürünün kaynaklandı ğ ı co ğ rafi yerin bizzat reklamını yaparak kırsal/ kültürel turizmi çeker. Bu sayede: - Hem o ürünün hem de o yörede üretilen di ğ er ürünlerin talebi artar. - Yörede sunulan hizmetler geli ş ir (Restoran, hediyelik e ş ya, otel i ş letmecili ğ i...)

Ekonomik önemi açısından co ğ rafi i ş aretli ürünler; De ğ er yaratmakta İ stihdam ve üretim alanlarında canlılık yaratmakta Kaliteye yönlendirmekte Kırsal nüfusu korumak ve göçü önlemekte Geleneksel bilgi ve kültürel de ğ erleri korumakta Ürün taklitçili ğ i ile mücadelede… kullanılabilen potansiyel araçlardır.

Coğrafi İşaretli ÜrünEk Fiyat Gemlik zeytini%75 ek fiyat (TL/kg ) Bresse tavuğu (Fransa)Beyaz et fiyatının 4 katı Champagne (Fransa)12 $ 40 $ Antigua kahvesi çekirdeği (Guatemala)0,5 $ 1,5$ Parma jambonu (İtalya)39 liret/kg 42 liret/kg Toscano yağları (İtalya)Tescilden sonra %20 daha fazla fiyat Jamao kahvesi (Dominik Cumhuriyeti)Tescilden sonra 67 USD 107 USD

Ş ubat 2014 İ tibariyle Türkiye’de Tescilli Co ğ rafi İş aretler

AB Ba ş vurularımız Antep Baklavası (PGI) Afyon Pastırması (PGI) Afyon Sucu ğ u (PGI) Malatya Kayısısı (PDO ) Aydın İ nciri (PDO) PGI: protected geographical indication/ koruma altına alınmı ş co ğ rafi i ş aret-men ş e i ş areti) PDO:protected designation of origin/ Koruma altına alınmı ş orijin adı- mahreç i ş areti

Kayseri Pastırması Afyon Pastırması Çorum leblebisi Diyarbakır karpuzu Devrek bastonu Gümü ş hane Pestili, Kömesi Siirt Battaniyesi Güney Ege Zeytinya ğ ı Damal Bebe ğ i

Co ğ rafi İş aretlerin Sa ğ ladı ğ ı Fırsatlar Kültürel zenginlik Yöresel ürün çe ş itlili ğ i Ülke topraklarımızın konumu itibarıyla sahip olunan do ğ al ürün çe ş itlili ğ i Turistik cazibe Ba ş arılı örnekler (Fransa, İ spanya, Portekiz…)

Co ğ rafi İş aretlerin Sa ğ ladı ğ ı Tehditler Co ğ rafi i ş aret koruması hakkında genel bir bilgi eksikli ğ inin varlı ğ ı Ba ş vuruların içeriklerinin iyi hazırlanamaması Ba ş vuru hazırlama a ş amalarında görev alacak akademik personel yetersizli ğ i Denetimin etkin bir ş ekilde gerçekle ş tirilmemesi Ba ş vuru sahiplerinin uygun yapılardan olu ş maması

Sonuç Olarak Yöresel ürünlerimizin korunması, ya ş atılması, Üreticilerin harcadıkları eme ğ e e ş it/denk kar elde etmeleri, Mevcut fırsatların katma de ğ ere dönü ş türülmesi, Kırsal kalkınmanın desteklenmesi, topra ğ ın de ğ erlenmesi ve göçün önlenmesi, Çevrenin ve biyolojik çe ş itlili ğ in korunması için; Ülkemizin devletin ilgili kurum ve kurulu ş larınca benimsenecek bir Co ğ rafi İş aret Stratejisi’ne ihtiyacı bulunmaktadır.

Tokat,Turhal bölgesi ile marka olmu ş çe ş itli ürünlere sahip bir ş ehrimizdir. Pekmez ve çemen ürünlerimiz tanınmı ş olmasına ra ğ men bölgede çok sevilen ve Turhal’a has olan ‘’Yo ğ urtmaç’’ ürünü bölge dı ş ında çok fazla bilinmemektedir. Gerçekle ş tirece ğ imiz proje ile co ğ rafi i ş aretini aldı ğ ımız;  Yo ğ urtmaç’ ın ününün bölge dı ş ına ta ş ınabilmesi  Bölge içerisinde ürüne bir standardizasyon olu ş turulabilmesi  Bölge bilinilirli ğ inin artırılması  Yo ğ urtmaç markasının olu ş turulması  Ürünün satı ş ı esnasında kullanılacak aranjmanların tasarlanması  Standardizasyon gerçekle ş en Yo ğ urtmaç için bölge üreticilerinin e ğ itilmesi  Kümelenme,i ş birli ğ i güç birli ğ i projeleri gibi,üreticilerin ortak ve kapasitesi yüksek üretim sa ğ layabilmesi için kültürel altyapının olu ş turulması sa ğ lanacaktır.

COĞRAFİ İŞARET Başvuru Tarihi : Başvuru No : C2012/117 Başvuru Sahibi : Turhal Ticaret ve Sanayi Odası Başvuru Sahibinin Adresi : Yavuz Selim Mh. Tanrıverdi Sk. No: 16/1 Turhal TOKAT Coğrafi İşaretin Adı : Turhal Yoğurtmacı Ürünün Adı : Yoğurtmaç Coğrafi İşaretin Türü : Mahreç İşareti Coğrafi Sınırı : Türkiye Coğrafi İşaretinin Kaynaklandığı Alan : Turhal Kullanım Biçimi : Markalama

Tokat ili Turhal ilçesine has bir gıda maddesi olan Yo ğ urtmaç, markalama i ş leminin yanı sıra ambalajlanması durumunda ve servisi esnasında arka planda siyah zemin rengi üzerinde sarı renkte Turhal Yo ğ urtacı ifadesinin tüm zemini kapladı ğ ı 7x7 ebatlarında Turhal Yo ğ urtmacı logosu bulunacaktır. Bunun yanı sıra ürün ambalajında firma adı, üretim yeri ve ürün ile ilgili asgari bilgilerin yanı sıra kullanılan bile ş enler ile ilgili bilgilerin yer alması gerekmektedir.

Ürünün Tanımı ve Ayırt Edici Özellikleri Turhal yöresinde yapılan “Yo ğ urtmaç”; hamur ve iç malzemenin kendine has üretim yöntemine göre bir araya getirilip ş ekillendirilmesi ve ta ş tabanlı fırınlarda pi ş irilmesiyle elde edilen yöreye özgü bir ürün olup; ha ş ha ş lı, cevizli veya sade olarak üretilmektedir. Yo ğ urtmaç’ı Turhal yöresine özgü yapan üretim metodu ve üretime katılan hammaddelerin özellikleri olup ayırt edici özellikleri a ş a ğ ıdaki gibi sıralanabilir: 1. Yo ğ urtmaç hamuru açıldıktan sonra iç malzemenin sürülmesi ve hamurun katlanması, tekrar iç malzemenin sürülmesi ve katlanması i ş leminin defa tekrar edilmesi i ş lemi ve bu esnada sürülen iç malzememin hamur yüzeyinin yarısına e ş it da ğ ılım gösterecek ş ekilde uygulanması, 2. Yo ğ urtmaç hamurunun hazırlanmasında Tip 650 ve Tip 550 un kullanılması,

3. Bu iki unun belli oranlarda paçal edilmesiyle hamurun yo ğ rulması 4. Yo ğ urtmaç çe ş idine göre iç malzeme hazırlanmasında kullanılan cevizin “Niksar Cevizi” olması ve ceviz içinin mercimek tanesi büyüklü ğ ünde ö ğ ütülmü ş olması, 5. Yo ğ urtmaç’ta çe ş idine göre kullanılan iç malzemelerin (ceviz, ha ş ha ş, tereya ğ veya bitkisel katı ya ğ ) hazırlanması ve formülasyonunun (Çizelge 1 ve Çizelge 2) ürüne özgü olması, 6. Yo ğ urtmaç hamurunun pi ş irilmesinde kullanılan fırınların ta ş tabanlı olması ve fırının ısıtılmasında me ş e, pelit gibi alevi bol olan yakacakların kullanılması ve bu yakacakların ate ş inden çıkan tütsü ve reçineli bile ş iklerin ürün lezzetine katkıda bulunması.

Üretim Metodu Bu a ş amada hamuru olu ş turmak üzere çe ş itli ingredientlerin üniform bir ş ekilde karı ş tırılması ve optimum derecede bir hamur elde etmek üzere yo ğ rulmasıdır. Yo ğ urtmaç yapımında yo ğ urma i ş lemi; hamur bile ş imine giren maddelerin homojen bir karı ş ım olu ş turmak üzere da ğ ılmasını sa ğ lamak ve hamura istenen elastik ve viskoz özellikleri vermek amacıyla yapılır. Yo ğ urma i ş lemi karı ş tırma, toparlanma, geli ş me ve olgunla ş ma a ş amalarından ibarettir. Yo ğ urma i ş lemi sonucunda Yo ğ urtmaç hamurunun parlak görünü ş lü, yumu ş ak, pürüzsüz, kaygan, yapı ş kan olmayan, elastik özellikte olması istenir. Hamurun do ğ ru olarak yo ğ urulması; yo ğ urmadan sonraki hamurun i ş lenmesi sırasındaki durumu ve özellikleri son ürünün kalitesi açısından oldukça önemlidir. Yo ğ urtmaç üretiminde hammadde olarak un, su, tuz, maya, ceviz, ha ş ha ş, tereya ğ ı veya bitkisel katı ya ğ, yumurta sarısı ve susam kullanılmaktadır (Çizelge1 ve 2).

Çizelge 1. Hamur hazırlanmasında kullanılan hammaddeler ve miktarları Hammadde Miktar Un 50 kg Su 30 L Tuz 700 g Maya 500 g Çizelge 2. İ ç malzeme hazırlanmasında kullanılan hammaddeler ve miktarları Hammadde Miktar Ceviz içi 14 kg Ha ş ha ş 14 kg Tereya ğ ı/Bitkisel Katı Ya ğ 14 kg

Yo ğ urtmaç hamuru hazırlanmasında yarı-sert özelli ğ e sahip İ veyik bu ğ dayı ile kuvvetli bir öze sahip Rus Bu ğ dayı çe ş itlerinden elde edilen Tip 550 ve Tip 650 unları 1:1 oranında paçal edilerek kullanılmaktadır. Hamur yapımında 50 kg un, 30 L su, 700 g yemeklik özellikteki tuz ve ayrı bir kapta 2L su ile çözündürülmü ş ve hamur fermantasyonunu ba ş latmak için yeterli sayıya ula ş tırılmı ş 500g maya katılarak yo ğ urma i ş lemi yapılır ( Ş ekil 1). Yo ğ urma i ş leminde istenilen özellikte hamur elde edebilmek için yo ğ urma sıcaklı ğ ı ~20°C ve yo ğ urma süresi ~30-35 dak. olmalıdır. Elde edilen hamur daha sonra oda sıcaklı ğ ında 15 dak. kitle fermantasyonuna bırakılır. Dinlendirilmi ş kitle halindeki hamurdan g olacak ş ekilde kesilerek gramaj ayarlanır. 50 kg un kullanılarak hazırlanan hamurdan yakla ş ık 280 adet Yo ğ urtmaç üretilebilmektedir. Elle yuvarlanan hamurlar (Ø10-12cm) 15 dak dinlendirilir. 15 dak.’lık ara fermantasyondan sonra hamurlar elle cm kalınlı ğ ında, 30 cm uzunlu ğ unda, elips ş eklinde açılır.

Açılan hamurun yarısına, hazırlanması a ş a ğ ıda anlatılan ceviz-ya ğ veya ha ş ha ş -ya ğ karı ş ımından olu ş an iç malzemesi sürülür ve hamur ikiye katlanır. Yeni yüzeyin yarısında tekrar iç malzeme sürülür ve katlanır, bu i ş leme en az 10 kat olacak ş ekilde devam edilir ve hamurun tekrar yuvarlak ş ekil alması sa ğ lanır. 30 dak. dinlendirilen hamur sonra elle 20 cm çapında açılır. Üzerini kaplayacak ş ekilde yumurta sarısı sürülür ve susam serpilir. Üzeri bıçakla baklava deseninde çizilen pi ş irilmeye hazır Yo ğ urtmaç hamuru °C’deki ta ş fırına verilerek dak. süresince pi ş irilir. Fırında me ş e ve pelit odunu kullanılır, taban ate ş tu ğ lasıdır. Fırından çıkarılan yo ğ urtmaçlar üst üste gelmeyecek ş ekilde dak. dinlendirildikten sonra satı ş a sunulur. Yo ğ urtmaç, içinde ceviz veya ha ş ha ş kullanılarak üretildi ğ i gibi sadece ya ğ kullanılarak sade yo ğ urtmaç tipinde de üretim yapılabilir.

Yo ğ urtmaç İ ç Malzemesinin Hazırlanması Yo ğ urtmaç üretiminde önemli a ş amalardan bir tanesi de iç malzemesinin hazırlanmasıdır. Çünkü yo ğ urtmaç çe ş idine göre kullanılan iç malzemelerin (ceviz, ha ş ha ş, tereya ğ /bitkisel katı ya ğ ) hazırlanması ve formülasyonu ürüne özgü olup ürünün önemli ayırt edici özelliklerinden bir tanesidir. İ ç hazırlamada kullanılan ceviz çe ş idi yöreye özgü beyaz renkli içe sahip ve yüksek fosfor içerikli Niksar Cevizi olup, mercimek büyüklü ğ ünde ö ğ ütülmek suretiyle kullanılmaktadır. Ha ş ha ş lı Yo ğ urtmaç yapımında yeti ş tirilen siyah renkli ha ş ha ş lar ö ğ ütülerek iç malzemeye katılmaktadır. İ ç malzemenin hazırlanmasında 14 kg ya ğ (tereya ğ veya bitkisel kaynaklı katı ya ğ ) ve Yo ğ urtmaç tipine göre 14 kg ö ğ ütülmü ş ceviz içi veya ha ş ha ş karı ş tırılır ve birbiri içerisinde homojen ş ekilde da ğ ılması sa ğ lanır.

Denetleme Turhal Yo ğ urtmacının üretimi ve pazarlama a ş amasındaki denetimler, Turhal Ticaret ve Sanayi Odası koordinatörlü ğ ünde, Gaziosmanpa ş a Üniversitesi, Tokat Gıda Tarım ve Hayvancılık İ l Müdürlü ğ ü, Turhal Belediyesi katılımıyla olu ş turulacak bir komisyon tarafından yapılacaktır. Komisyon kendi belirleyece ğ i sıklıkla toplanacaktır. Ürün ile ilgili denetimler ş ikayet ve ş üphe üzerine her zaman yapılabilir. Denetleme i ş lemi üretim yönteminde belirtilen hususlar dikkate alınarak uygulanacaktır.

TE Ş EKKÜRLER…