1.1 GİRİŞ Bu kitap, çevre psikolojisi (environmental psychology) konusunda temel bilgileri kazandırmak amacıyla hazırlanmıştır. Çevre psikolojisini, bireylerle onların yapılı ve doğal çevreleri arasındaki ilişkiyi inceleyen bir disiplin olarak tanımlıyoruz. Çevre psikolojisi, bir yandan çevrenin insan deneyimlerine, davranışlarına ve sağlığına olan etkisini araştırırken diğer yandan da insanın çevreye olan etkisini (çevresel davranışı) inceler ve çevreci davranışı artırmanın yollarını araştırır. Kitabımızda, bu konularla ilgili temel teori ve araştırmalar sunulacaktır.

1.2 ALANIN TARİHİ Çevre psikolojisi, 1960’lardan itibaren tanınmaya başlandığı için, psikolojinin diğer alanlarıyla kıyaslandığında oldukça yeni olduğu söylenebilir. Pol (2006), ‘çevre psikolojisi’ terimini 20. yüzyılın ilk yarısında ilk kez kullanan bilim adamlarından birinin Hellpach olduğunu ileri sürer.

‘Mimari’ psikolojiye doğru Günlük fiziksel ortamlarla psikolojik süreçlerin etkileşimi konusundaki sistematik araştırmalar,iş performansında insan faktörleri, ev aydınlatması ve doğal ortamlarda çocuk davranışı gibi öncü çalışmalarla 1940’larda ve 1950’lerde giderek artış gösterdi.

Yeşil bir psikolojiye doğru Çevre psikolojisinde ikinci hızlı gelişme dönemi 1960’ların sonlarında insanlar çevresel problemlerin farkına varmaya başladıklarında gerçekleşti.

1.3 ALANIN GÜNÜMÜZDEKİ KAPSAM VE ÖZELLİKLERİ Aşağıda, günümüzdeki çevre psikolojisini tanımlayan dört temel özelliği tartışacağız. Bunlar;

Etkileşimsel yaklaşım Disiplinlerarası iş birliği Problem odaklı yaklaşım Metotların çeşitliliği

1.4 ÇEVRESEL PSİKOLOJİNİN BAŞLICA ARAŞTIRMA METOTLARI

Laboratuvar deneyleri Çevre psikolojisinde kullanılan temel metotlar; Anket çalışmaları Laboratuvar deneyleri Bilgisayar simülasyon çalışmaları Alan çalışmaları Vaka çalışmaları

1.5 KİTABIN DEĞERLENDİRMESİ Bu kitap öğrencilere, profesyonellere ve genel okuyuculara güncel çevre psikolojisinin anahtar konularını tanıştırmayı amaçlamaktadır. Kitap üç bölüm içerir.

Bu genel giriş bölümünün ardından 2-12 Bu genel giriş bölümünün ardından 2-12. üniteleri kapsayan birinci bölümde çevresel koşulların deneyimler, iyilik hâli ve davranış üzerine olumlu ve olumsuz etkileri ve çevresel değişikliklerle iyilik hâlini artırma yöntemleri gözden geçirilecektir.

Kitabın ikinci bölümü, 13-20 Kitabın ikinci bölümü, 13-20. üniteleri kapsar ve çevresel davranışı anlamaya odaklanır. Bu bölümde çevresel davranışı ölçmenin çeşitli yolları ve bu tip davranışı etkileyen değerler ve normlar gibi faktörler tartışılmıştır.

21-27. üniteleri içeren üçüncü bölümde bilgi stratejileri, teşvik değişikliği ve teknolojik inovasyonlar (yenilik) yoluyla çevreci davranış ve iyilik hâlini canlandırma yolları tartışılmıştır.