İNŞAAT VE ONARIM İŞLERİ MUHASEBESİ VE VERGİLENDİRİLMESİ Soner TÜRKÜM YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİR

VERGİ HUKUKU AÇISINDAN İNŞAATLAR 1-ÖZEL İNŞAATLAR a)Daire,kat ve dükkan halinde satmak amacıyla yapılanlar b)Satma amacı gütmeksizin kendi gereksinimi için yapılanlar 2-TAAHHÜT ŞEKLİNDEKİ İNŞAATLAR Kendi nam ve hesabına,gerçek ve tüzel kişilere karşı sözleşmeli veya sözleşmesiz olarak bir işin yapımının üstlenilmesidir.

YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARMA İŞLERİ GVK’nın 42-43-44.maddeleri yıllara yaygın inşaat ve onarma işleri ile ilgilidir. GVK’nın 42.maddesinde ; “Birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat ve onarma işlerinde kar veya zarar işin bittiği yıl kati olarak tespit edilir ve tamamı o yılın geliri sayılarak,mezkur yıl beyannamesinde gösterilir” denilmektedir.

YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARMA İŞLERİ GVK’42.maddedeki tanımlamaya göre ; Yıllara yaygın inşaat ve onarma işleri özel bir vergileme rejimine tabidir. Bir inşaat ve onarma işinin yıllara yaygın inşaat ve onarma işi kabul edilebilmesi için gerekli şartlar şu şekilde sıralanır. -Faaliyet konusunun inşaat ve onarma işi olması -İşin taahhüde bağlı olarak yapılması -İşin yıllara yaygın olması

ÖZEL İNŞAAT İŞLERİ BİR TAKVİM YILINDAN FAZLA SÜRERSE ;42 ÖZEL İNŞAAT İŞLERİ BİR TAKVİM YILINDAN FAZLA SÜRERSE ;42.MADDE KAPSAMINA GİRER Mİ ? Özel inşaat işleri GVK’nın 42.madde kapsamına girmezler.Genel vergileme rejimine tabidir. Maliye Bakanlığının görüşü bu yöndedir.Konu ile ilgili verilen bir özelgede; “Yıllara yaygın olmakla birlikte taahhüde bağlı bir inşaat işi olarak değerlendirilmesi mümkün olmayan kat karşılığı inşaat işine bağlı olarak anılan kooperatif tarafından firmanıza yapılan ödemeler üzerinden vergi kesintisi yapılmasına gerek bulunmamaktadır” denilmiştir.(B.07.1.GİB.4.06.01-120(42/11/4)-252)

TAAHHÜT ŞEKLİNDEKİ İNŞAATLARDA İŞE BAŞLAMA VE BİTİŞ TARİHLERİ NASIL TESPİT EDİLİR ? (İŞE BAŞLAMA TARİHİ) GVK’da işe başlama tarihi hakkında açık bir düzenleme yer almamaktadır.Maliye Bakanlığının konuyla ilgili özelgeleri bulunmaktadır.Özelge bazında yer alan görüşlere göre; -Sözleşmede işe başlama tarihi belirtilmişse bu tarih, -İşe başlama tarihi belirtilmemişse,işin yapılacağı yerin taahhüt sahibine teslim edilmesinin işe başlama tarihi olarak kabul edilmesi gerekir.

ÖZELGE (11.04.2014/38418978-120(42-13/15)-368 Sözleşme tarihi :11.10.2012 Yer Teslim Tarihi:22.10.2012 (Sözleşmeye göre) Fiili Yer Teslimi :03.01.2013 olan ve 300 gün sürecek işin işe başlama tarihi 22.10.2012’dir ve yıllara yaygın inşaat ve onarma işi olarak değerlendirilmesi gerektiğinden yapılacak hak ediş ödemelerinden KV 15/1-a maddesine göre tevkifat yapılması gerekir

İŞ BİTİŞ TARİHİ GVK 44.maddeye göre; Geçici ve kesin kabul usulüne tabi olan durumlarda geçici kabulün yapıldığını gösteren tutanağın idarece onaylandığı tarih, Diğer hallerde işin fiilen tamamlandığı veya fiilen bırakıldığı tarih bitim tarihi olarak kabul edilir.

ÖRNEK: Geçici kabul tutanağının düzenlendiği tarih:22.12.2014 Geçici kabul tutanağının onaylandığı tarih :18.01.2015 olması durumunda; Söz konusu işin bitiş tarihi :18.01.2015 olacaktır ve bu işe ilişkin kar/zarar 2015 yılına ait beyannameye aktarılacaktır. Geçici kabulden kesin kabul tarihine kadar bu işle ilgili olarak yapılan giderler ile her türlü hasılat,bu giderlerin yapıldığı yada hasılatın elde edildiği yılın kar/zarar hesabına intikal ettirilecektir.

ORTAK GENEL GİDERLER VE AMORTİSMANLARIN DAĞITIMI NASIL OLMALIDIR ?

(GENEL GİDERLER) BİRDEN FAZLA İNŞAAT VE ONARMA İŞİNİN BİRLİKTE YAPILMASI GVK 43/1 :Yıl içinde birden fazla inşaat ve onarma işinin birlikte yapılması halinde her yıla ait müşterek genel giderler;bu işlere ait harcamaların birbirine olan nispeti dahilinde dağıtılacaktır. .

ÖRNEK: Mükellef (A)’nın 1.işinde 20.000 TL, 2.işinde 30.000 TL, 3.işinde 50.000 TL harcaması olduğunu ve ortak genel giderlerinin 20.000 TL olduğunu kabul edelim, Harcama Tutarı Harcama Oranı(%) Bu İşin Payı 1.iş: 20.000 TL 20 4.000 TL 2.iş: 30.000 TL 30 6.000 TL 3.iş: 50.000 TL 50 10.000 TL --------- ----- -------- 1oo.ooo TL 1oo 2o.ooo TL şeklinde dağıtım yapılmalıdır.

BİRDEN FAZLA İNŞAAT VE ONARMA İŞİNİN DİĞER İŞLERLE BİRLİKTE YAPILMASI GVK 43/2: Yıl içinde tek veya birden fazla inşaat ve onarma işinin bu madde şümulüne girmeyen işlerle birlikte yapılması halinde,her yıla ait müşterek genel giderler bu işlere ait harcamalar ile diğer işlere(bu madde şümulüne girmeyen) ait satış ve hasılat tutarlarının birbirine olan nispeti dahilinde dağıtılacaktır.

ÖRNEK: (A) İşletmesi iki ayrı yıllara yaygın inşaat ve onarma işi, bir alım-satım,bir de nakliye işi yapmaktadır. Ortak genel toplamı 40.000 TL’dir 1.Taah. işi harc. : 20.000 TL- 2.Taah. işi harc :50.000 TL Alım-sat.işi has. : 10.000 TL- Nakliye işi has:20.000 TL Harcama satış hasılat Harcama satış oran İşe düşen Pay 1.Taah.işi: 20.000 TL % 20 8.000 TL 2.Taah.işi: 50.000 TL % 50 20.000TL Alım-satım:10.000 TL % 10 4.000TL Nakliye işi :20.000TL % 20 8.000TL --------- ------ ----------- 100.000 TL % 100 40.000 TL

AMORTİSMANLARIN DAĞITIMI GVK 43/3:Birden fazla inşaat ve onarma işlerinde veya bu işlerle sair işlerde müştereken kullanılan tesisat,makine ve ulaştırma vasıtalarının amortismanları,bunları her işte kullanıldıkları gün sayısına göre dağıtılır. ÖRNEK: Mükellefin a ve b olmak üzere iki adet yıllara yaygın inşaat ve onarma işi,ayrıca da kırtasiye dükkanı vardır.Değeri 80.000 TL olan bir kamyonet her üç işte de kullanılmaktadır. Amortisman oranı % 20 ve normal usule göre; 80.000 TL%20=16.000 TL amortisman ayrılabilir.O halde kullanılan gün sayıları ve işlere göre ayrılacak amortisman tutarları söyle olmalıdır

Gün Sayısı Amort.Oranı Amort.Tutarı a işinde 180 gün ise % 50 8.000 TL b işinde 135 gün ise % 37,5 6.000 TL Kırt.işi 45 gün ise % 12,5 2.000 TL ------------- --------- ------------ 360 gün %100 16.000 TL olmalıdır.

GEÇİCİ KABULDEN SONRA YAPILAN GİDERLER VE ALINAN İSTİHKAKLAR HANGİ YILA KAYDEDİLİR? GVK 44: “Bitim tarihinden sonra bu işlerle ilgili olarak yapılan giderler ve her ne nam ile olursa olsun elde edilen hasılat,bu giderlerin yapıldığı veya hasılatın elde edildiği yılın kar veya zararının tespitinde dikkate alınır.”

VUK’nun 114.maddesinde zamanaşımının başlangıcı; “vergi alacağının doğduğu takvim yılını takip eden yılın başından başlayarak 5 yıl…”olarak belirtildiğine göre;yıllara yaygın inşaat ve onarma işlerinde zamanaşımı,inşaatın devam ettiği yılların tamamı için inşaatın bittiği yılı takip eden yıldan itibaren beş yıldır. ZAMANAŞIMI

VERGİ KESİNTİSİ Kimler Vergi Kesinti Yapmak Zorundadır? GVK’nın 94.maddesine göre vergi kesintisi yapmak zorunda olanlar şunlardır: Kamu idare ve müesseseleri,iktisadi kamu kuruluşları Sair kurumlar-Ticaret şirketleri-iş ortaklıkları Dernekler,Vakıflar,Kooperatifler Yatırım fonu yönetenler Gerçek gelirlerini beyan etmek zorunda olan ticaret ve serbest meslek erbabı Zirai kazançlarını bilanço veya işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler

Hangi Ödemelerden Vergi Kesintisi Yapılır? GVK’nın 94.Maddesine göre, vergi kesintisi yapmak zorunda olanlar; Avans olarak , Nakden ,ve Hesaben yapılan ödemeler sırasında hak sahiplerinin gelirleri üzerinden vergi kesintisi yapmak zorundadır. Kesinti oranı 01.01.2007 tarihinden itibaren % 3’tür.

Süre Uzatımı Durumda Ne Zaman Tevkifat Yapılır? Süre uzatımının belli olduğu tarihten itibaren tevkifat yapılmaya başlanacaktır. ** ”..,süre uzatımının idarece onaylandığı tarihten itibaren yapılan hak ediş ödemeleri üzerinden 5520 sayılı KVK’nın 15/1-a fıkrasına göre %3 oranında KV kesintisi yapılması gerekmektedir.Ancak,önceki dönemlerde kesinti yapılmaksızın ödenmiş olan hak edişlerden ise vergi kesintisi yapılmayacağı tabiidir.” (22.08.2011-B.07.1.GİB.4.61.15.01.66-100-2010-107)

İşin Sözleşme Tarihinden Önce Bitirilmesi Halinde Tevkifat Yine Yapılacak mıdır? Sözleşmeye göre işin bitim tarihi sonraki takvim yılı olmasına rağmen işin fiilen aynı takvim yılında bitirilmesi durumunda bu tarihten sonra yapılan hak ediş ödemelerinde tevkifat yapılmayacaktır. **ÖZELGE Sözleşme imzalanan tarih:06.10.2010 Yer teslim tarihi :07.10.2010 İşin bitim tarihi :04.01.2011 iken, İşin fiilen bitiş tarihi :15.12.2010 olması durumda Hak ediş ödeme tarihi :16.12.2010 ise; Ödenecek Hak edişten tevkifat yapılmayacaktır. (24.08.2011-B.07.1.GİB.4.34.16.01.-GVK 42-1391)

Sözleşmenin Feshinden Sonra Yapılan Ödemelerden Tevkifat Yapılacak mıdır ? Sözleşmenin feshedildiği tarih işin bitim tarihi olacağından,bu tarihten sonra yapılan hak ediş ödemelerinden tevkifat yapılmayacaktır. **”..2007 yılında başlayıp birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat işinizin 10.11.2009 tarihinde feshedilmesi nedeniyle,sözleşmenin feshedildiği tarih işin bitim tarihi olarak kabul edilecek olup,bu tarihten sonra işveren tarafından söz konusu iş nedeniyle şirketinize yapılacak ödemeler üzerinden tevkifat yapılmayacaktır” (… )

Sözleşmenin maliyet+kar şeklinde düzenlenmesi durumunda tevkifat yapılacak mıdır? Taahhüt konusu işin yapılma yönteminin bir önemi yoktur.Diğer şartlar da tamamsa tevkifat yapılmalıdır.MB’vna verilen özelgede; **”..Maliyet+kar yöntemine göre ihale edilen taahhüt konusu inşaat ve onarma işinin yıllara sari inşaat ve onarma işi şartlarını taşıması halinde bu işten elde edilen kazancın işin bittiği yılın kazancına dahil edilerek vergilendirilmesi gerekmektedir.Ayrıca,işle ilgili tarafınıza yapılan hak ediş ödemeleri üzerinden de yine KV’nın 15/1-a bendi uyarınca %3 oranında tevkifat yapılması gerekmektedir.” denilmiştir.(B.07.1.GİB.4.34.16.01.-GVK 42-1374)

İşin Zararla Sonuçlanması Halinde Kesilen Vergilerin Durumu Ne Olacaktır ? Birden fazla takvim yılına yaygın inşaat ve onarma işlerinin zararla sonuçlanması halinde,bu işler dolayısıyla önceden kesilen vergilerin,varsa beyannamede gösterilen diğer kazanç ve iratların vergilerinden mahsup edilmesi,başka kazanç ve irat bulunmaması durumunda mükellefe iade edilmesi gerekir. (İade koşullarına bakılacak)

Uygulamada karşılaşılan ortaklık türleri -Adi şirket ortaklıklar YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARMA İŞLERİ İLE İLGİLİ OLARAK UYGULAMADA KARŞILAŞILAN ORTAKLIK TÜRLERİ NELERDİR ? Uygulamada karşılaşılan ortaklık türleri -Adi şirket ortaklıklar -İş ortaklığı -Konsorsiyum’dur.

YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM İŞLERİNDE KARŞILAŞILAN ÖZELLİKLİ DURUMLAR

1-İşin Devamı Sırasında Elde Edilen Faiz ve Kur farkı Gelirleri Ne Zaman Beyan Edilmeli dir? Vergi İdaresinin görüşü;faiz yada kur farkı gelirlerinin işin bitmesi beklenmeden elde edildiği takvim yılı kazancı olarak beyan edilmesi yönündedir. **”..anılan inşaat işi dolayısıyla şirketinizce alınan istihkakların bankalara mevduat olarak yatırılması sonucu elde edilen faizler şirketinizin o yıla ilişkin öz sermayesini artıracağından inşaat işi ile ilgilendirilmeksizin faizlerin elde edildiği yılın kar-zarar hesaplarına intikal ettirilmesi gerekir….”(24.12.1984 22123 sayılı özelge)

Yargının görüşü;faiz ve kur farkı gelirlerinin inşaat ve onarma işinin bir türevi olduğu,inşaat işi dışında ayrı bir organizasyon sonucu elde edilmediği,hak edişin bir unsuru,türevi olarak değerlendirilmesi gerektiği,dolayısıyla inşaat işinin sonunda elde edilen vergiye tabi kazancın hak edişlerle birlikte göz önünde tutularak vergilendirilmesi gerektiği şeklindedir. Danıştay 4.Dairesinin 08.06.1994 tarih ve E.1994/581,K.1994/3495 sayılı kararı ile Danıştay 4.Dairesinin 16.01.2001 tarih ve E.2000/896,K.2001/193 sayılı kararları bu yöndedir.

2-İstihkak Bedelleri Tahsil Edilemez ise Şüpheli Alacak Karşılığı Ayrılabilir mi ? VUK’un 323.maddesinde;”Ticari ve zirai kazancın idame ettirilmesi ile ilgili olmak şartıyla; 1-Dava veya icra safhasında bulunan alacaklar, 2-Yapılan protestoya veya yazı ile bir defadan fazla istenilmesine rağmen borçlu tarafından ödenmemiş bulunan dava ve icra takibine değmeyecek derecede küçük alacaklar , şüpheli alacak sayılır.” 323.maddeye göre teminatlı alacaklar için karşılık ayrılamaz.

3-Kamudan Olan Alacaklar için de Karşılık ayırmak mümkün müdür? Vergi İdaresinin görüşü;Kamudan olan alacaklar için karşılık ayrılamayacağı yönündedir.Tahakkuk eden bir alacağın borçlusu devlet olunca ödenmemesi söz konusu olamaz.Yalnızca alacak gününde tahsil edilmeyebilir.Bu durumda ödeme garanti altında olduğu için alacağın teminatlı olma vasfını değiştirmez. Diğer Görüşler; VUK’un 323.maddesinde alacaklara karşılık ayırmak için belli şartlar sıralanmıştır.Bu koşulları sağlayan her alacak için karşılık ayrılması gerekir şeklindedir. HUK Danışma Komisyonu 28.05.1962 tarih ve karar 1962/2 Danıştay 3.D.7.5.1997 tarih ve E.1995/3262,K:1997/1717 sy.kar.

4-Hak ediş Belgesinin Düzenlenmesi ve Onayı İle Faturanın ve KDV’nin İlişkisi Vergi idaresinin görüşüne göre;inşaat taahhüt işlerinde vergiyi doğuran olay,hak ediş belgesinin düzenlenip ihale makamınca onaylanması ile meydana gelmektedir.Onay tarihindeki vergi oranı üzerinden KDV hesaplanması ve bu verginin genel hükümlere göre beyanı gerekmektedir. Kısım kısım teslim edilen proje işlerinde vergiyi doğuran olay,her bir kısmın idarece onaylandığı tarihte meydana gelmektedir. Peşin alınan avanslar bir teslim ve hizmetin karşılığını temsil etmediğinden alındığı tarihte fatura düzenlenmesine gerek yoktur. MB.19.04.1993 tarih ve 0.80/10-191/24925 sayılı özelge

5-Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarma İşi Yapanlar Geçici Vergi Beyanında bulunur mu? GVK’nın geçici vergi ile ilgili mük.120/2.maddesinde”42.madde kapsamına giren kazançlar hariç” denilmek suretiyle yıllara yaygın inşaat ve onarma işi yapanlar geçici vergi kapsamı dışına çıkarılmıştır. KVK’nın 32/2 maddesinde de kurumlar vergisi mükelleflerinin geçici vergi ödemesiyle ilgili olarak ”GVK’da belirtilen esaslara göre”ifadesine yer verilmektedir.Dolayısıyla bu işle uğraşan kurumlar vergisi mükellefleri de geçici vergi beyanında bulunmazlar.

TEŞEKKÜRLER SONER TÜRKÜM YMM