KOMPOSTLAŞTIRMA

KOMPOSTLAŞTIRMA NEDİR ? Kompostlaştırma, katı atıkların organik bileşenlerinin mikro organizmaların etkisi ile kontrol edilen şartlar altında biyolojik dönüşümüdür. Gerçek kompost ünitelerinde atık maddeler tam stabil yani kararlı hale gelmeden kısmen kararlı halde tutulur, böylece organik maddelerin tamamen ayrışıp mineralleşmesine izin verilmez ve kompostun daha sonra kullanılacağı toprakta bir organik madde kaynağı olması sağlanır. Kompostlaştırma mezofilik ve termofilik sıcaklıklarda gelişen bir biyolojik prosestir. Genellikle aerop durumda olmakla beraber anaerobik şartlarda da gerçekleşebilir

KOMPOSTLAŞTIRMANIN AMACI Nihai olarak deponiye gidecek çöp miktarını azaltmak, Çöpün bileşimi içinde bulunan biyokimyasal olarak ayrışıp organik gübreye yani komposta dönüşebilecek maddelerin komposta dönüştürülmesini sağlamak. Bunları da toprak ıslah edici, park bahçe düzenlemede toprak olarak kullanımını sağlamak

Kompost Ürününün Tarımsal Yararları Nelerdir? Kompostun başta gelen faydası toprak yapısını ve özelliğini iyileştirmesidir. Faydalarını şu şekilde sıralamak mümkündür; Topraktaki (Zeminin) boşluk hacmini arttırır. Zeminin kolay havalanmasını sağlar, Zor işlenen toprakların kolay işlenmesini sağlar, Toprağın su tutma kabiliyetini arttırarak kurak mevsimlerde tuzlanmayı önler. Yüksek oranlarda mineral gübrelemeye karşı tampon etkisi gösterir. Besin maddelerinin bitkilerce daha iyi kullanılmasını sağlar. Tecrübeler, kompostun bilhassa kendi kendine yeterli humus üretmeyen bahçe, meyve, üzüm yetiştirilen tarım çeşitlerinde faydalı olduğunu göstermiştir.

KOMPOSTLAŞTIRMADA ETKİLİ OLAN MİKROORGANİZMALAR Bakteriler Mantarlar Aktinomisetler ( mantar gibi dallı miselyumu olan bakteriler ) Protozoerler Sayılabilir. Olgun ve kullanmaya hazır kompostta patojen mikroorganizmalar ortadan kalkmıştır. Patojenlerin ölümü kompostlaştırma da iç sıcaklığın 65 0C’ ye kadar yükselmesi yanında bakteri öldürücü antibiyotik salgılayan mikroorganizma faaliyetinden ileri gelmektedir. Kompostlaştırma işlemine katılan mikroorganizmaların bileşimi kimyacılar tarafından C118 H170 N17 O5 P Olarak verilmektedir.

Kompost üretimi aerob veya anaerob ortamda gerçekleşebilir Kompost üretimi aerob veya anaerob ortamda gerçekleşebilir. Aerob hal kokusuz ve çevreyi rahatsız etmeyen bir prosestir. Fakat sürekli oksijen temini ( karıştırma ) ve nem kontrolü yanında dikkat gerektirir. Anaeroba karşı bir diğer üstünlük prosesin kısa sürmesidir. Anaerobik proseste koku probleminin olması, prosesin uzun sürmesi ve iç sıcaklığın 65 0C’ ye çıkmaması nedeniyle patojenlerin ölmemesi bu nedenle de dışarıdan ısı verilmesi gerektiği gibi sorunları olur. Kompostlaştırmayı sadece ekonomik değer taşıyan bir katı atık bertaraf etme metodu olarak değil bunun yanında araziye gömülmesi gereken çöplerin yaklaşık 2/3 oranda azaltan bir usul olarak görmek gerekir. Bu da bize düzenli depolamada hacim ve alandan büyük ekonomi sağlamaktadır. Genel olarak kompostlaştırma prosesi maliyet açısından düzenli depolama metodundan pahalı , yakmadan ucuz bir metoddur.

Kompostlaştırma da biyolojik reaksiyon üç kademede gerçekleşir. 1- Bakteriler şeker, glikoz, nişasta gibi çabuk ayrışan organik maddeleri kısa sürede ve kuvvetli bir ısı çıkışı ile parçalarlar. 2- Mantarlar , maya ve aktinomisetler özellikle selüloz, yağ, reçine gibi bileşikleri daha uzun sürede parçalarlar 3- Mineralizasyon son kademe olup kompostlaştırmada istenmeyen bir safhadır.Çünkü mineral hale gelmiş organik maddeler toprak şartlandırıcı olarak kullanılamazlar. Şu bir gerçektir ki kompost hiçbir zaman fosfatlı, azotlu, potasyumlu gübreler kadar zengin besi bileşikleri içermez ve bu nedenle başlıbaşına gübre olarak kullanılamaz. Ayrıca arıtma çamurları kompost prosesinde kullanılıyorsa içeriğindeki ağır metal miktarları kompostta kullanmadan kesinlikle ölçülerek tespit edilmelidir.

Kompostlaştırmaya Tesir Eden Faktörler 1- Dane çapı ( 8 mm az olmamalıdır. Havalandırmayı olumsuz etkiler, yüzeyler birbirine fazla yapışarak anarobik şartlar oluşabilir ) 2- C/ N Oranı ( En önemli parametrelerden biridir. Optimum oran 20-25 dir. Küçük değerlerinde fazla azot amonyağa dönüşerek toprağı fakirleştirmekte, büyük değerlerinde ise azot azlığından komposttaki mikroorganizmalar toprağın var olan azotunu da kullanarak toprağı azot yönünden fakirleştirmektedir.) 3- Mikrobiyolojik özellikler ( Kompost yığınının hemen her noktasında bakteriler yaşayabilir fakat genel olarak en üst 5-12 cm lik tabakada mantarlar ve aktinomisetler görülmektedir. 4- Su muhtevası ( Sınırlayıcı bir değerdir. Fazlası havalanmayı engeller, kokuya ve potajenlerin ölmemesine neden olur ) 5- Sıcaklık 6- pH ( 5.5-8 aralığı optimum çalışma aralığıdır. Asitli ortam reaksiyon hızını azaltmakta buda ısıyı düşürmekte, bazik ortam ise reaksiyon hızı artarak süreci kısaltmaktadır. ) 7- Hava ( oksijen )

PROSES ADIMLARI 1- AYIRMA 2- PARÇALAMA 3- FERMANTASYON 4- OLGUNLAŞTIRMA İÇİN DEPOLAMA Proses adımlarından en önemli olanı fermantasyondur. Fermentasyonun sonlandırılmadan yani tam mineralleşmeden önce durdurulması gerektiğinden bazı stabilizasyon parametreleri takip edilerek sistem kontrol edilebilir. Koku ve renk değişimi Sıcaklıktaki düşüş Özgül ısı kapasitesi Ayrışabilir ve dirençli organik madde miktarı Redox potansiyelindeki artış Oksijen İhtiyacı Chaetomium gracile ( adlı bir mantar türü) gelişmesi Nişasta deneyi

KOMPOSTLAŞTIRMA METODLARI Statik ve dinamik metodlar olarak incelenebilir. Yığın kompostlaştırma (taşıma/ karıştırmalı olan veya olmayan yığın kompostlaştırma sistemleri) Hücre kompostlaştırma / kompostlaşma konteynırları Kompostlaştırma tünelleri/ sıra kompostlaştırma sistemleri Fermantasyon kuleleri Preslenmiş malzemelerin kompostlaştırılması Döner davul Anaerobik fermantasyon yöntemleri, su muhtevası yüksek olan endüstriyel ve ziraî atıklar için daha uygun olup, evsel atıkların kompostlaştırılmasında pek uygulanmamaktadırlar