YATIRIM FONLARI NEDİR Yatırım fonları halktan topladıkları paralar karşılığı, hisse senedi, tahvil/bono, özel sektör borçlanma araçları, ters repo gibi sermaye piyasası araçlarından ve altın ile diğer kıymetli madenlerden oluşan portföyleri yönetirler. Her bir yatırımcı, fonun sahip olduğu portföyün bir kısmını temsil eden katılma payını satın alarak fona katılım sağlar. Tasarruf sahipleri, şirketlerden, aracı kuruluşlardan veya menkul kıymet borsalarından hisse senedi ve tahvil almak suretiyle tasarruflarını değerlendirebilirler. Ancak menkul kıymetlere yatırım yapmak bilgi ve uzmanlık gerektirmektedir. Ayrıca bireysel birikimler genelde yeterli büyüklüğe ulaşamadıklarından, bunlarla oluşturulan portföyler de gerekli risk dağılımları yapılamayabilmektedir.Bu risk anapara açısından olabileceği gibi portföyün getirişi açısından da önemli olabilir. Bu nedenle sermaye piyasasında kollektif yatırım kuruluşları olarak adlandırılan yatırım fonları oluşturulmuştur.

DURAN VARLIKLARA YATIRIM İşletme bilimi açısından, belli bir üretim gücünün elde edilmesi için yapılan her türlü harcamaya, yatırım denilmektedir. Bu harcamalar, alacaklar, stoklar gibi döner varlıklara veya makine, taşıt, bina gibi duran varlıklara yapılabilir. Bir yıldan kısa sürede mal veya hizmetlere dönüşecek varlıklara yapılan yatırımlar, döner varlık yatırımları; bir yıldan uzun süre yararlanılacak maddi ve/veya gayri maddi varlıklara yapılan yatırımlar, duran varlık yatırımları olarak ifade edilir.

Duran varlıklara yatırım, sermaye bütçelemesi olarak da ifade edilmektedir. Sermaye bütçelemesi kavramında; sermaye terimi, üretim sürecinde şekil değiştirmeden ve bir yıldan uzun süreli olarak kullanılan, makine, taşıt, bina gibi sabit varlıkları; bütçeleme terimi ise, bir yatırımdan gelecek belirli bir dönem boyunca beklenen nakit girişlerini ve çıkışlarını gösteren bir planı ifade etmektedir. Sermaye bütçelemesi, uygun ve verimli yatırım alanlarının araştırılmasını ve yatırım projelerinin değerlendirilmesini içeren bir faaliyetler bütünüdür.

Duran yatırım türleri nelerdir? yenileme yatırımları genişleme (tevsii) yatırımları mamul yatırımları modernizasyon yatırımları stratejik yatırımlar olmak üzere beşe ayırabiliriz. Diğer duran yatırım türleri: Bağımsız ve bağımlı yatırım Tamamlayıcı yatırım İkame veya yerine koyma yatırımları

STOK YATIRIMI Stok,belirli zamanda mevcut olan maddelerin (hammadde, malzeme, yarı mamul ve diğer maddeler) ve mamullerin miktarı olarak tanımlanabilir.. Günümüzün ekonomik koşulları stokları her düzeyden yöneticiyi ilgilendiren bir sorun haline getirmiştir. Stoklar bütün departmanların karar alma sürecini etkileyen unsurlardır. İşletmeci için stoklar, bilanço ve zarar hesaplarında yer alan rakamlarla sadece finans yöneticilerini ilgilendirir gibi görünür. Halbuki, etkin bir stok sisteminde her departmanın, özellikle de üretim planlama ve satış departmanlarının rolü vardır.

STOK YÖNETİMİ Firmanın pazar değerini maksimum kılacak optimum stok düzeyi belirlenmelidir. -Stok Kontrolünde bilgisayar kullanımı, -Yeni stok kontrol yöntemlerinin geliştirilmesi, -Ulaştırma olanaklarının artması, hızlanması, Rekabet ve Maliyet minimizasyonu sağlamaktadır.

STOK TÜRLERİ Hammadde stokları Yarı mamul stokları Mamul stokları

HAMMADDE STOKLARINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER - Planlanan üretim miktarı - Hammaddenin mevsimlik özelliği - Hammadde kaynaklarının sayısı, yeri, - Beklenen fiyat artışları - Hammaddenin yurtiçi ve yurtdışı temin olanakları

Mamul Stoklarını Etkileyen Faktörler - Uzun dönemli satış tahminleri, - Talebin mevsimlik olması, - Rekabet, - Müşterilere ve dağıtım kanallarına uzaklık, - Mamulun cinsi(Dayanıklı, Dayanıksız) - Depolama olanakları

OPTİMUM STOK MİKTARI Optimum stok miktarı, toplam stok maliyetlerinin minimum olduğu stok miktarıdır. Toplam stok maliyeti; stok bulundurma maliyeti ve stok tedarik maliyetinden oluşur.

ALACAKLARIN YÖNETİMİ İşletme için en uygun alacak hacminin belirlenmesi amaçlanır. Alacaklara bağlanan fonların maliyeti ile satışların artması sonucu doğan karlılık arasında ilişki kurulur. Kredilerin Marjinal = Marjinal Satış Maliyeti Karı Optimal Kredi Standardı

Alacak Düzeyini Belirleyen Etmenler 1) Kredili satış tutarı 2) Alacakların ortalama tahsil süresi 3) Satışların mevsimlik oluşu 4) Satılan mal ve hizmetin niteliği 5) İşletmenin büyüklüğü 6) Uygulanan kredili satış politikası ve şartları 7) Müşterilerde aranan özellikler (Karakter, kapasite, koşullar, kapital, Karşılık) 8) Kredili satış politikası (ilk yıllar ve durgun dönemler) 9) Alacak tahsilat politikası

Kredili Satış Politikası ve Şartları *Kredili satış politikası oluşturulmalı, 1) Müşterilerde aranacak nitelikler belirlenmeli, 2) Müşterilere tanınacak kredi limitleri belirlenmeli, 3) Nakit iskontosu oranları ve yararlanılacak süreler belirlenmeli (2/10 45) 4) Mevsimlik özel vadeler belirlenmeli 5) Kredili satış ile ilgili üstlenilecek riskler belirlenmelidir. *Müşterilere duyurulmalı ve uygulanmalı *Uygulanma belirlenen aralıklarla denetlenmelidir.

Alacak Tahsilat Politikası İşletmeler alacakların tahsilatına ilişkin bir politika mutlaka oluşturmalıdır. Alacak tahsilat politikasında denetim, etkinlik arttıkça, kredili satışların miktarı ve vadesi arttırılabilir. - Faturalar geciktirilmeden müşteriye ulaştırılmalıdır. -Alacakların vadesi yaklaşınca telefon ile hatırlatma yapılmalıdır. -Ödeme zamanında yapılmaz ise, yazılı bir form ile uyarılmalıdır. -Kişisel ziyaret ile tahsilat denenmeli, -Kanuni takibe başlanmalıdır.

Alacak Yönetiminde Etkinliğin Sağlanması 1) Kredili satış koşulları sık sık gözden geçirilmelidir. -Peşin satış oranı arttırılabilir - Vadeler kısaltılabilir - Kredi limitleri daraltılabilir. 2) Kredili satış yapılan müşterilerde aranacak nitelikler konusunda daha kısıtlayıcı davranılabilir 3) Büro hizmetlerinde etkinlik sağlanmalıdır 4) Nakit iskontosu gibi alacak tahsilatını hızlandıracak yöntemler uygulanabilir. 5) Müşterilerin açık hesapları ticari senetlere dönüştürülebilir 6) Alacaklar factoring şirketlerine devredilebilir.

NAKİT VE NAKİT BENZERİ VARLIKLARIN YÖNETİMİ Nakit yönetimi, elde tutulacak nakit miktarının belirlenmesi, nakit giriş ve çıkışlarının tahmin edilmesi ve dengelenmesidir. Nakit benzeri varlıkların yönetimi ise, işletmelerin ellerindeki ihtiyaç fazlası nakdi, likiditesi yüksek hisse senedi, tahvil ve bono gibi menkul kıymetle yatırılmasıdır.

Nakde Dönüşüm Süresi Nakde dönüşüm süresi, stokta geçen süre ile alacakların tahsilinde geçen sürelerin toplamından borçların ödeme süresinin çıkarılmasıyla bulunur. İşletmelerde nakde dönüşüm süresi ne kadar uzun olursa, işletmenin çalışma sermayesine gereksinimi de o kadar artar.

Nakit Bulundurmanın Yararları 1. Günlük ödemelerin eksiksiz bir şekilde yapılmasını sağlamak 2. Vergi, vadesi gelen borçlar, kâr payı dağıtım vb. ödemeleri zamanında yapmak 3. Beklenmeyen olaylara karşı hazırlıklı olmak 4. Alışlarda nakit iskontosundan yararlanmak 5.Ortaya çıkabilecek yatırım fırsatlarını değerlendirmek 6. Bankalarla iyi ilişkiler kurmak

Nakit Bulundurma Nedenleri İşletmelerin nakit bulundurma nedenleri, üçe ayrılabilir: 1. İşlem 2. İhtiyat 3. Spekülasyon

SERMAYE PİYASASININ ARAÇLARI Sermaye piyasası, sermayenin arz ile talebinin karşılaştığı piyasa olarak tanımlanır. Ülke ekonomisi açısından oldukça önemli olan bu piyasa, tek başına ekonomiye katkı sağlayamayan küçük yatırımların birleşerek daha büyük yatırımlar haline gelmesi ve ekonomiye katılmasını sağlar. Sermaye piyasası araçları temelde iki ana gruba ayrılır. Bu araçlar, menkul kıymetler ve diğer sermaye piyasası araçlarıdır.

MENKUL KIYMETLER Menkul kıymetler alacaklılık ya da ortaklık yaratan kıymetli evraklardır. Yatırım aracı olarak kullanılırlar ve belirli bir meblağı temsil ederler. Dönemsel getirileri vardır. Tek bir ticari işlem için değil, fazla sayıda ihraç edilirler ve halka arz edilirler. Menkul kıymetler kategorisindeki sermaye piyasası araçları başlıca; hisse senetleri, hisse senedi türevleri, tahviller, tahvil türevleri, tahvil faiz kuponları, hazine bonoları, banka bonoları, finansman bonoları, banka garantili bonolar, gayrimenkul sertifikaları, gelir ortaklığı senetleri, yeni pay alma kuponları, katılma intifa senetleri, kar ve zarar ortaklığı belgeleri, geçici ilmühaberler, varlığa dayalı menkul kıymetler, borsa yatırım fonu katılma belgeleri ile 2 yıl ya da daha uzun süreli olan ipotekli borç ya da irat senetleridir. Menkul kıymetler arasında en çok işlem gören sermaye piyasası araçları hisse senetleri ve tahvillerdir.

Tahvil, vadesi bir yıl ya da daha fazla olan borçlanma senetlerine denir. Tahviller, devlet tarafından ya da şirketler tarafından ihraç edilirler ve tahvili ihraç eden taraf tahvil sahibine borçlanmış olur. Özellikle devlet tahvilleri oldukça güvenlidir. Ancak, özel sektörde de bazı şirketler tahvil ihraç edebilir. Tahviller düzenli aralıklarla faiz getirisi sağlarlar. Bu getirinin yanısıra, belirlenen vadede son faiz ödemesi ve söz konusu anaparanın geri ödenmesi söz konusudur. Hisse senedi, şirketlerin ihraç ettiği ve onu alan tarafı şirketin ortaklarından biri yapan bir yatırım aracıdır. Devlet tahvillerine göre daha risklidir, ancak daha fazla getiri sağlar.

DİĞER SERMAYE PİYASASI ARAÇLARI Diğer sermaye piyasası araçları ise, menkul kıymetler dışındaki diğer sermaye piyasası araçlarını kapsarlar ve şartları Sermaye Piyasası Kurulu tarafından belirlenen evraklardır. Bunların yanında sermaye piyasası aracı olarak sayılmayan bazı evraklar vardır. Bunlar başlıca; çek, poliçe, nakit, bono ve mevduat sertifikalarıdır.

SERMAYE PİYASASI KURUMLARI Aracı Kurumlar Sermaye piyasası araçlarının başkası nam ve hesabına, kendi nam ve hesabına, kendi namına başkası hesabına alım satımı ile iştigal eden anonim ortaklık şeklinde örgütlenmiş kuruluşlardır. Aracı kurumlar aracılık faaliyeti dışında repo-ters repo, yatırım danışmanlığı ve portföy yöneticiliği faaliyetinde de bulunmaya yetkilidir. Aracı kurumların kuruluş ve faaliyet şartları ayrı ayrı belirlenmiştir. Merkez dışında da örgütlenebilirler. Şube, irtibat bürosu ve banka veya özel finans kurumları ile tesis edilen acentelikler merkez dışı örgütleridir.

Yatırım Ortaklıkları Kendilerine katılan veya ortak olan pay sahiplerinden sağladıkları fonlar ile gayrımenkul, altın ve diğer kıymetli madenlerden oluşturulacak portföyleri riskin dağıtılması, profesyonel yönetim ilkeleri çerçevesinde işletmek amacıyla kurulan kayıtlı sermayeli anonim ortaklık tipindeki kurumlardır. Halktan topladığı fonlar ile portföy oluşturacağı varlıklara göre menkul kıymet yatırım ortaklıkları, gayrımenkul yatırım ortaklıkları ve girişim sermayesi yatırım ortaklıkları olmak üzere üç türü bulunmaktadır

Yatırım Fonları Halktan katılma belgeleri karşılığında topladıkları paralarla belge sahipleri adına riskin dağıtılması ilkesi ve inançlı mülkiyet esaslarına göre sermaye piyasası araçları, gayrımenkul, altın ve diğer kıymetli madenler portföyü işletmek amacıyla kurulan, tüzel kişiliği haiz olmayan malvarlığıdır. Bankalar, aracı kurumlar, sigorta şirketleri ile kendi kanunlarında engel bulunmayan emekli ve yardım sandıkları ile 506 sayılı Kanuna göre kurulan sandıklar ve gayrımenkul yatırım fonu için Arsa Ofisi Genel Müdürlüğü tarafından kurulabilir. A tipi yatırım fonları portföylerinin en az aylık ortalama bazda %25'i Türk şirketlerinin hisse senetlerinden oluşur. B tipi yatırım fonu ise, A tipi dışında kalan yatırım fonlarıdır.

HÜSEYIN YAVUZ