III- Dış Çevre Analizi: Fırsat ve Tehditler “Şeyler her zaman farklıdır- burada sanat, hangi farklılığın önemli olduğunu kestirebilmektir” 1 1

Örgüt Çevreleri Genel Çevre Makro Uluslararası Çevre Küresel Çevre Ekonomi Hukuk Teknoloji Tedarikçiler İkameler Doğal Çevre İÇ Çevre Mikro Rakipler Alıcılar Recai Coşkun Muhtemel Rakipler Sosyal Politik  Endüstri Çevresi Meso 2 2

Makro Çevre/PESTEL Analizi Siyasi Faktörler seçimler, siyasi iktidarın tutumu kamu bütçesi siyasi kültür siyaset belirleyici kurumlar Yönetim biçimi (demokrasi, totaliter) Ekonomik Faktörler milli gelir, faiz oranları, kurlar, ithalat-ihracat enflasyon. istihdam Recai Coşkun 3 3

Makro Çevre (devam) Teknolojik Faktörler teknolojik yenilikler. ülkenin genel teknolojik altyapsı, ar-ge kapasitesi, mühendislik kalitesi… Sosyal Faktörler gelenekler değerler toplumsal gelişmeler dini inançlar toplumsal bütünleşme düzeyi Recai Coşkun 4 4

Makro Çevre (devam) Hukuki Faktörler Doğal Çevre Faktörleri Kanunlar Yargı sistemi Yargının bağımsızlığı Uluslararası yargı standartları Doğal Çevre Faktörleri Madenler Yerüstü zenginlikleri Çevre koruma düzenlemeleri Toplumun çevre bilinci Recai Coşkun 4 4

Endüstri Çevresi Porter’in Beş Güç Modeli İkame ürünler Rekabet Recai Coşkun Tedarikçilerin pazarlık gücü Müşterilerin pazarlık gücü Muhtemel rakiplerin giriş tehdidi

Endüstri Güçleri: Rekabet Endüstri analizinde en önemli güçtür. Firmalar rekabeti şu faktörlere dayandırırlar… Fiyat Kalite Performans özellikleri Müşteri hizmetleri Garantiler Reklam-tanıtım Satış ağının genişliği Yeni ürün geliştirme TARTIŞMA: Rekabet aynı zamanda rakiplerin sayılarına ve güçlerine bağlıdır. Tartışınız! Recai Coşkun

Endüstri Güçleri: Potansiyel (Muhtemel) Rakipler Endüstriye giriş ne denli zor? Aşağıdaki ve benzeri nitelikler bir endüstriye girişi zorlaştırır: Ölçek ekonomisi Ürün farklılaştırma Sermaye ihtiyacı Öğrenme eğrisi etkisi Dağıtım kanallarına ulaşım Hükümet politikaları, stratejik endüstriler var mı? Ana hammadde üzerinde kontrol (Cargill, mısır) Gerekli teknolojiye ulaşamama… Recai Coşkun

Endüstri Güçleri: İkame Mallar İkame ürünler müşterilerin başka bir endüstrideki firmanın ürettiği ürüne geçme riski anlamına gelir Örnekler Gözlük-Lens Şeker-Yapay tatlandırıcı Plastik-Cam-Metal Gazete-TV-İnternet Recai Coşkun

Endüstri Güçleri: Tedarikçiler Şu durumlarda tedarikçiler güçlüdür: Sattıkları ürün-maddenin üretim için çok önemli bir parça olması durumunda Alıcıların başka bir tedarikçiye geçmelerinin yüksek maliyet getirmesi durumunda İyi bir itibarları ve artan talep olduğu zaman Endüstrideki firmaların ürettiklerinden daha ucuza ürettikleri zaman Sattıkları ürünün ikamesi olmadığı zaman Alıcı firma önemli bir müşteri olmadığı zaman Recai Coşkun

Endüstri Güçleri: Alıcılar Şu durumlarda alıcılar güçlüdür: Büyük ve endüstrinin girdilerinin önemli kısmını satın aldıkları zaman Yüksek miktarda satın aldıkları zaman Geriye doğru bütünleştikleri zaman (Pınar-Besi Çiftliği) Endüstri ürünleri standart ise Başka bir ürün veya ikame ürüne geçmelerinin maliyeti düşük olduğunda Bir çok satıcıdan satınalma imkanı olduğunda Recai Coşkun

Beş Güç Değerlendirmesinin Stratejik Yorumu Şu durumlarda endüstri iyi bir kar getirmeyeceğinden çekici değildir: Güçlü bir rekabet Giriş engelleri düşükse, muhtemel rakipler fazla İkame ürünlerin rekabeti yüksekse Tedarikçilerin ve alıcıların pazarlık güçleri yüksekse Recai Coşkun

Beş Güç Değerlendirmesinin Stratejik Yorumu Şu durumlarda endüstri kar elde etme bakımında çekicidir: Rekabet ılımlıysa Giriş engelleri yüksek ve muhtemel rakiplerin giriş riski yoksa İkame ürünler az veya yoksa Tedarikçi ve alıcılar zayıf konumda ise TARTIŞ: Hangi endüstride iş yapmak isterdiniz/istemezdiniz? Niçin? Recai Coşkun

Tartışma Soruları Makro faktörlerin işletmeleri etkileme gücü endüstriye ve işletmenin büyüklüğüne göre değişir mi? Örneklerle açıklayınız. Soda, su gibi görece düşük teknolojiye ve az yatırıma gerek olan endüstrilerde rekabet edebilmenin dayanakları neler olabilir? Aşağıdaki ürün-hizmetlerden hangisinde ikame malların tehdidi yüksektir: gazete, kola, ayakkabı, araba, üniversite, deterjan, ekmek Aşağıdaki endüstrilerden hangisinin giriş engelleri yüksektir? Engellerin kaynağı nedir? otomotiv, zincir mağaza, bakkal, halı saha, lokanta, kola, petrol istasyonu Recai Coşkun