SÖZSÜZ İLETİŞİMDE KÜLTÜREL FARKLILIKLAR KÜLTÜRLERARASI İLETİŞİM

Kültürel Farklılıkların Sözsüz İletişime Yansımaları “Kültür ve iletişim birbirinden ayrılamaz” Edward Hall Sözsüz iletişimin daha duygusal nitelikte olması, onun sözlü iletişimden ayırt edici özelliğidir. Sevgi, nefret, üzüntü ve sevinç vb. duyguları sözden daha iyi anlatan davranışlar her kültürde bulunmaktadır. Batı kültüründe, özellikle toplumun üst katmanlarında, bireylerin duygularını dışa yansıtması hoş karşılanmamaktadır. Türk kültüründe İngilizler için “soğuk” önyargısının oluşmasında bu kültürel niteliğin önemli rol oynamaktadır. Duygularını kolayca ve açıkça ortaya koymakta herhangi bir sakınca görmeyen Türkler ile duygularını saklamayı ve dışa vurmayı erdem sayan İngilizlerin etkileşiminde yanlış anlaşılmalar çıkabilmektedir

Jestlerde Kültürel Farklılıklar El ve kol hareketleri şeklinde ifade edilen jestler kültürden kültüre değişiklik göstermektedir. Aynı jestler farklı kültürlerde değişik anlamlara gelebilmektedir. Bazı kültürlerde insanlar, bir olayı ya da durumu anlatırken el-kol hareketlerini çok kullanmaktadırlar. İngiltere’de bazı okullarda öğrencilerin koltukaltlarına kitaplar yerleştirilip topluluk karşısında öyle konuşmalarına yönelik bir eğitim uygulanmaktadır. Bu kültürde el-kol hareketlerini çok kullanmak hoş karşılanmamakta, insanlar eğitilirken buna dikkat edilmektedir.

Jestlerde Kültürel Farklılıklar İtalyanlar bir yemeği beğendiklerinde işaret parmaklarını yanaklarına sabitleyip “mmm” diye çevirirlerken, Türkiye’de kullanılan mükemmel işareti orada rezalet anlamında kullanılmaktadır. Elle yapılan 0 işareti, Japonya’da para anlamına gelirken Amerika’da problem yok ya da başarı anlamına gelmektedir. Aynı işaret Latin Amerika’da ve Türkiye’de ise insanlar tarafından küfür olarak algılanmaktadır

Jestlerde Kültürel Farklılıklar Birleşik Arap Emirlikleri’nde elleri göğüste birleştirmek saygı ve alçak gönüllük göstergesi ayak tabanını göstermek ise saygısızlıktır. Meksika’da ise eller cepte ya da belde durmak kabalık olarak algılanmaktadır Başka ülkelerde ise bu durum, kabalığın göstergesi olmamaktadır. Bu nedenle Meksika’da bulunan biri, davranışlarına bu yönde dikkat etmesi gerekmekte, aksi takdirde karşısındakine kaba biri izlenimi verebilmektedir.

FARKLI ANLAMA GELEN JEST ve MİMİKLER Kenan BAŞARAN

İTALYA

YUNANİSTAN

MISIR

KKTC Kültüründeki anlamı?

Bir İngizle Avustralyalının Selamlaşması

Obama’nın Japon Başkanı ile Görüşmesi

Jestlerde Kültürel Farklılıklar Japonlar, iş kartlarını verirlerken her iki ellerini de kullanmaktadırlar. Bu durumda kartı alan kişinin her iki elle alması beklenmektedir. Aksi takdirde saygısızlık ve kabalık olarak yorumlanmaktadır. Benzer durum hediye alımında da söz konusudur. Japonlar hediye verirken ayağa kalkar ve hediyeyi iki elle birden vermekte, alan kişi de yine aynı şekilde iki eliyle hediyeyi almaktadır. İki elle hediye almak, Japon kültüründe değer verme, minnet duyma ve teşekkür etme gibi anlamlara gelmektedir

Jestlerde Kültürel Farklılıklar Orta Doğu’da dini inançtan dolayı yemek yerken, selamlarken ve sigara içerken sol eli kullanmanın uygun görülmediğini ifade etmektedir. Orta Doğu insanları farklı kültürden insanları selamlaşırken sol elini uzatırken gördüklerinde muhtemelen yanlış anlamaktadır. bacak bacak üstüne atmak, Amerika ve Avrupa’da normal bir davranış iken Araplar ayak tabanının görünmesine tepki göstermektedirler. İngilizler vücut dilini çok az kullanırken Araplar daha fazla kullanmaktadırlar. Çin’de yere tükürmek serbestken onun üzerine basmak yasaktır. Tibet ve Pekin’de çay bardağı iki el ile sıkı sıkıya kavranmaması, aksi servisi yapan kişiye saygısızlık göstergesi sayılmaktadır.

Eğilerek selam verme, Uzakdoğu kültüründe saygı gösterme anlamına gelmektedir. Japonya’da servis sırasında çatal kaşık niyetine verilen çubukları yemek tabağının içine çarpı olarak bırakmak hakaret olarak algılanmaktadır. Bu davranış, yemeğin beğenilmediğini ifade etmektedir. Avrupa ve özellikle Amerikan kültüründe küçük bir çocuğu, sevgiliyi ya da şirin bir hayvanı severken başı okşanabilir; ama bazı Asya ülkelerinde bu davranış, ciddi rahatsızlıklara neden olmaktadır. Bunun sebebi; Hindistan ve Sri Lanka’da ruhun başta olduğuna inanılmasıdır

JAPON VE ORTADOĞU KÜLTÜRÜNDE İŞE YAKLAŞIM TARZI JAPONLAR: “EĞER O İŞİ BİRKİŞİ YAPABİLİYORSA, BEN DE YAPARIM.’’ “EĞER O İŞİ HİÇKİMSE YAPAMIYORSA, BEN MUTLAKA YAPMALIYIM.’’ ORTADOĞU: "Wallahi BIRAK YAPSIN ya-habibi BEN NASIL YAPAYIM..?" Kenan BAŞARAN

Mimiklerde Kültürel Farklılıklar Mimikler, duygu ve düşünceleri ifade etmede yüz kaslarının harekete geçerek yüzde belirgin hale gelen hareketlerdir. İnsanlar, korkularını, sevinçlerini, kızgınlıklarını, beğenilerini, beğenmediklerini ve şaşkınlıklarını mimikleriyle dışa vurmaktadır. Gözler, dudaklar, ağız çevresi ve burun, hissedilen duyguları dışarı sızdıran en önemli uzuvlardır.

Göz Hareketleri Amerikalılar ve Avrupalılar, Arapların dik dik bakmalarını çok rahatsız edici bulur ve tehdit olarak algılamaktadır. Gözlerin iyice açılması, kültürlere göre farklı anlamlar taşımaktadır. Anglosakson kültüründe sürprizi, Çin kültüründe öfkeyi, Fransız kültüründe reddetmeyi, İspanyol kültüründe yardım için uyarıyı, Amerikalı zenci kültüründe ise “ben suçsuzum” anlamında bir ikna denemesini ifade eder.

GÖZ KIRPMAK Göz kırpmak farklı kültürlerde farklı şekilde değerlendirilmektedir. Sözlü ifadeyle birlikte gözün birini kırpmak, birçok Avrupa ülkesinde ve Kuzey Amerika'da söylenenin doğru olmadığı, başka bir ifadeyle “dediğime inanmayın, sadece şaka yapıyorum” anlamına gelmektedir. Bazı durumlarda göz kırpmak, flört için bir davettir. Hindistan'da bu göz hareketi daha çok hakaret olarak algılanmaktadır. Nijerya'da çocuklara göz kırpmak, odayı terk etmeleri için bir uyarıdır

GÜLÜMSEME Amerika’daki insanlar, gülümsemeleriyle minnettarlığını ve tebrik ettiklerini göstermektedirler. Japonların gülümsemeleri, Amerika’da bahsedilen anlamlardan farklı sebepledir. Japonlar, utandıklarında, mahçup olduklarında ve kendilerini rahatsız hissettiklerinde gülümsemektedirler Bununla birlikte yakın bir kimsenin ölümünde duydukları üzüntüyü gülümseyerek ifade etmektedirler. Bu durum Türk kültüründe olumsuz değerlendirilmektedir.

GÖZ TEMASI Kültürlerarası farklılık gösteren bir diğer mimik de göz temasıdır. Türk bir öğrenci hocasına olan saygısını yere bakarak, Amerikalı bir öğrenci ise gözünün içine bakarak göstermektedir. Böylece bir kültürde kendinden yaşça büyük veya statü olarak üstün olan biriyle uzun süre göz teması kurmak saygısızlık şeklinde değerlendirilmektedir. Diğer yandan başka bir kültürde ise böyle biriyle göz teması kurmamak asıl saygısızlık ifade etmektedir.

GÖZ TEMASI Çinliler ve Japonlar kalabalıkta ve halka açık alanlarda birbirleriyle göz teması kurmaktan kaçınırlar

GÖZ TEMASI- ASYALILAR, PUERTO RICA’LILAR, AFRİKA KÖKENLİ VE YERLİ AMERİKALILAR DİREK GÖZ TEMASI KURMAYI SALDIRGANLIK,KABA BİR DAVRANIŞ VE SAYGISIZLIK SAYARLAR. AVRUPA VE KUZEY AMERIKA’DA GÖZ KONTAĞI: SAYGI BELIRTISI, AÇIKLIK, DÜRÜSTLÜK ve DOĞRUNUN SIMGESI KORE’DE GÖZ KONTAĞI: SAYGISIZLIK, KABALIK ORTADOĞU ÜLKELERİNDE GÖZ KONTAĞI KURULMAMASI KABALIKTIR. FAKAT ORTADOĞUDA BIR BAYAN ILE ERKEĞIN GÖZ KONTAĞINA GIRMESI DOĞRU KARŞILANMAZ. Kenan BAŞARAN

KAŞLAR Kaşların kaldırılması da insanların duygularını dışa vurmada etkili bir mimiktir. Farklı kültürlerde değişik anlamlarda kaşlar kaldırılır. Birinin kaşlarını kaldırması kültürlere göre farklı anlamlar taşıyabilir. Örneğin; Kuzey Amerikalılar için “ilgi ve sürpriz”, İngilizler için “şüphecilik”, Almanlar için “sen akıllısın”, Filipinliler için“merhaba” ve Araplar için “hayır” anlamına gelir

DİNLEME Afrikalılar ve Afrika asıllı Amerikalılar, konuşan bir kişiye baştan aşağıya bakarak dinlediklerini ifade etmektedirler. Japonlar, bir toplantı esnasında ve tamamen gözlerini kapatmakta ve bu durum, o kişinin yorgun veya saygısız olduğu anlamına gelmemektedir. Aslında konuşan kişinin dikkatli bir şekilde dinlendiğini göstermektedir . Diğer yandan Amerika’da, Türkiye’de ve Kıbrıs’ta insanlar, böyle bir durum karşısında sıkıcı olduklarını veya dinleyicilerin konuşmacıya saygısızlık ettiklerini düşünerek incinebilmektedir

Kişilerarası Mesafede Kültürel Farklılıklar Kişilerarası mesafeler; mahrem mesafe, kişisel mesafe, sosyal mesafe ve genel mesafe olarak bilinmektedir. Bunların her biri, insanların birbirine yakınlık derecesine göre belirlenerek değişik isimler altında değerlendirilmektedir. Mesafelerin sözsüz iletişim açısından önemi, insanlarla etkileşim halindeyken hangi yakınlık derecesinde oldukları, samimiyetlerinin ne düzeyde olduğu yönünde verilen mesajı temsil etmesidir. Arap kültüründe selamlaşma ve konuşma yakın mesafede gerçekleşmektedir

KİŞİSEL ALAN (İletişimde duruş mesafesi) Geleneksel Selamlama Şekilleri GENEL ALAN (Public Zone) (Konuşmacı - Dinleyiciler) SOSYAL ALAN (Social Zone) (Sınıf arakadaşları) KiŞİSEL ALAN (Personal Zone)(Dersten sonra öğretmene soru soran öğrenci) ÖZEL/MAHREM ALAN (Intimate Zone) (fısıldaşanlar)

KİŞİSEL ALAN Oturma Planı Western offices Japanese offices

Mekan Kullanımı Almanların, sahip oldukları mekanı egolarının devamı olarak algıladıklarını ve bir Almanın, kişisel alanını korumak için her türlü çabayı gösterdiğini belirtmektedir. Bu davranış biçiminin, İkinci Dünya Savaşı sonunda esir düşen Alman askerinde şu şekilde gözlendiğini ifade etmektedir: “Bir esir kampında, her kulübede dört asker barınıyordu; bu askerler, eline malzeme geçirir geçirmez, kendi mekanlarını diğerlerinden ayırmaya çalıştılar. Almanlar, evlerinin balkon ve bahçelerini de başkalarının kendilerini görmeyeceği şekilde düzenlerler. Almanya’da çok sayıda ses geçirmeyen ve gizliliği koruyan çift kapı bulunur. Alman bürolarında genel kural olarak kapılar kapalıdır”.

Dokunmada Kültürel Farklılıklar Kişisel mesafenin büyük olduğu kültürlerde, bireyler dokunuldukları zaman rahatsızlık hissi duymaktadır. Dokunmanın süresi, belirli mesajlar vermekte ve kültüre bağlı değişiklik göstermektedir. Tokalaşma sırasında ellerin birbiri ile temas süresi, tokalaşan bireyler arasındaki ilişkiye paralel olarak uzayabilmektedir. Bazı kültürlerde tokalaşma, birkaç saniye sürerken, bazı kültürlerde eller tokalaşmadan sonra, etkileşim bitinceye kadar bırakılmaması gerekmektedir. Türk kültüründe ‘dokunma ‘iletişim yönünden önemli bir unsur olarak görülebilir. Kişisel ve bireylerarası mesafenin oldukça küçük olduğu Türk kültüründe insanlar her fırsatta dokunma eğilimi göstermektedir. 1997 yılında Türk-Alman ortak kuruluşunda kültürlerarası iletişimle ilgili yaptığı bir araştırmada; Türk yöneticilerin Alman yöneticilerden daha çok etkileşim halinde bulunduklarını ve bireylere dokunmaya meyilli olduklarını tespit etmektedir

Giysi ve Renk TercihindeKültürel Farklılıklar Giyim kuşam kodları bizim sosyal sınıfımız, dünya görüşümüz ve bazen de hangi ülkeden geldiğimize ilişkin bilgiler vermektedir. Çoğu Batı toplumlarında benzer giyim kuşam kodları bulunmaktadır. Ancak o toplumların içinde de alt kültür gruplarının kendilerine özgü giyim kuşam kodlarından söz edilmektedir. Hindistan da hala geleneksel giysiler yaygın olarak kullanılmaktadır. İçinde yaşadığımız kültür bize, bir cenazeye ya da bir davete giderken ne giymemiz gerektiğini öğretmektedir. Aynı zamanda giysilerin renklerinin nasıl olacağını belirlemektedir. Örneğin; matem rengi birçok ülkede siyahken Çin’de beyazdır. Çinliler, cenaze törenlerinde ölümle bağdaştırdıkları için beyaz rengi giymeyi tercih etmektedirler.

Ses Tonunda Kültürel Farklılıklar Genellikle sözsüz iletişim, sözlü iletişim mesajlarından daha güvenilir bulunmaktadır Kimi kültürlerde beden dili işaretleri ve duyguyu ifade eden ses tonları, sözlerden daha ön planda olurken, kimilerinde içeriğe ve söze önem verilmektedir Akdeniz kültüründe insanlar, Kuzey Avrupalılardan daha yüksek sesle; Araplar Akdeniz kültüründeki insanlardan daha yüksek sesle; Filipinliler ile Taylandlılar ise nerdeyse fısıldar tarzda alçak sesle konuşmaktadır. Yüksek sesle konuşma; kendine güven duyma, doğruolma ve güçlülük yönünde mesajlarvermektedir. Alçak sesle konuşma ise zayıflılığı ve bir şeyler gizlemeyi ifade etmektedir

Zaman Kullanımında Kültürel Farklılıklar Batı kültürleri gelecek odaklıyken Doğu kültürleri daha çok geçmiş odaklıdır. Türk kültürü ise, geçmiş ve şimdiki zaman eğilimi göstermektedir Önemli bir iş görüşmesi için Türkiye’ye gelen Alman iş adamı Hoffman, Türk meslektaşının adeta konuşulması acil konular yokmuş gibi hemen konuya girmeyip buluşmanın ilk dakikalarını havadan sudan sohbetle geçirmesini ciddiyetsizlik olarak algılamaktadır . İngiltere’de ve Amerika’da önemli bir iş randevusuna geç kalmak, normal karşılanmakta, ancak bu gecikme bir saate vardığında ciddi bir problem yaşanmaktadır. Arap ülkelerinde böyle bir hassasiyet görülmemekte ve bu durum çok normal sayılmaktadır. Diğer yandan bir Rus sofrasında yemeğin en az 3-4 saat sürmesi, zamanın verimli kullanımına ve dakikliğe önem veren bir Avrupalı misafir için rahatsız edici bir durumdur

Japonlar 1 den 10 a kadar nasıl sayar?