Süleyman Demirel Üniversitesi Aday Memur Temel Eğitimi Devlet ve Teşkilatı Yrd. Doç. Dr. Hakan Mehmet Kiriş Kamu Yönetimi Bölümü Siyaset ve Sosyal Bilimler ABD.

“l'etat c'est moi” DEVLET DEMEK BEN DEMEKTİR! Louis XIV

DEVLET NE ZAMAN ORTAYA ÇIKTI? NE YAPAR?

DEVLET EGEMEN KAMUSAL LEGAL HÜKÜMDAR TERRİTORYAL Klasik liberallerin ideali: Minimal Devlet (İngiltere ve ABD) Kalkınmacı Devlet (Japonya ve Almanya) Sosyal Demokrat Devlet: (Avusturya ve İsveç) Kolektifleşmiş Devlet: (SSCB) Totaliter Devlet: (Hitler Dönemi Almanya ve Stalin Dönemi SSCB)

DEVLET TEŞKİLATI DEVLETİN GENEL TANIMI: Devlet birbirlerine karmaşık bir ilişkiler sistemi ile bağlanmış tek tek insanların bir araya gelmişliğidir. Devlet: Bir örgüttür. Belli bir ülke üzerinde yerleşmiş zorlayıcı yetkiye sahip bir üstün iktidar tarafından yönetilen bir insan topluluğunun meydana getirdiği bir siyasal kuruluştur. Türkiye Cumhuriyeti Devletinin temel organları ; Yasama, Yürütme, Yargıdır.

Ülkemizdeki Anayasa Hukukunun temel kaynağını 18. 10 Ülkemizdeki Anayasa Hukukunun temel kaynağını 18.10.1982 tarihinde kabul edilen TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASI oluşturmaktadır. 1982 Anayasası diğer anayasalardan daha uzun ve ayrıntılı hükümler içermektedir. 177 madde ve 16 geçici maddeden meydana gelmiştir.

T.C. ANAYASASI’NIN GENEL ESASLARI Devletin Şekli: 1982 Anayasasına göre Devletin şeklinin Cumhuriyettir.(Md:1) Bu madde daha önceki anayasalarda da yer almıştır. Bu madde Türk İnkılabının hukuki ifadesidir. Değiştirilemez ve değiştirilmesi dahi teklif edilemez. Bu madde, anayasanın teminatı altındadır. T.C. ANAYASASI’NIN GENEL ESASLARI 1-Devletin Şekli: 1982 Anayasasına göre Devletin şeklinin Cumhuriyettir.(Md:1) Bu madde daha önceki anayasalarda da yer almıştır. Bu madde Türk İnkılabının hukuki ifadesidir.Değiştirilemez ve değiştirilmesi dahi teklif edilemez. Bu madde, anayasanın teminatı altındadır.

Cumhuriyetin Nitelikleri: Cumhuriyet devlet mekanizmasının doğrudan doğruya veya dolaylı bir biçimde seçimle işbaşına gelmesini ifade eder. Cumhuriyetin nitelikleri Anayasanın 2. maddesinde belirtilmiştir.Buna göre Cumhuriyetin nitelikleri şunlardır:

Demokratik Devlet: Bu ilke gereğince iktidar toplumun bir ürünüdür, halkın açıkça kabul etmesi benimsemesine dayanır. Akılcı bir rejimdir. Uygulamada ülkelik açısından bir birlik söz konusu değildir. Demokrasi denildiğinde anlaşılması gereken çoğulcu demokrasidir. Siyasal rejim olarak parlamenter sistem, başkanlık sistemi, yarı başkanlık sistemi gibi türleri vardır.

Devletin Bütünlüğü, Resmi Dili, Bayrağı, Milli Marşı ve Başkenti : Anayasaya göre Türk devleti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür. (Anayasa md: 3 ) Resmi dili Türkçe’dir. Milli Marşı İstiklal Marşı, Başkenti Ankara’dır. Anayasanın değiştirilemeyecek hükümleri: Devletin şeklinin Cumhuriyet olduğuna, Cumhuriyetin niteliklerine, Devletin bütünlüğüne, resmi diline, milli marşına ve başkentine ilişkin hükümler değiştirilemez, değiştirilmesi teklif edilemez. (Madde: 4).

Devletin Temel Amaç ve Görevler: Türk Devleti Türk Milletinin bağımsızlığını ve bütünlüğünü, ülkenin bölünmez bütünlüğünü, Cumhuriyet ve demokrasiyi korumakla görevlidir Egemenlik : Anayasada egemenlik kayıtsız şartsız Türk Milletine ait olduğu belirtilmektedir. “Egemenlik Ulusundur “ ilkesi Milli mücadelede Mustafa Kemal’ in Anayasa hukukumuza koyduğu demokrasi rejimimizin hukuki olan ifadesidir. Yasama Yetkisi: Yasama Yetkisi (Kanun Koyma kaldırma ) yetkisi, Türk Milleti adına TBMM’ nin olup bu yetkinin devredilemeyeceği Anayasada açıkça belirtilmiştir.(Md:7). Yürütme Yetkisi ve Görevi: Anayasa göre yürütme yetkisi ve görevi Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu tarafından Anayasaya ve kanunlara uygun olarak kullanılır ve yerine getirilir.(Any.Md:8)

Yargı Yetkisi: Anayasaya göre yargı yetkisi Türk Milleti adına, bağımsız mahkemelerce kullanılır. (Any.Md.9) Kanun önünde Eşitlik: Anayasaya göre herkes dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasal düşünce, felsefi inanç, din, mezhep vb. sebeplerle ayrım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir. Hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz. /Any.Md:10) Anayasanın Bağlayıcılığı ve Üstünlüğü : Anayasa hükümleri, yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını ve diğer kuruluş ve kişileri bağlayan en üstün hukuk kurallarıdır. Kanunlar Anayasa’ya aykırı olamaz.

Laik Devlet: Kişilerin dinsel inanç ve düşüncelerinden ötürü kınanmaması, farklı işlemlere tabi kılınamaması , kamu düzenini bozmamak şartıyla serbestçe ibadetlerini yerine getirebilmesidir. Sosyal devlet: Sosyal devlet vatandaşların sosyal durumlarını iyileştirmeyi, onlara belirli yaşayış düzeni sağlamayı, onları sosyal güvenliğe kavuşturmayı kendisi için amaç edinmiş olan bir devlet anlayışını ifade eder.(Anayasa Md. 5)

Hukuk devleti: Yönetilenlere hukuk güvenliği sağlayan devlet düzenidir Hukuk devleti: Yönetilenlere hukuk güvenliği sağlayan devlet düzenidir. Ülkede yerleşmiş hukuk düzenine yalnızca bireylerin değil yönetimin de uymasını gerektiren ilkedir. Hukuk devleti insan haklarına saygılı bütün eylemlerinden dolayı yargı denetimine bağlı olan devlettir. Hukuk devletinin gerekleri: Temel hak ve hürriyetleri güvence altına alınması, Yasaların Anayasaya uygunluğunun sağlanması. Kazanılmış haklara saygı gösterilmesi. Kuvvetler ayrılığı ilkesi, Yasaların genel, soyut ve kişilik dışı olması, Kanunsuz suç ve ceza olmaması, İdarenin hukuka bağlılığı.

İnsan haklarına saygılı devlet: İnsan hakları bireyin doğuştan sahip olduğu, kişiliğine bağlı dokunulmaz, devredilemez, vazgeçilemez temel hak ve hürriyetlerdir. Anayasamıza göre Temel hak ve hürriyetler kişinin topluma, ailesine ve diğer kişilere karşı ödev ve sorumluluklarını da ihtiva eder. Anayasa md:12/2-13-15-65)

ANAYASA YÜRÜTME YASAMA YARGI CUMHURBAŞKANI TBMM SEÇMEN ANAYASA M. BAKANLAR KURULU BAŞKANI HAKİMLER VE SAV.YÜK.KUR SEÇMEN D.DENETLEME KURULU BAKANLAR YARGITAY MİLLİ GÜVENLİK KURULU DANIŞTAY MERKEZİ YÖNETİM KURULUŞLARI A.YARGITAY İL İLÇE BUCAK BÖLGE YÖK A.Y.İDARE.M YEREL YÖNETİMLER TRT UYUŞMAZLIK M. BELEDİYELER İL ÖZEL İDARELERİ KÖYLER ATATÜRK KÜL. DİL TARİH Y.K Y.SEÇİM K. KİTLER SAYIŞTAY

YERİNDEN YÖN.KURULUŞLARI T.C İDARİ YAPISI GENEL İDARE YERİNDEN YÖN.KURULUŞLARI MERKEZ TEŞKİLATI TAŞRA TEŞKİLATI MAHALLİ İDARELER -İller -İlçeler -bucaklar -Bölge Kuruluşları -İl Özel İdareler -Belediyeler -Köyler -Cumhurbaşkanı -Bakanlar Kurulu -Bakanlıklar -Yrd. kuruluşlar HİZMET KURULUŞLARI -Danıştay -Sayıştay -Dev.Planlama Teşkilatı -Milli Güvenlik Kurulu -Üniversiteler -T.R.T -K.İ.T -Diğerleri MESLEK KURULUŞLARI -Barolar -Ticaret,Sanayi Odaları -Diğerleri DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI

Çoğulcu demokrasi temel ilkeleri: Siyasal çoğunluk: Bütün düşünce inançların açıkça ortaya konulabilmesi kişilerin ve toplulukların birbirleriyle ve siyasal iktidarla diyaloga girebilmesi ve seslerini duyurabilmesini ifade eder. Temsil:Halk adına karar alma,seçim yoluyla iş başına gelen temsilcilerindir. TBMM üyeleri seçildikleri bölgeyi ve kendilerini seçenleri değil bütün milleti temsil ederler.(Anayasa mad:80)

Seçim:Çoğulcu demokraside halk adına hareket edecek temsilcilerin seçim yoluyla iş başına gelmesi esastır.(Anayasa mad:69,79) Çoğunluğun Yönetme Hakkı: Seçimlerde demokratik bir şekilde çoğunluğu elde eden siyasi parti veya partilerin iktidara gelip yönetebilme hakkını ifade eder. Muhalefet Etme Özgürlüğü: Çoğulcu demokrasilerde azınlığın çoğunluğa dönüşüp iktidar olabilme hakkının tanınması gerekir. Bunu sağlayacak yol da Muhalefet etme özgürlüğüdür.

Temel hak ve hürriyetlerin güvence altına alınması: Herkes kişiliğine bağlı, dokunulmaz, devredilemez, vazgeçilmez, temel hak ve hürriyetlere sahiptir. Temel hak ve özgürlükler kişinin topluma, ailesine ve diğer kişilere karşı ödev ve sorumluluklarını da içerir. Temel hak ve hürriyetlerle ilgili genel ve özel sınırlamalar demokratik toplum düzeninin gereklerine aykırı olamaz ve özgürlükleri amaç dışında kullanılamaz.(Anayasa Md: 13)

Kanun önünde eşitlik: Herkes dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din ve mezhep ve benzeri sebeplerle ayrım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir. (Anayasa md.10) Egemenliğin kaynağının halk veya Millette olması: Egemenlik kayıtsız şartsız Milletindir.Türk Milleti egemenliğini, Anayasanın koyduğu esaslara göre yetkili organlar eliyle kullanır. Hiçbir kimse veya organ kaynağının Anayasadan almayan bir devlet yetkisi kullanamaz.(Anayasa Md.6)

TEMEL HAK VE ÖDEVLER 1. Kişinin hakları ve Ödevleri: Anayasanın bu başlığı altında yer alan hükümler bütün temel hak ve hürriyetleri ilgilendirmektedir. (Kişinin dokunulmazlığı, maddi manevi varlığı, kişi hürriyeti, özel hayatın gizliliği, din ve vicdan hürriyeti vb) 2-Sosyal ve Ekonomik Haklar, Ödevler: a-Ailenin Korunması: Aile Türk toplumunun temelidir. (Any.Md.41/1) b-Eğitim öğretim hakkı ve ödevi: Kimse Eğitim öğretim hakkından yoksun bırakılamaz.(Any.md.42/1) c-Kamu yararı: (Kıyılardan yararlanma, toprak mülkiyeti tarım, hayvancılık gibi üretim dallarında çalışanların korunması, devletleştirme) d-Çalışma ve sözleşme hürriyeti. e-Çalışma ile ilgili hükümler: (Çalışma hakkı ve ödevi, sendika kurma hakkı ve faaliyetleri)

Siyasi haklar ve ödevler: a-Türk vatandaşlığı: Türk devletine vatandaşlık bağı ile bağlı olan herkes Türk’tür (Any.Md.66), b-Seçme seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakları. c-Siyası partilerle ilgili hükümler. d-Kamu hizmetlerine girme hakkı. Hizmete girme: Her Türk kamu hizmetine girme hakkına sahiptir. Mal Bildirimi: Kamu hizmetine girenler mal bildiriminde bulunma zorundadır. (Anys.md.70) Vatan Hizmetleri: Vatan hizmeti her Türk’ ün hakkı ve ödevidir.(Any.Md. 72)

e-Vergi ödevi : Herkes kamu giderlerini karşılamak üzere, mali gücüne göre vergi vermekle yükümlüdür.(Any.Md.73/1) f-Dilekçe hakkı : Vatandaşların kendileri ve kamu ile ilgili dilek ve şikayetleri ile ilgili dilekçe verme hakkına sahiptir.(Any. Md. 74)

BÜROKRASİ Sürekli Düzenli Tarafsız Etkin Etkili Zamanlı Eşit Adil Kamu Yararına Yönelik hizmet üretilmelidir.

VATANDAŞ ODAKLI KAMU HİZMETİ

MESLEK HAYATINIZDA BAŞARILAR… Yrd. Doç. Dr. Hakan Mehmet KİRİŞ