ENFORMASYON SİSTEMLERİ, ÖRGÜTLER VE STRATEJİ Bölüm 3 ENFORMASYON SİSTEMLERİ, ÖRGÜTLER VE STRATEJİ © Nobel Akademik Yayıncılık 2011

BÖLÜM 3: ENFORMASYON SİSTEMLERİ, ÖRGÜTLER VE STRATEJİ Öğrenme Hedefleri Enformasyon sistemlerini başarılı bir şekilde kurabilmek ve kullanabilmek için yöneticilerin bilmeleri gereken önemli örgüt özelliklerini tespit etme ve tanımlamak Porter’ın rekabeti etkileyen güçler modelinin işletmelerin enformasyon sistemlerini kullanarak rekabetçi stratejiler geliştirmelerine nasıl yardımcı olduğunu göstermek Değer zinciri ve değer ağları modellerinin işletmelerin stratejik enformasyon sistemleri uygulamalarına yönelik fırsatları belirlemelerine nasıl yardımcı olduğunu açıklamak You could ask students to recall some concepts from the previous chapters that might help managers build and use information systems successfully. Answers could include what business processes the company performs, the size of the company, or the organization of the information systems function. © Nobel Akademik Yayıncılık 2011

BÖLÜM 3: ENFORMASYON SİSTEMLERİ, ÖRGÜTLER VE STRATEJİ Öğrenme Hedefleri (devam) Enformasyon sistemlerinin işletmelerin rekabet avantajı elde etmeleri için sinerjileri, temel yetenekleri ve ağ tabanlı stratejilerini kullanmalarına nasıl yardımcı olduğunu göstermek Stratejik enformasyon sistemlerinin ve yönetim çözümlerinin zorluklarını değerlendirmek Recall the business objectives that allow firms to achieve competitive advantage discussed in Chapter 1: operational excellence, new products, services and business models, customer and supplier intimacy, and improved decision making. © Nobel Akademik Yayıncılık 2011

BÖLÜM 3: ENFORMASYON SİSTEMLERİ, ÖRGÜTLER VE STRATEJİ Verizon mu AT&T mi: Hangi İşletme En İyi Dijital Stratejiye Sahip? Problem: Kablosuz pazarda son derece yoğun rekabet Çözümler: AT&T üst düzey araçların pazarlamasını yapmaktadır. ABD’nin akıllı telefon müşterilerinin %43’üne fakat daha zayıf ağa sahip Verizon ağlarını güncellemeye, genişletmeye ve etkinleştirmeye yatırım yapmaktadır. ABD’de daha az akıllı telefon müşterisine sahip, fakat daha güvenilir. Rekabet avantajını belirlemede enformasyon teknolojilerinin merkezi rolünü göstermektedir This case illustrates how firms in the very same industry (telecommunications) can pursue very different objectives and technologies. One company has a superior network, while the other company has superior devices. Ask students what their experience has been, using smart phones, smart phone services, and whether they have used AT&T or Verizon. Which of the two strategies examined do students think is most likely to succeed? Ask them what services from a mobile provider they consider most important. What services would make them switch to a different provider? © Nobel Akademik Yayıncılık 2011

BÖLÜM 3: ENFORMASYON SİSTEMLERİ, ÖRGÜTLER VE STRATEJİ Örgütler ve Enformasyon Sistemleri Enformasyon sistemleri ve örgütler birbirlerini etkiler. Karmaşık etkileşim örgütün, Yapısı İş süreçleri Politikaları Kültür Çevre, ve Yönetim kararları dahil birçok aracı faktörden etkilenir. This concept was briefly discussed in Chapter 1. Figure 1-2 and 1-3 as well as the figure on the next slide, 3-1, display this interdependent relationship graphically. © Nobel Akademik Yayıncılık 2011

BÖLÜM 3: ENFORMASYON SİSTEMLERİ, ÖRGÜTLER VE STRATEJİ Örgütler ve Enformasyon Sistemleri ÖRGÜTLER VE ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ARASINDAKİ İKİ YÖNLÜ İLİŞKİ Bu karmaşık iki yönlü ilişkiye sadece yöneticiler tarafından alınan veya alınmayan kararlar değil birçok faktör aracılık etmektedir. Bu ilişkiye aracılık eden faktörler örgüt kültürü, yapısı, politikaları, iş süreçleri ve çevreyi içermektedir. Ask students to explain how each factor might affect the relationship between organizations and information technology. Emphasize to students that the relationship between these two and its effects on the future of a business are difficult to predict. For example, very few people could have predicted the prominence of e-mail and instant messaging in business communication 15 years ago. ŞEKİL 3-1 © Nobel Akademik Yayıncılık 2011

BÖLÜM 3: ENFORMASYON SİSTEMLERİ, ÖRGÜTLER VE STRATEJİ Örgütler ve Enformasyon Sistemleri Örgüt nedir? Teknik Tanımı: Çevreden kaynakları alan ve onları çıktı üretmek üzere işleyen sabit, biçimsel sosyal bir yapıdır İçsel kural ve prosedürlere sahip yasal ve biçimsel varlıklardır ve aynı zamanda sosyal yapılardır. Davranışsal Tanımı: Belli bir zaman süresince çatışma ve çatışma çözümü ile hassas bir şekilde dengelenmiş haklar, imtiyazlar, yükümlülükler ve sorumluluklar toplamıdır Which of the two definitions do students find more accurate and why? It is important to consider both definitions rather than exclusively use one at the expense of the other. The two definitions are complementary. © Nobel Akademik Yayıncılık 2011

BÖLÜM 3: ENFORMASYON SİSTEMLERİ, ÖRGÜTLER VE STRATEJİ Örgütler ve Enformasyon Sistemleri ÖRGÜTÜN MİKROEKONOMİK TEKNİK TANIMI Ask students what are the inputs from the environment? What do organizations output (goods and services). In this view, the organization or business firm is rather easily changed, and malleable. The organization is a collection of parts, like a machine, that can be re-arranged as needed. There are no humans in this model, or if there are, they are assumed to be relatively simple. ŞEKİL 3-2 Örgütün mikro ekonomik tanımında, sermaye ve işgücü (çevre tarafından sağlanan temel üretim faktörleri) işletme tarafından üretim süreciyle ürün ve hizmetlere dönüştürülür (çevreye giden çıktılar). Ürün ve hizmetler geribesleme döngüsü içinde ek sermaye ve işgücü gibi girdiler sağlayan çevre tarafından tüketilirler. © Nobel Akademik Yayıncılık 2011

BÖLÜM 3: ENFORMASYON SİSTEMLERİ, ÖRGÜTLER VE STRATEJİ Örgütler ve Enformasyon Sistemleri DAVRANIŞSAL BAKIŞTAN ÖRGÜT In this view, the business firm is a little more difficult to change rapidly or on command because it is a very complex machine populated with human beings. Firms operate with an existing hierarchy, job definitions, business rules, legeal contracts, procedures and processes. Efficient organizations become very good at these elements of business. Changing these elements takes more time. ŞEKİL 3-3 Örgüte dair davranışsal yaklaşım grup ilişkilerini, değerleri ve yapıları vurgular. © Nobel Akademik Yayıncılık 2011

BÖLÜM 3: ENFORMASYON SİSTEMLERİ, ÖRGÜTLER VE STRATEJİ Örgütler ve Enformasyon Sistemleri Örgütlerin özellikleri Hiyerarşik yapının kullanımı Tarafsız karar alma sisteminde sorumluluk ve otorite Verimlilik ilkesine bağlı olma Rutinler ve iş süreçleri Örgüt politikaları, kültürü, çevresi ve yapısı You could ask students to envision what would happen to an organization that did not use a hierarchical structure (would anything get done?), did not adhere to the principle of efficiency (would they provide any good or service worth using at an affordable price?), etc. © Nobel Akademik Yayıncılık 2011

BÖLÜM 3: ENFORMASYON SİSTEMLERİ, ÖRGÜTLER VE STRATEJİ Örgütler ve Enformasyon Sistemleri Rutinler ve İş süreçleri Rutinler (Standart faaliyet prosedürleri) Neredeyse bütün beklenen durumlarla başa çıkabilmek için geliştirilen kesin kurallar, prosedürler ve uygulamalardır İş süreçleri: Rutinlerin toplamıdır Ticari işletme: İş süreçlerinin toplamıdır You could ask students to describe examples of situations where a business they have interacted with has had a well-understood set of routines. One such example is at the doctor’s office, where the receptionist, nurses, and doctors all have a defined set of routines. Ask students to think about and describe routines they performed on their jobs. © Nobel Akademik Yayıncılık 2011

BÖLÜM 3: ENFORMASYON SİSTEMLERİ, ÖRGÜTLER VE STRATEJİ Örgütler ve Enformasyon Sistemleri RUTİNLER, İŞ SÜREÇLERİ VE İŞLETMELER Bütün örgütler, bireysel rutin ve davranışlardan oluşan iş süreçlerinin toplamıdır. Bir ticari işletme iş süreçlerinin toplamıdır. Yeni enformasyon sistemi uygulamaları, örgütsel performansın yüksek düzeylerine ulaşmak için bireysel rutinlerin ve iş süreçlerinin değişimini gerektirir. Explain to students that the blue spheres are individual routines, which together constitute a business process. A firm can be seen as a collection of these processes. ŞEKİL 3-4 © Nobel Akademik Yayıncılık 2011

BÖLÜM 3: ENFORMASYON SİSTEMLERİ, ÖRGÜTLER VE STRATEJİ Örgütler ve Enformasyon Sistemleri Örgüt politikaları Farklı bakış açıları politik mücadeleye, rekabete ve çatışmaya yol açar Politik direnç örgütsel değişimi fazlasıyla engeller. You could ask students to describe examples where organizational politics might hamper a firm’s ability to succeed, or examples where effectively managed organizational politics helps a company to undergo a smoother transition or make more intelligent decisions. Ask students to describe their personal experiences with “organizational politics.” © Nobel Akademik Yayıncılık 2011

BÖLÜM 3: ENFORMASYON SİSTEMLERİ, ÖRGÜTLER VE STRATEJİ Örgütler ve Enformasyon Sistemleri Örgüt kültürü: Amaç ve ürünleri tanımlayan bir dizi varsayımı kapsar Örgütün hangi ürünleri üretmesi gerektiği Bu ürünleri nasıl ve nerede üretmesi gerektiği Bu ürünleri kimin için üretmesi gerektiği Güçlü bir birleştirici güç olabileceği kadar değişimi de kısıtlayabilir Culture may seem like a pretty abstract idea to many students. On the other hand, students with work experiences will easily be able to describe the cultures of firms where they have worked. Ask students to describe organizational cultures they have experienced while on the job, or other areas of their lives. What kind of organizational culture do students prefer and why? Ask students to describe different kinds of cultures and what types of firms are more likely to have them. © Nobel Akademik Yayıncılık 2011

BÖLÜM 3: ENFORMASYON SİSTEMLERİ, ÖRGÜTLER VE STRATEJİ Örgütler ve Enformasyon Sistemleri Örgüt çevreleri: Örgütler ve çevreleri arasında karşılıklı bir ilişki vardır Örgütler sosyal ve fiziksel çevreye açık ve bağımlıdır Örgütler çevrelerini etkileyebilirler Çevre genellikle örgütlerden daha hızlı değişir Enformasyon sistemleri bir mercek gibi hareket ederek çevre taramasının temel bir aracı olabilir Explain that environmental scanning involves searching for and determining external changes that may require an organizational response. The current economic climate represents an example of external change that requires sweeping organizational responses to ensure survival. © Nobel Akademik Yayıncılık 2011

BÖLÜM 3: ENFORMASYON SİSTEMLERİ, ÖRGÜTLER VE STRATEJİ Örgütler ve Enformasyon Sistemleri ÖRGÜTLER VE ÇEVRELERİ KARŞILIKLI BİR İLİŞKİYE SAHİPTİR This graphic further establishes information systems as the ‘lens’ of the firm, observing external factors and filtering information back in to the firm. To some extent, organizations only “see” what their systems will let them see. If systems are poorly built, they may blind managers to difficulties and problems. ŞEKİL 3-5 Çevre, örgütlerin ne yapacağını şekillendirir; fakat örgütler kendi çevrelerini etkileyebilir ve çevrelerini tamamen değiştirmek için karar verebilirler. Enformasyon teknolojisi, örgütlerin çevrelerindeki değişimleri anlamalarına ve örgütlerin çevrelerini etkilemelerine yardımcı olmada kritik bir rol oynar. © Nobel Akademik Yayıncılık 2011

BÖLÜM 3: ENFORMASYON SİSTEMLERİ, ÖRGÜTLER VE STRATEJİ Örgütler ve Enformasyon Sistemleri Yıkıcı teknolojiler İşletmeler, endüstriler ve pazarda köklü değişiklikler yapan teknolojidir Örnekler: kişisel bilgisayarlar, kelime işlemci yazılımı, internet, sayfa sıralama algoritması Pazara ilk girenler ve hızlı takipçiler Pazara ilk girenler– yıkıcı teknolojileri yaratanlar Hızlı takipçiler– bu teknolojiden yararlanacak büyüklük ve kaynağa sahip işletmeler Ensure that students understand that the PageRank algorithm is the underlying technology behind Google search. Ask students if they can give examples of any first movers that invented a disruptive technology, yet failed to last (examples might include the Altair personal computer, the Netscape Navigator Internet browser, etc.). © Nobel Akademik Yayıncılık 2011

BÖLÜM 3: ENFORMASYON SİSTEMLERİ, ÖRGÜTLER VE STRATEJİ Örgütler ve Enformasyon Sistemleri 5 temel örgüt yapısı Girişimci: Küçük başlangıç işletmeleri Makine bürokrasisi: Orta ölçekli üretim işletmesi Bölümlere ayrılmış bürokrasi: Fortune 500 işletmeleri Profesyonel Bürokrasi: Hukuk işletmeleri, okullar, hastaneler Adhokrasi: Danışmanlık işletmeleri Do students agree with the classification of these types of organizational structure? Can they come up with examples for each type of organization? © Nobel Akademik Yayıncılık 2011

BÖLÜM 3: ENFORMASYON SİSTEMLERİ, ÖRGÜTLER VE STRATEJİ Organizations and Information Systems Diğer örgüt özellikleri Amaçlar Bileşenler Liderlik biçimleri İşler Etrafını saran çevreler Ask students to give some examples of each organizational feature listed above. For example, different organizations (prisons, businesses, colleges) have different types of goals (coercive, utilitarian, normative, respectively). © Nobel Akademik Yayıncılık 2011

BÖLÜM 3: ENFORMASYON SİSTEMLERİ, ÖRGÜTLER VE STRATEJİ Enformasyon Sistemleri, Örgütleri ve İşletmeleri Nasıl Etkiler? Ekonomik etkiler Enformasyon teknolojileri sermayenin göreli maliyetini ve enformasyon maliyetlerini değiştirir Enformasyon sistemleri teknolojileri sermaye ve emek gibi bir üretim faktörüdür ET, enformasyonun niteliğini ve maliyetini etkilemekte ve enformasyon ekonomilerini değiştirmektedir Enformasyon teknolojisi, işletmelerin büyüklük olarak küçülmelerine sebep olur çünkü işlem maliyetlerini (pazara katılım maliyetini) düşürür Dış kaynak kullanımı IT figures to replace the function of more middle managers as time passes, as well as reduce the need for other forms of capital (buildings, machinery). Ensure that students understand what is meant by ‘economics of information’ and why outsourcing is a possibility due to IT. © Nobel Akademik Yayıncılık 2011

BÖLÜM 3: ENFORMASYON SİSTEMLERİ, ÖRGÜTLER VE STRATEJİ Enformasyon Sistemleri, Örgütleri ve İşletmeleri Nasıl Etkiler? İşlem maliyeti teorisi İşletmeler, işlem maliyetlerinde (pazara katılım maliyeti) tasarruf etmeye çalışırlar Dikey bütünleşme, daha fazla çalışanı işe alma, tedarikçileri ve dağıtıcıları satın alma Enformasyon teknolojisi, bir işletmenin çalışan sayısını arttırmak yerine diğer işletmeler ile anlaşmasını değer haline getirerek pazar işlem maliyetini düşürü Explain that using the market can be expensive. If you depend on the market, rather than hiring employees, you will need to search for talent, research the quality of providers and workers, write contracts for work to be performed, monitor the work, and so forth. When participation in markets is expensive, firms would rather hire employees to accomplish their work. But the Internet makes it less expensive to use the marketplace. With the Internet, firms find it more cost effective to use the marketplace and contract for work in a market, rather than hire employees. Ask your students why the Internet can make participating in markets less expensive than before. © Nobel Akademik Yayıncılık 2011

BÖLÜM 3: ENFORMASYON SİSTEMLERİ, ÖRGÜTLER VE STRATEJİ Enformasyon Sistemleri, Örgütleri ve İşletmeleri Nasıl Etkiler? ENFORMASYON TEKNOLOJİSİNİN ÖRGÜT ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİN İŞLEM MALİYETİ As the costs of participating in markets rises (transaction costs), firms hire more employees to do the work in-house. IT lowers transaction costs. This can result in firms shrinking in size (reduced employment), but still maintaining or even increasing revenues. ŞEKİL 3-6 Pazara katılım maliyetleri (işlem maliyetleri) yüksek olduğunda, büyük işletmeleri kurmak ve her şeyi bu işletme içerisinde yapmak mantıklı olur. Enformasyon sistemleri işletmenin pazar işlem maliyetlerini düşürür. Bu, işletmenin dış tedarikçilere ve yüklenicilere daha fazla dayanarak, pazardan yararlanarak dış kaynakları kullanabileceği, çalışan sayısını azaltabileceği ve hala gelirlerini büyütebileceği anlamına gelir. © Nobel Akademik Yayıncılık 2011

BÖLÜM 3: ENFORMASYON SİSTEMLERİ, ÖRGÜTLER VE STRATEJİ Enformasyon Sistemleri, Örgütleri ve İşletmeleri Nasıl Etkiler? Vekalet teorisi: İşletme, denetim gerektiren çıkarını düşünen taraflar arasındaki “sözleşmeler bağı”dır İşletmeler büyüdükçe yükselen vekalet maliyetleri (yönetme ve denetleme maliyetleri) ile karşılaşırlar ET, işletmelerin denetleme maliyetlerini arttırmadan ve çalışanlar eklemeden büyümesini mümkün kılarak vekalet maliyetlerini azaltabilir By characterizing employees as independent agents requiring constant supervision, agency theory underscores a key reason that costs increase as firms grow in size and scope – the need to expend more effort managing their employees. © Nobel Akademik Yayıncılık 2011

BÖLÜM 3: ENFORMASYON SİSTEMLERİ, ÖRGÜTLER VE STRATEJİ Enformasyon Sistemleri, Örgütleri ve İşletmeleri Nasıl Etkiler? ENFORMASYON TEKNOLOJİSİNİN ÖRGÜT ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİN VEKALET MALİYETİ Agency costs rise as firms take on more employees. IT enables firms to economize on managers through better coordination and communication. This allows firms to grow revenues while maintaining the same size. Figures 3-6 and 3-7 are driving home the point that information technology has a direct effect on the underlying cost structure of the firm. IT enables small companies to act like big companies, and enables large companies to shrink in headcount while expanding revenues. The reason is that IT makes managers, and the management function, much more efficient. Ask students if they can think of any examples of this technology impact. ŞEKİL 3-7 İşletmeler büyüdüğünde ve karmaşıklık arttığında, geleneksel olarak vekalet maliyetlerin arttığını deneyimlerler. © Nobel Akademik Yayıncılık 2011

BÖLÜM 3: ENFORMASYON SİSTEMLERİ, ÖRGÜTLER VE STRATEJİ Enformasyon Sistemleri, Örgütleri ve İşletmeleri Nasıl Etkiler? Örgütsel ve davranışsal etkiler Enformasyon teknolojisi örgütleri düzleştirir Karar alma daha aşağı düzeylere çekilir Daha az yöneticiye ihtiyaç duyulur (Enformasyon teknolojisi karar almayı hızlandırır ve kontrol alanını artırır) Endüstri sonrası örgütler Örgütler düzleşir; çünkü endüstri sonrası toplumlarda otorite biçimsel konumlar yerine gitgide daha çok bilgi ve yeteneğe dayanmaya başlamıştır Ask students to explain what is meant by authority relying on knowledge and competence rather than formal positions. Why might this ‘flatten’ the organization? The idea here is that with sufficient IT, competent workers will be able to accomplish more on their own than they would under a more hierarchical arrangement. © Nobel Akademik Yayıncılık 2011

BÖLÜM 3: ENFORMASYON SİSTEMLERİ, ÖRGÜTLER VE STRATEJİ Enformasyon Sistemleri, Örgütleri ve İşletmeleri Nasıl Etkiler? DÜZLEŞEN ÖRGÜTLER Enformasyon sistemleri, yöneticilere çok sayıda çalışanı denetlemek için enformasyon sağlayarak ve alt düzey çalışanlarına daha fazla karar verme yetkisi vererek bir örgütteki kademe sayısını azaltabilir. Ask students to explain some of the benefits of the flattened organization as opposed to the more complicated hierarchy in the top of the diagram. Information travels through fewer levels to its intended recipients; there are fewer managers, so agency costs are smaller, and firms can act faster (less decision delay). ŞEKİL 3-8 © Nobel Akademik Yayıncılık 2011

BÖLÜM 3: ENFORMASYON SİSTEMLERİ, ÖRGÜTLER VE STRATEJİ Enformasyon Sistemleri, Örgütleri ve İşletmeleri Nasıl Etkiler? Değişime karşı örgüt direnci Enformasyon sistemleri örgüt politikalarıyla iç içe geçer çünkü temel bir kaynağa – enformasyona erişimi etkiler Enformasyon sistemleri potansiyel olarak bir örgütün yapısını, kültürünü, politikalarını ve işini değiştirir Büyük projelerin başarısızlığının en yaygın sebebi değişime karşı örgüt direnci ve politik dirençtir Explain what is meant by changes in culture and politics of the firm. For example, workers may resist changes that disrupt their routines. Also explain to students that as important as technical understanding of information systems may be for potential managers, it is equally important to understand the people and organizational structures and customs affected by information systems. © Nobel Akademik Yayıncılık 2011

BÖLÜM 3: ENFORMASYON SİSTEMLERİ, ÖRGÜTLER VE STRATEJİ Enformasyon Sistemleri, Örgütleri ve İşletmeleri Nasıl Etkiler? ÖRGÜT DİRENCİ VE TEKNOLOJİ İLE ÖRGÜT ARASINDAKİ İLİŞKİNİN KARŞILIKLI OLARAK AYARLANMASI Enformasyon sistemlerini uygulamanın, görev düzenlemeleri, yapılar ve insanlar için sonuçları vardır. Bu modele göre, değişimi uygulamak için tüm dört bileşenin eş zamanlı değiştirilmesi gerekir. The diamond shape in the figure represents the mutual relationship between the concepts shown. You could emphasize that implementing a new system might be like changing the diamond into a square, thus requiring some degree of change on the part of all four participants in the relationship. ŞEKİL 3-9 © Nobel Akademik Yayıncılık 2011

BÖLÜM 3: ENFORMASYON SİSTEMLERİ, ÖRGÜTLER VE STRATEJİ Enformasyon Sistemleri, Örgütleri ve İşletmeleri Nasıl Etkiler? İnternet ve örgütler İnternet enformasyonun ve bilginin örgütlerde erişilebilirliğini, saklanmasını ve dağıtılmasını arttırır İnternet işlem ve vekalet maliyetlerini büyük oranda azaltabilir Örnek: Büyük işletmeler içsel el kitaplarını çalışanlarına kurumsal web siteleri aracılığıyla göndererek dağıtım maliyetlerinden milyonlarca dolar tasarruf ederler The Internet should also have a flattening effect on many organizations. Can students describe any businesses that have become more efficient and flat thanks to successful incorporation of the Internet in their operations? Some older students may remember the “bad old days” when seven or more levels of management needed to decide even simple issues in a typical firm. © Nobel Akademik Yayıncılık 2011

BÖLÜM 3: ENFORMASYON SİSTEMLERİ, ÖRGÜTLER VE STRATEJİ Enformasyon Sistemleri, Örgütleri ve İşletmeleri Nasıl Etkiler? Yeni bir sistem planlarken dikkat edilmesi gereken temel örgüt faktörleri: Çevre Yapı Hiyerarşi, uzmanlaşma, rutinler, iş süreçleri Kültür ve politikalar Örgütün türü ve liderlik tarzı Sistemden etkilenen temel çıkar grupları; son kullanıcıların tutumları Sistemin yardım edeceği görevler, kararlar ve iş süreçleri Ask students to consider the results of an information system implemented without properly considering each of the above factors. For example, an information system designed without an understanding of the company’s culture and politics is likely to be unpopular, perhaps forcing employees to drastically deviate from their previous routines. © Nobel Akademik Yayıncılık 2011

BÖLÜM 3: ENFORMASYON SİSTEMLERİ, ÖRGÜTLER VE STRATEJİ Rekabet Avantajı Elde Etmek İçin Enformasyon Sistemlerinin Kullanımı Neden bazı işletmeler kendi endüstrilerinde lider olurlar? Michael Porter’ın rekabeti etkileyen güçler modeli İşletmenin genel görünümü, rakipleri ve çevresi hakkında bir çerçeve sunar Rekabeti etkileyen beş güç, işletmenin geleceğini şekillendirmektedir Geleneksel Rakipler (Rakipler Arasındaki Rekabetin Şiddeti) Pazara Yeni Girenler (Pazara Yeni Girenlerin Yarattığı Tehdit) İkame Ürün ve Hizmetler (İkame Ürünlerin Yarattığı Tehdit) Müşteriler (Alıcıların Pazarlık Gücü) Tedarikçiler (Satıcıların Pazarlık Gücü) Porter’s competitive forces model is intended to explain why some firms do better than others. Do students believe that this model captures this idea effectively? Which factor is most important to a firm’s success? You can make a list of five well-known firms on the blackboard or screen and ask students for each firm which do they think are the most important competitive forces. © Nobel Akademik Yayıncılık 2011

BÖLÜM 3: ENFORMASYON SİSTEMLERİ, ÖRGÜTLER VE STRATEJİ Rekabet Avantajı Elde Etmek İçin Enformasyon Sistemlerinin Kullanımı PORTER’IN REKABETİ ETKİLEYEN GÜÇLER MODELİ Notice that in the graphic, competitors are represented differently than the other four competitive forces influencing a firm. Why do students think this is the case? One answer might be that competitors are firms in the same industry and are under similar pressures as other firms in the industry. ŞEKİL 3-10 Porter’ın rekabeti etkileyen güçler modelinde; işletmenin stratejik konumu ve stratejileri yalnızca geleneksel doğrudan rakipleri ile olan rekabeti tarafından belirlenmez; aynı zamanda endüstri çevresindeki diğer dört güç tarafından belirlenir: pazara yeni girenler, ikame ürünler, müşteriler ve satıcılar. © Nobel Akademik Yayıncılık 2011

BÖLÜM 3: ENFORMASYON SİSTEMLERİ, ÖRGÜTLER VE STRATEJİ Rekabet Avantajı Elde Etmek İçin Enformasyon Sistemlerinin Kullanımı Geleneksel Rakipler (Rakipler Arasındaki Rekabetin Şiddeti) Bütün işletmeler, sürekli yeni ürün ve hizmetler ve değiştirme maliyetleri sunarak diğer rakiplerle pazar alanını paylaşmaktadır Pazara Yeni Girenler (Pazara Yeni Girenlerin Yarattığı Tehdit) Bazı endüstrilerde giriş için yüksek engeller vardır, örn.: bilgisayar çipi işi Yeni işletmeler yeni yeni ekipmanlara, daha genç işçilere sahiptir fakat daha az marka tanınırlıkları vardır Ask students to name different industries and describe the benefits and drawbacks of being a new market entrant in each industry. © Nobel Akademik Yayıncılık 2011

BÖLÜM 3: ENFORMASYON SİSTEMLERİ, ÖRGÜTLER VE STRATEJİ Rekabet Avantajı Elde Etmek İçin Enformasyon Sistemlerinin Kullanımı İkame Ürün ve Hizmetler (İkame Ürünlerin Yarattığı Tehdit) Eğer fiyatlarınız çok yükselirse müşterileriniz ikameleri kullanabilirler, örn.: iTunes CD’lerin yerine geçmiştir Müşteriler (Alıcıların Pazarlık Gücü) Müşteriler kolayca rakibin mallarına geçiş yapabiliyor mu? İşletmeleri şeffaf bir piyasada sadece fiyat üzerinde rekabet etmeye zorlayabilirler mi? Tedarikçiler (Satıcıların Pazarlık Gücü) Özellikle işletmenin fiyatlarını tedarikçiler kadar hızlı yükseltemediği zaman tedarikçilerin pazar gücü Ask students to name different businesses and describe whether or not customers have great control over the business or vice versa, or whether substitute products are a large or insignificant threat to the success of the business. © Nobel Akademik Yayıncılık 2011

BÖLÜM 3: ENFORMASYON SİSTEMLERİ, ÖRGÜTLER VE STRATEJİ Rekabet Avantajı Elde Etmek İçin Enformasyon Sistemlerinin Kullanımı Rekabeti etkileyen güçlerle karşı karşıya kalındığında, enformasyon teknolojisi kullanarak sağlanan dört jenerik strateji Düşük maliyet liderliği Ürün farklılaştırması Niş pazara odaklanma Müşteri ve tedarikçi yakınlığını güçlendirme Here you can make a list of five well-known firms and then analyze with students the major thrust of their strategy. Wal-Mart is a good example to start with because of its emphasis on low-cost leadership. © Nobel Akademik Yayıncılık 2011

BÖLÜM 3: ENFORMASYON SİSTEMLERİ, ÖRGÜTLER VE STRATEJİ Rekabet Avantajı Elde Etmek İçin Enformasyon Sistemlerinin Kullanımı Düşük maliyet liderliği Hizmet kalitesini ve seviyesini arttırırken ürün ve hizmetleri rakiplerden daha düşük fiyata üretmek Örnek: Wal-Mart Ürün farklılaştırması Yeni ürün ve hizmetler sağlamak, müşterilerin kullanımı ve rahatlığını radikal bir şekilde değiştirmek Örnekler: Google, Nike, Apple Do students believe it is possible to design information systems that focus both on low-cost leadership and product differentiation? Some may say it is with sufficient planning and innovation; perhaps a new product is even cheaper to produce than older ones. Some may say that the investment in innovation required for product differentiation precludes that firm from maintaining low-cost leadership. © Nobel Akademik Yayıncılık 2011

BÖLÜM 3: ENFORMASYON SİSTEMLERİ, ÖRGÜTLER VE STRATEJİ Rekabet Avantajı Elde Etmek İçin Enformasyon Sistemlerinin Kullanımı Niş pazara odaklanmak Tek bir niş pazarda odaklanmış bir stratejiyi mümkün kılmak için enformasyon sistemlerini kullanmak, uzmanlaşmak Örnek: Hilton Hotels Müşteri ve tedarikçi yakınlığını güçlendirmek Müşteri ve tedarikçilerle güçlü bağlar kurmak ve sadakati sağlamak için enformasyon sistemlerini kullanmak, değiştirme maliyetlerini arttırmak Örnek: Netflix, Amazon You could ask students to provide other examples from their own experience of companies that exemplify strong focus on market niche as well as excellent customer and supplier intimacy. © Nobel Akademik Yayıncılık 2011

BÖLÜM 3: ENFORMASYON SİSTEMLERİ, ÖRGÜTLER VE STRATEJİ Rekabet Avantajı Elde Etmek İçin Enformasyon Sistemlerinin Kullanımı KREDİ KARTI İŞLETMELERİ SİZİN HAKKINIZDA NE KADAR BİLGİ SAHİBİ? Kredi kartı işletmeleri hangi rekabet stratejilerini uygulamaktadır? Enformasyon sistemleri bu stratejiyi nasıl desteklemektedir? Müşteri satın alma verilerini analiz etmenin ve davranış profilleri çıkarmanın işletmeye faydaları nelerdir? Kredi kartı işletmeleri tarafından yapılan bu uygulamalar etik midir? Bunlar mahremiyetin ihlali midir? Neden? Credit card companies are an interesting industry to look at from a competitive analysis point of view. There are really just three companies of any size: Visa, MasterCard and American Express. There are of course store cards provided by several credit card banking and processing firms. How do the big three compete against one another? How do your students come to have one or more of these companies’ cards? How does the use of behavioral targeting fit in with the strategies of these companies? What is their strategy? How does IS play a role in these strategies? © Nobel Akademik Yayıncılık 2011

BÖLÜM 3: ENFORMASYON SİSTEMLERİ, ÖRGÜTLER VE STRATEJİ Rekabet Avantajı Elde Etmek İçin Enformasyon Sistemlerinin Kullanımı İnternetin rekabet avantajı üzerindeki etkisi Bazı endüstrilerde dönüşüm, yıkım veya tehdit Ör: seyahat acenteleri, basılı ansiklopedi, gazete Rekabeti etkileyen güçler hala etkilidir fakat rekabet daha yoğundur Evrensel standartlar yeni rakiplere, pazara girişlere izin vermektedir Sadık müşteri temelleri ve markalar yaratmada yeni olanaklar Do students believe it is easier or harder to gain a competitive advantage via the Internet as opposed to more traditional means? Table 3-5 describes the impact of the Internet on various competitive forces. © Nobel Akademik Yayıncılık 2011

BÖLÜM 3: ENFORMASYON SİSTEMLERİ, ÖRGÜTLER VE STRATEJİ Rekabet Avantajı Elde Etmek İçin Enformasyon Sistemlerinin Kullanımı IPAD YIKICI BİR TEKNOLOJİ Mİ? Porter’ın rekabeti etkileyen güçler modelini kullanarak iPad’in etkisini değerlendiriniz. iPad’i yıkıcı bir teknoloji yapan nedir? iPad eğer bir hit olursa, kimler kazanan, kimler kaybeden olabilir? Neden? iPad’in Apple’ın, içerik yaratıcılarının ve disribütörlerin iş modelllerinin üzerinde olması muhtemel etkilerini açıklayınız. Ask students if they have read electronic books and textbooks and what devices they have used – Kindle, Nook, iPad, Sony Reader, PC, etc. Are all of these also disruptive technologies? What other recent technologies can be seen as or have the potential to be disruptive? Some candidates are Netflix streaming movies, Google TV, Apple TV, and Vook books (Vook.com sells enhanced books with both text and videos). © Nobel Akademik Yayıncılık 2011

BÖLÜM 3: ENFORMASYON SİSTEMLERİ, ÖRGÜTLER VE STRATEJİ Rekabet Avantajı Elde Etmek İçin Enformasyon Sistemlerinin Kullanımı İşletme değer zinciri modeli İşletmeyi, işletmenin ürün veya hizmetlerine artı bir değer yaratan temel faaliyetler serisi olarak görür Rekabet stratejilerinin en iyi uygulanabileceği yerlerdeki faaliyetleri vurgular Temel faaliyetlere karşı destek faaliyetler Enformasyon sistemlerinin her aşamada faaliyet verimliliğini, müşteri ve tedarikçi yakınlığını nasıl arttırabileceğini belirleyin Kıyaslamadan ve endüstrinin en iyi uygulamalarından yararlanın How does the value chain model differ from the Porter model? (It offers more specific detail about what exactly to do to achieve competitive advantages.) How do primary activities differ from support activities? © Nobel Akademik Yayıncılık 2011

BÖLÜM 3: ENFORMASYON SİSTEMLERİ, ÖRGÜTLER VE STRATEJİ Rekabet Avantajı Elde Etmek İçin Enformasyon Sistemlerinin Kullanımı DEĞER ZİNCİRİ MODELİ Bu şekil, bir işletmenin temel ve destek faaliyet sistemlerinin her ikisi için ve işletmenin ürün ve hizmetlerine artı bir değer yaratan değer ortakları için örnekler sunar. Emphasize the relationship between the primary and support activities of this firm and explain how information systems are critical to the success of each activity. ŞEKİL 3-11 © Nobel Akademik Yayıncılık 2011

BÖLÜM 3: ENFORMASYON SİSTEMLERİ, ÖRGÜTLER VE STRATEJİ Rekabet Avantajı Elde Etmek İçin Enformasyon Sistemlerinin Kullanımı Değer Ağı: Değer zincirlerini toplu olarak ürün veya hizmet üretmek için koordine eden yüksek senkronize enformasyon teknolojisi kullanan bağımsız işletmeler topluluğudur. Daha çok müşteri odaklı, geleneksel değer zincirine göre daha az doğrusal bir işleme şekli. Explain that a value web extends beyond the boundaries of an individual firm and represents the coordination of value chains across multiple independent firms. A value web is flexible and adapts to changes in supply and demand and changing market conditions. © Nobel Akademik Yayıncılık 2011

BÖLÜM 3: ENFORMASYON SİSTEMLERİ, ÖRGÜTLER VE STRATEJİ Rekabet Avantajı Elde Etmek İçin Enformasyon Sistemlerinin Kullanımı DEĞER AĞI Değer ağı, bir endüstri içindeki arz ve talebe hızlı cevap vermek için iş ortaklarının değer zincirlerini uyumlu hale getiren ağ tabanlı bir sistemdir. ŞEKİL 3-12 Ask students why a model like the one displayed in the figure might be more likely to adapt quickly to changes in supply and demand. Also emphasize the networking between the different segments of the value web. © Nobel Akademik Yayıncılık 2011

BÖLÜM 3: ENFORMASYON SİSTEMLERİ, ÖRGÜTLER VE STRATEJİ Rekabet Avantajı Elde Etmek İçin Enformasyon Sistemlerinin Kullanımı Enformasyon sistemleri; sinerjiler ve temel yetenekleri destekleyerek iş birimlerinin genel performansını geliştirebilir. Sinerjiler Bazı birimlerin çıktılarının diğer birimler için girdi olarak veya örgütlerin pazarlarının ve uzmanlıklarının birleştirilmesi Örnek: JP Morgan Chase ve New York Bankasının birleşmesi YouTube’un Google tarafından satın alınması Explain that information technology’s role in promoting synergy is often tying together operations of disparate business units so that they can act as a whole. Why might this lead to reduced costs and increased efficiency? © Nobel Akademik Yayıncılık 2011

BÖLÜM 3: ENFORMASYON SİSTEMLERİ, ÖRGÜTLER VE STRATEJİ Rekabet Avantajı Elde Etmek İçin Enformasyon Sistemlerinin Kullanımı Temel yetenekler İşletmenin dünya standartlarında lider olduğu bir faaliyettir Bilgiye, deneyime ve bunu iş birimleri arasında paylaşıma dayanır Örnek: Procter & Gamble’ın intraneti ve konusunda uzman kişilerin rehberi Can students name any other notable examples of core competencies among firms? (Google: search, Microsoft: office productivity software; Intel processors, etc.) © Nobel Akademik Yayıncılık 2011

BÖLÜM 3: ENFORMASYON SİSTEMLERİ, ÖRGÜTLER VE STRATEJİ Rekabet Avantajı Elde Etmek İçin Enformasyon Sistemlerinin Kullanımı Ağ Tabanlı Stratejiler İşletmelerin birbiri ile ağ yaratma kabiliyetlerinden faydalanmaları Şu kullanımları içerir: Ağ ekonomisi Sanal işletme modeli İşletme ekosistemleri Examples of firms that use this type of strategy to achieve an advantage are eBay and iVillage. Many other companies are following suit in using a network-based strategy – can students name any? eBay, iVillage, and social networking firms like Facebook, are based on networks of millions of users. These companies have used the Web and Internet communication tools to build communities. The more people who join these communities, the more benefit members receive. © Nobel Akademik Yayıncılık 2011

BÖLÜM 3: ENFORMASYON SİSTEMLERİ, ÖRGÜTLER VE STRATEJİ Rekabet Avantajı Elde Etmek İçin Enformasyon Sistemlerinin Kullanımı Geleneksel Ekonomi: Azalan Verimler Kanunu Herhangi bir kaynak üretime ne kadar çok uygulanırsa, ek girdilerin hiç ek çıktı üretmediği noktaya ulaşılıncaya kadar çıktıdaki marjinal kazanç o kadar düşecektir. Ağ Ekonomisi: Yeni katılımcı eklemenin marjinal maliyeti neredeyse sıfırdır, bunun yanında marjinal kazanç çok daha büyüktür. Bir insan topluluğunun değeri büyüklüğü ile artar Yazılımların değeri yüklü müşteri tabanı arttıkça, artar. Explain the difference between these two schools of economics. What aspect of network economics allows value to continue to increase with the size of the community? © Nobel Akademik Yayıncılık 2011

BÖLÜM 3: ENFORMASYON SİSTEMLERİ, ÖRGÜTLER VE STRATEJİ Rekabet Avantajı Elde Etmek İçin Enformasyon Sistemlerinin Kullanımı Sanal İşletme Modeli Sanal işletme, geleneksel örgüt sınırları veya fiziksel yerlerle sınırlı kalmadan ürünlerini ve hizmetlerini yaratmak ve dağıtmak için diğer işletmelerle ortaklık yapmasını sağlayan ağları kullanır. Örneğin, Li & Fung büyük moda işletmeleri için üretim ve nakliyeyi yönetir, tüm işlerini 7,500’den fazla tedarikçiye devreder. Explain to students that companies like this are ‘virtual’ because they do not actually own any factories, machines, or other similar infrastructure. Instead, they offer a series of services, aided by information systems and uninhibited by geographical boundaries. © Nobel Akademik Yayıncılık 2011

BÖLÜM 3: ENFORMASYON SİSTEMLERİ, ÖRGÜTLER VE STRATEJİ Rekabet Avantajı Elde Etmek İçin Enformasyon Sistemlerinin Kullanımı İşletme ekosistemleri İlgili ürünler ve hizmetler sağlayan işletmelerin endüstri kümeleri Microsoft platformu binlerce işletme tarafından kullanılmaktadır Wal-Mart’ın sipariş giriş ve stok yönetimi sistemi Temel işletmeler: ekosisteme hakimdir ve diğer işletmeler tarafından kullanılan platformları yaratır Niş işletmeler: Temel işletmeler tarafından geliştirilen platforma dayanır Bireysel işletmeler, enformasyon teknolojilerinin onların daha büyük ekosistemlerde karlı niş oyuncular olmalarını nasıl sağlayacağını düşünebilirler. Can students see the similarities between business ecosystems and value webs? Can they appreciate the key difference (that business ecosystems extend across industries as opposed to just firms within the same industry)? © Nobel Akademik Yayıncılık 2011

BÖLÜM 3: ENFORMASYON SİSTEMLERİ, ÖRGÜTLER VE STRATEJİ Rekabet Avantajı Elde Etmek İçin Enformasyon Sistemlerinin Kullanımı STRATEJİK EKOSİSTEM MODELİ Emphasize how important IT is in bringing disparate industries together to deliver value to the customer. What are the challenges of coordinating the flow of information across, for example, four different industries, as shown in the figure? ŞEKİL 3-13 Dijital işletme çağı, bir işletme ekosisteminde endüstri kümeleri arasında oluşan rekabetle, endüstrilerin, işletmelerin, müşterilerin ve tedarikçilerin sınırları arasında daha dinamik bir görünümü gerektirir. Ekosistem modelinde birçok endüstri müşterilere değer katmak için birlikte çalışırlar. Katılımcı işletmeler arasındaki yoğun etkileşim ağını mümkün kılmada ET önemli bir rol oynar. © Nobel Akademik Yayıncılık 2011

BÖLÜM 3: ENFORMASYON SİSTEMLERİ, ÖRGÜTLER VE STRATEJİ Rekabet Avantajı için Enformasyon Sistemlerinin Kullanımı: Yönetim Konuları Rekabet Avantajını Sürdürme Rekabet avantajı her zaman sürdürülebilir değildir, çünkü rakipler stratejik sistemlerin aynısını yapabilirler; sistemler ayakta kalma araçları haline gelebilir. Stratejik Sistem Analizi Yapma Endüstrinin yapısı nedir? Bu işletme için değer zincirleri nelerdir? Stratejik Değişimleri Yönetme Stratejik sistemleri benimsemek işletme amaçlarında, müşterilerle ve tedarikçilerle ilişkilerde ve iş süreçlerinde değişimler gerektirir. Emphasize the importance and difficulty of aligning information technology with the business. What does this phrase mean? It seems pretty simple. Why do so many companies fail at this critical task? Can students think of any other important questions that management should ask about their company before designing their IT systems? What is a solution for the fact that many competitive advantages can be copied? This fact highlights the importance of continuous innovation in order to stay ahead. © Nobel Akademik Yayıncılık 2011

© Nobel Akademik Yayıncılık 2011