DOKULARIN TAKİBİ VE İŞLEMLERİ

Doku takibinde amaç Vücuttan alınan dokuların; Mikroskop altında incelenebilir hale getirilmesi Bozulmadan uzun yıllar boyunca saklanabilmesi Diğer araştırmalar için örnek sağlanması

Laboratuar düzeni!

PATOLOJİDE MAKROSKOPİK İNCELEME

,

1-FİKSASYON 2-SUYUNU ALMA (dehidrasyon,sertleştirme) 3-SAYDAMLAŞTIRMA 4-PARAFİNİZASYON 5-BLOK HAZIRLAMA (gömme) 6-KESİT ALMA 7-BOYAMA 8-KAPATMA

1- Fiksasyon (Tespit) Amaç: Dokudaki hücreleri canlı halleriyle tespit etmek Dokunun çürümesini önlemek Yöntem: Dokular hacimlerinin 10 katı formalin içine konulur. Dokunun büyüklüğüne göre bir süre formalin içinde bekletilir.(küçük dokular için en az 4 saat ) İdeal tespit sıvısı % 10’luk formalindir. Zorunlu durumlarda % 70’lik alkol kullanılabilir. Başka tespit sıvıları da var. Hazırlanması ve kullanımı özellik taşır. Daha pahalı.

FİKSASYON

Sürüntü (“Smear”) materyali tespiti % 96’lık alkol içinde bekletilir · Hiç bekletmeden · Lamın tamamını örtecek kadar · En az 10 dakika Saç spreyi ile; · 30 cm uzaklıktan · Lamın tümünü örtecek şekilde alkollü saç spreyi sıkılır.

Non-jinekolojik sitoloji Akciğerden fırçalama. Bronş lavajı, BOS, Periton ve plevra sıvıları, Eklem sıvısı İdrar ve mesane yıkama sıvısı Lamlar havada, alkolde, spreyle kurutulabilir Hücreler, doğrudan veya santrifüj edilerek lama yayılıp boyanır, incelenir.

Patoloji laboratuvarında temel işlemler Prof. Dr. Kürşat Yıldız 2006 İnce iğne aspirasyonu Meme en sık olmak üzere tiroid, akciğer, karaciğer, lenf düğümü ve diğer organlardaki kitlelerden ince iğnelerle hücre kümeleri alınır. Ele gelen kitlelerde el yordamıyla, derin yerleşimli olanlarda US, BT eşliğinde yapılır Örnekler derhal lam üzerine sürülmeli ve hızla tespit edilmelidir Hücre kümeleri veya doku parçası, iğne içinde kalmış olabilir, dikkat etmek gerekir. PHOTO 377 BREAST, PHOTO 379 OVARIAN MASS

FİKSASYONDAN SONRA DOKU içindeki su alınıp yerine alkol alkol alınıp yerine ksilol Ksilol alınıp yerine parafin

2- Suyunu alma (Dehidratasyon-Sertleştirme) Amaç: Dokuyu sertleştirmek İnce kesit alınabilir hale getirmek Doku içindeki su alınıp yerine alkol geçirilir. Yöntem: Kademeli olarak yoğunluğu artan alkollerden geçirilir. % 70, % 80, % 90, % 96, % 100 (Absolü alkol) Rutin uygulamada her birinde birer saat bırakılır Dokunun hareket ettirilmesi

3- Saydamlaştırma Alkolün yerine ksilol (Ksilen) ve toluol (Toluen) eriyiklerinin geçirilmesi Ksilol yağları eritir, dokuyu saydamlaştırır. Bu eriyik içinde dokular 30-45 dakika tutulur.  

Doku Takibinde Seçenekler Bütün bu işlemler elle veya otomatik doku takip cihazıyla gerçekleştirilebilir. Gece boyunca süren doku takibi   Zaman kazandırır ·   Süreler ve işlemlerin standart olması sağlanır. Mikrodalga fırın veya etüvde doku takibi; İşlemler hızlandırılır, süreler kısalır.

Doku takibinde amaç Vücuttan alınan dokuların; Mikroskop altında incelenebilir hale getirilmesi Bozulmadan uzun yıllar boyunca saklanabilmesi Diğer araştırmalar için örnek sağlanması

Otomatik doku takip cihazı

DOKU TAKİP CİHAZI (Açık Sistem) Açık sistem doku takip cihazının özelliği Doku takip kasetleri sabit, solüsyonlar hareketlidir.(12 ayrı solüsyon kabı vardır) Kullanım Alanları: Doku takip aşamasında kullanılır.Doku takibi sonrası dokular otoliz ve bakteri etkisinden kurtulmuş olur.

Sepet içindeki dokuların kimyasal solüsyon kaplarına otomatik transferi ile yapılır. Bu cihazlarda genellikle 9-10 kimyasal solüsyon kabı ile 2-3 parafin kabı bulunur. Cihaz, doku kasetlerini istenen sürelerde bu solüsyonlar içinde bekleterek gerçekleştirir. Bu takip sisteminde çalkalama hareketi dikey veya daireseldir. Bazı modellerinde parafin kaplarına istenirse vakum ünitesi eklenebilir.

DOKU TAKİP CİHAZI (Kapalı sistem) Kapalı sistem doku takip cihazının özelliği Doku takip kasetleri sabit, solüsyonları hareketlidir.Kapalı sistem doku takip cihazı ile takip esnasında ısı ve vakum uygulanır bu da dokuların takibinde optimum sonuç almaya yarar. Kullanım Alanları: Doku takip aşamasında kullanılır.Doku takibi sonrası dokular otoliz ve bakteri etkisinden kurtulmuş olur.

4-Parafine gömme Ksilol yerine parafin geçirilir. 58-60 derece sıcaklıkta parafin içinde 4 saat bekletilir. Parafin oda ısısında ve soğukta sertleşir.

DÖKÜM CİHAZI

DÖKÜM CİHAZI Teknik Özellikleri Kullanım Alanları: Dokuların mikrotomla kesilmeden önce parafinli kasetlerin içine gömülmeleri gerekmektedir.İşte döküm cihazı dokuların kaset bloğu tekniği ile kalıpla aşamasının yapılmasını sağlar.

Sonuçta dokular kesilebilir sertlikte ve saydam hale gelir. Bu işlemler elde veya doku takip makinelerinde gerçekleştirilir.

Doku takibinin ardından…

Blok hazırlama (Gömme) Sertleştirilen dokular kesilecek yüzleri alta gelmek üzere sıcak parafin içine gömülerek blok haline getirilir. Bu amaçla metal bloklar veya kalıplar kullanılır. Oda ısısında katı hale gelen parafin bloklar buzdolabında sertleştirilir.

KESİT ALMA

Patoloji laboratuvarına gelen tüm dokuların 1-30 mikron arası kesilmesi işleminde kullanılır.

MAKROSKOBİ KABİNİ Kullanım Alanları: Patoloji laboratuarına gelen materyallerin örneklemelerinin yapılması için kullanılan yerli tezgahtır.Kabin üzerinde; terazi,musluklu 5 lt lik formol bidonu,aspiratör,florosan lamba,çöp öğütücüsü,lavabo,sensör (musluk,öğütücü,çeşme,fıskıye),makroskobide kullanılan aletler için mıknatıs mevcuttur.

BOYAMA Günlük çalışmalarda tercih edilen boya Hematoksilen +Eosin dir. Bu boya ile hücrelerin Sitoplasmaları pembe , Çekirdekleri mavi –mor boyanır.

KAPATMA Boyanmış preparatın uzun süre saklanması ve rengini koruyabilmesi için kapatılması gerekir. Kanada balsamı ve entellan, kapatıcı maddeler olarak kullanılır.