EDAT GRUBU ve BAĞLAMA GRUBU

EDAT GRUBU Bu konu için önerilen literatür: 1. EDAT GRUBU: Leyla Karahan, Türkçede Söz Dizimi, Akçağ Yayınları, 2008, 62-65. 2. EDAT GRUBU: Enfel Doğan, Türkçe Cümle Bilgisi – I, Anadolu Üniversitesi, 2012, 79-83.

EDAT GRUBU Tanımı: Bir çekim edatı ve kendisinden önce gelen ve ona bağlanan bir isim unsurundan meydana gelen kelime grubuna, edat grubu denir. Yapısı: isim unsuru + çekim edatı Hatırlatma: Çekim edatları şunlardı: diye, doğru, dolayı, gibi, göre, için, ile, kadar, karşı, rağmen, vb. Örneğin: benim kadar, yemek için, oturduğum gibi, vb.

EDAT GRUBU Edat grubunun özellikleri: 1. Grupta ilk önce isim unsuru, sonunda da çekim edatı gelir: kahramanlar için, sıvı gibi, çocuklarım ile, vb. 2. İsim unsuru bazen ek alır, bazen de almaz. Ek alıp almayacağı, çekim edatının türüne göredir: sizin gibi, vatan için, sınıfa döğru, buna rağmen, senden ötürü, vb. 3. “ile” edatı INSade olarak yazılmışsa, edat grubu olarak kabul edilir: güzel kızımla, üç silahşörle, beyaz arabasıyla, vb.

EDAT GRUBU 3. Bazı edatlar (gibi, kadar) isim çekim eki alarak, cümlede isim unsuru olarak kullanılabilir: Benim gibileri gelmek üzereydiler. Şu kadarından bile sonuç bekledim. 4. Öteki gruplarda olduğu gibi, isim unsuru birden fazla kelimeden veya kelime grubundan oluşabilir: geleceğin çocukları için, senin o güler yüzün gibi, vb.

EDAT GRUBU 5. İsim unsuru komple bir cümle bile olabilir: “Sabah sabah simit poğaça yiyeceğiz.” diye, bayramları beklerdik. 6. Bazı edat gruplarında, isim unsuru birden fazla olabilir. Bu durumda, edat unsuru sadece bir kere, sonda kullanılır: annem, teyzem, kardeşim, hepimiz için; durumdan, parasızlıktan, huysuzluktan dolayı; vb.

EDAT GRUBU 7. Edat grubu cümlede isim, sıfat ve zarf görevinde bulunabilir: Bu fedakarlıklar, senin içindir. (isim) Bana ait sözler, blogda yayımlanmış. (sıfat) İçeriye bir yaşlı gibi giriyordu. (zarf) 8. Edat grubunun vurgusu, isim unsuru üzerindedir.

BAĞLAMA GRUBU Bu konu için önerilen literatür: 1. BAĞLAMA GRUBU: Leyla Karahan, Türkçede Söz Dizimi, Akçağ Yayınları, 2008, 65-68. 2. BAĞLAMA GRUBU: Enfel Doğan, Türkçe Cümle Bilgisi – I, Anadolu Üniversitesi, 2012, 83-93.

BAĞLAMA GRUBU Tanımı: İki kelime, iki kelime grubu veya bir kelime ile bir kelime grubunun bir bağlaçla birbirine bağlanmasıyla ortaya çıkan kelime grubuna, bağlama grubu denir. Diğer sözlerle, iki isim unsurunun bir bağlaçla oluşturduğu gruptur. Hatırlatma: Bağlaçlar: ama, değil, fakat, ilâ, ile, ki, ve, veya, vb.

BAĞLAMA GRUBU Bağlama grubunun özellikleri: 1. Bağlaç, iki unsur arasına gelir: Ali ile Veli, yazlar ve kışlar, beş ilâ on, olmak veya olmamak, kaşık ya da çatal, vb. 2. İkiden fazla isim unsuru olduğunda, “ve” bağlacı son iki unsur arasında kullanılır: çantalar, kalemler, kitaplar ve defterler; güzel yüzü, sarı saçları ve beyaz dişleri; vb.

BAĞLAMA GRUBU 3. Tekrar eden bağlaçlardan oluşan gruplarda, bağlaçlar ya unsurların başında ya da sonunda bulunur: ne gurur ne kibir, ya sen ya ben, güzel mi çirkin mi, hem kel hem fodul, ister dün ister bugün, Gökhan da Ebru da, vb. 4. Bu yapıdaki tekrar gruplarında, kaç tane isim unsuru varsa, o kadar bağlaç vardır: ben de sen de o da, vb.

BAĞLAMA GRUBU 5. “ile” bağlacı INSade olarak yazılmışsa, bu eki birinci unsur alır: annemle babam, arabayla bisiklet, vb. 6. Öteki gruplarda da olduğu gibi, isim unsurları kelime grubundan da oluşabilir: ya Boğaz köprüsü ya Kızkulesi, hem bilgisizin teki hem de delirmiş biri, odanın ortası ve bahçenin bir koşesi, vb.

BAĞLAMA GRUBU 7. Cümlede isim, sıfat ve zarf görevinde bulunabilir: Doktor Bey’le abim, beni kandırdılar. (isim) Dayı, sevimli ve güler yüzlü kıza baktı. (sıfat) Astronotlar, bugün veya yarın dönecek. (zarf) 8. Bağlama grubunda vurgu her unsur üzerinedir.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, edat grubu yüklem olarak görev yapmaktadır? Senin sevginden başka ne isterim? Emir erine kızgın bir sesle komut verdi. Bu kargaşa iki yıl kadar devam etti. Annesini arayıp evle ilgili son bilgileri aldıktan sonra Ahmet dayısını bilgilendirdi. Bayram efendi evimizden biri gibidir.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bağlama grubu zarf tümleci olarak görev yapmaktadır? Hava ılık ve yağmurluydu. Görüş ve önerilerinde hiçbir değişiklik yoktu. Hem annemi hem babamı çok seviyorum. Kardeşimin bu sessizliği bana çok anlamsız ve saçma gelmişti. Ömer ve Mücahit, üniversite son sınıfa geçecekleri için çok heyecanlıydılar.

Aşağıdaki cümlelerde kelime gruplarını bulunuz: En şiddetli arzular bana en biçimsiz anlarda ve en münasebetsiz tahriklerle gelir. Şimdi biraz taze yufka ekmeği ile çökelek olsa... Bu değişiklik şüphesiz örfe, âdete ve kıyafete de tesir ediyordu. Sultan Polat'ın zekice kurgulanmış romanı “Evliya Çelebi ve Ahit Sandığı”nda 3500 yıllık bir efsanenin peşine düşülüyor. Ahit Sandığı’nı İstanbul’a getirmek için yollara düşen Evliya Çelebi ve Sultan Murad Han’ın hafiyesi Sancar Bey, tarihle efsaneyi birbirinden ayıklamak zorundalar… Bu kurmaca romandaki gerçeklerle efsaneleri birbirinden ayıklayabilecek misiniz? Sandık gerçekten o günden beri kayıp mı?

BUGÜNLÜK BU KADAR. 