Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri Hazırlayan: B. Türker PALAMUTÇUOĞLU KAYNAK: Prof. Dr. İbrahim ARSLANOĞLU “SOSYAL BİLİMLERDE METOD VE ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ”

Bilim nedir? Bilim: Doğru düşünme, sistemli bilgi edinme sürecidir.

Bilimin özellikleri Tarafsızlık ilkesi Doğru ölçü Kanıtlama niteliği Genelleme özelliği Bilim olması gerekeni değil, olanı inceler.

ARAŞTIRMA NEDİR? Araştırma; amaçlı, planlı ve sistemli olarak verilerin toplanması, gruplanması, analizi, sentezi, açıklanması, yorumlanması ve değerlendirilmesi işlemleriyle problemlere güvenilir çözüm yolları bulma süreci olarak tanımlanmaktadır.

YAPISINA GÖRE ARAŞTIRMA ÇEŞİTLERİ Temel araştırmalar; bilim, bilim içindir anlayışına uygun olarak kuramsal bilgi alanına yenilerini katma amacına yöneliktir. Uygulamalı araştırmalar ise, günlük problemlere çözüm bulma amacını taşırlar.

YAPILDIĞI ÇEVRE VE ARAŞTIRMA ORTAMINA GÖRE ARAŞTIRMA ÇEŞİTLERİ Laboratuar araştırmaları Saha araştırmaları

Kapsamına Göre Araştırma Çeşitleri Açıklayıcı araştırmalar Betimleyici veya durum saptayıcı araştırmalar Tanıtıcı veya sayım tipi araştırmalar

Açıklayıcı Araştırmalar Bu tip araştırmalar bilimin son amacı olan öngörülerde bulunma olanağı sağlar. Açıklayıcı araştırmalar, hipotezden hareketle veri toplama araçları ile olaylar ve değişkenler arasında neden-sonuç ilişkisi kurmayı ve olayları, olguları açıklamayı amaçlarlar.

Betimleyici veya Durum Saptayıcı Araştırmalar Betimleyici bir araştırmada herhangi bir ilişkinin varlığı veya yokluğu araştırılır. Betimleyici araştırmalar bize o olgunun niçin öyle olduğunu, o ilişkinin niçin öyle kurulduğunu açıklamazlar, onun yerine olgularda neyin olduğunu, nelerin neler ile birlikte olduğunu bildirirler.

Sayım Tipi veya Tanıtıcı Araştırmalar Tanıtıcı araştırmalarda bir örneklemede belli niteliklerin ne kadar sık gözlendiği ortaya çıkarılır. Bunların sayım ve dökümü yapılır. Nüfus, işyeri ve hane halkı sayımları, gecekondu bölgelerindeki alt yapı hizmetlerinin saptanmasına yönelik belediyelerce gerçekleştirilen sayımlar bu tip araştırmalara girer.

BİLİMSEL YÖNTEMİN İŞLEYİŞİ AŞAMALARI Bir ihtiyacın doğuşu veya bir problemi hissetme Güçlüğün yerini ve problemi tayin etme Bazı çözüm yolları hipotezler(denenceler) önerme Doğrulayıcıların saptanması Hipotezlerin test edilmesi

METODOLOJİ(YÖNTEM) Metodoloji, bilimsel araştırmaların mantıksal çerçeve içinde düzenlenmesi, yürütülmesi ve sonuca bağlanmasını yansıtan strateji veya genel yaklaşımdır.

METODOLOJİ(YÖNTEM)

Araştırmada Problem Kısacası, araştırmada kişiyi, belli bir grubu ve toplumun tamamını fiziksel veya zihinsel yönden rahatsız eden, kararsızlık ve birden fazla çözüm yolu olasılığı görülen her durum bir problemdir.

Araştırma Probleminin Özellikleri Problem cümlesi neye karar verildiğini ve neyin çözümleneceğini tam olarak ortaya koymalıdır. Tipik bir soru cümlesi şeklinde ifade edilen araştırma problemi, araştırmanın sınırlarını belirlemelidir.

Araştırmada Problem Araştırmada problem cümlesinin soru cümlesi şeklinde verilmesi daha uygundur. Problem cümlesi etkilemekte midir? etkisi var mıdır; ilişki var mıdır? ilişki nedir? şeklinde yazılabilir.

Teori Bilimsel araştırmalara ışık tutan bir genelleme olarak tanımlanabilir. Bir başka söyleyişle teori, kökleşmiş geniş bir geçerliliği olan hipotezlerdir. Hipotezlerin kontrollü deneyler ile doğrulanması ile ortaya çıkar.

Aksiyom - Varsayım - Sayıltı Test edilmeyen doğruluğu ve geçerliliği kabul edilen genel ilkelerdir.

Hipotez(Denence) Test edilmek için düzenlenen genellemelerdir. Bunlar ihtimale dayanıp araştırmadan önce kesinlik ifade etmezler, ancak bilgilerin toplanması, verilerin analizi, ölçme ve değerlendirmeden sonra doğrulukları veya yanlışlıkları ortaya çıkabilir.

Araştırma Teknikleri Örnekleme Teknikleri Bilgi Toplama Teknikleri Analiz Teknikleri

Örneklem Teknikleri Tesadüfi Örnekleme Teknikleri Basit Tesadüfi Örnekleme Zümrelere Göre Örnekleme (Tabakalı Örnekleme) Kümelere Göre Örnekleme Sistematik Örnekleme Tesadüfi Olmayan Örnekleme Teknikleri Kolayda Örnekleme Yargısal Örnekleme Kota Örneklemesi Kartopu Örneklemesi

Bilgi Toplama Teknikleri Belgelerden Yararlanma Örnek olay (monografi) incelemesi Gözlem tekniği Deney Tekniği

Belgelerden Yararlanma Belgenin dış koşullarının belirlenmesi Belgenin içeriğinin yorumlanması İçerik Çözümlemesi

Örnek olay (monografi) incelemesi Bir bireyin gençlik döneminde yaşadığı bazı önemli olayların ve sonuçlarının incelenmesi Bir işletmenin başından geçen bir olayın analizi Ülke ekonomisinin gelişiminde önemli bir olayın incelenmesi

Gözlem tekniği Tabii(doğal) gözlem Sistematik gözlem Katılımlı gözlem Katılımsız gözlem Sistematik gözlem Anket Görüşme Özel testler

Deney Tekniği Amprik deney(deneme-yanılma yöntemi) Kontrollü deney

Analiz Teknikleri Tümdengelim Tümevarım Hipotetik Yöntem(Bileşik Yöntem)

ARAŞTIRMADA ANA BÖLÜMLER Özet Giriş Kavramsal Çerçeve Yöntem Bulgular ve Yorum Sonuç veya Tartışma Kaynakça

Özet Konunun özeti Yöntemlerin özeti Sonuçların özeti

Giriş Problem, Amaçlar, Önem, Varsayımlar, Sınırlılıklar, Tanımlar .

Kavramsal Çerçeve Ele alınan konudaki kavramların tanımları Bu kavramların tarihsel gelişimi Bu kavramları etkileyen faktörler Bu kavramların etkiledikleri Bu kavramlar arasındaki ilişkiler

Yöntem Evren ve Örneklem Araştırma Modeli Verilerin Toplama Verilerin Analizi ve Yorumlanması

Bulgular ve Yorum Ölçüm araçlarının geçerlilik ve güvenilirlik analizi sonuçları Demografik değişkenlere ilişkin bulgular Değişkenlere ilişkin tanımlayıcı istatistikler İlişki analizlerine ilişkin bulgular Ortalamalar arası farklılıkların test sonuçları Değişkenler arasındaki matematiksel ilişkilerin belirlenmesi (Regresyon)

Sonuç veya Tartışma Kavramsal çerçevenin çok kısa özeti, Elde edilen bulgular ve nedenlerine ilişkin yorumlar Ele alınan konu ile ilgili öneriler Yeni çalışmalar için öneriler

Kaynakça Kitaplar Kitap Bölümleri Makaleler Bildiriler Tezler TÜİK, Dış Ticaret Müsteşarlığı gibi kuruluşların yayınladıkları istatistikler Gazete, dergi vb. yayınlar Internet kaynakları

Araştırmada Referans Gösterimi Araştırmalarda başka birisinin oluşturduğu bir kaynaktan faydalandıysanız bu kaynaktan yapmış olduğunuz alıntının sonuna parantez içinde yazar veya yazarların soyadları, yayın tarihi ve yayından alıntı yaptığınız sayfa yazılır. (Palamutçuoğlu, 2008, s.25) İki yazar var ise (Gülova ve Palamutçuoğlu, 2015, s.12) şeklinde referans verilir. İkiden fazla yazar varsa ilk atıfta (Köse; Gülova ve Palamutçuoğlu, 2015, s.12 şeklinde referans verilir. Sonraki atıflarda ise (Köse ve diğ., 2015, s.42) şeklinde referans gösterilir.

Araştırmada Referans Gösterimi Yazarın aynı yıl yayınlanan iki eseri kullanılmışsa : (Gülova, 2012a, s.12) ve (Gülova, 2012b, s.25) şeklinde referans gösterilebilir. Kişisel görüşmeler (A. Gülova, kişisel görüşme, Temmuz 2015) Dolaylı atıflar: (Nabiyev, 2012’den aktaran Gülova, 2015, s.21)

Kaynakça Gösterimi Tek Yazarlı Ya Da Editörlü Kitap Gürbilek, N. (2004). Kör ayna, kayıp şark. İstanbul: Metis. Kalpaklı, M. (Ed.). (1999). Osmanlı divan şiiri üzerine metinler. İstanbul: YKY Öz, E.Ü., (2007) Duygusal Emek Davranışlarının Çalışanların İş Sonuçlarına Etkisi. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A. Ş.,

Kaynakça Gösterimi Birden Fazla Yazarlı Kitap Taner, R. ve Bezirci, A. (1997). Seçme romanlar. İstanbul: Evrensel. Köse, Gülova ve Palamutçuoğlu (2015). Yönetimde Yeni Sorunlar. İstanbul: Beta Yayıncılık.

Kaynakça Gösterimi Genişletilmiş baskılı kitaplar Alpay, N. (2004). Türkçe sorunları kılavuzu (Gözden geçirilmiş ikinci baskı). İstanbul: Metis. Mucuk, İ. (2010). Temel Pazarlama Bilgileri (Gözden geçirilmiş beşinci baskı). İstanbul: Türkmen Kitabevi.

Kaynakça Gösterimi Çeviri kitaplar Bahtin, M. M. (2004). Dostoyevski poetikasının sorunları (C. Soydemir, Çev.) İstanbul: Metis. Goldrat, E. (2002). Kısıtlar Teorisi. (C. Yılmaz, Çev.) İstanbul: Beta.

Kaynakça Gösterimi Makaleler Basım, N., Beğenirbaş, M. (2012) “Çalışma Yaşamında Duygusal Emek: Bir Ölçek Uyarlaması” Yönetim ve Ekonomi, C.19, Sayı:1, s.78-90. Çelik, M.,Turunç,Ö., (2011) “Duygusal emek ve psikolojik sıkıntı: iş–aile çatışmasının aracılık etkisi.” İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, C.40, No. 2, s.226-250.

Kaynakça Gösterimi Bildiri Kaplan, M., Çetinkaya, A.Ş. “Demografik Özellikler ve Sanal Kaytarma”, 21. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, Konya, Mayıs, 2013: 557-558. Kaplan, M., Ögüt A.. “Algılanan Örgütsel Adalet ile Sanal Kaytarma Arasındaki İlişkinin Analizi: Hastane Çalışanları Örneği”, 20. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı, İzmir 24-26 Mayıs, 2012: 592-596.

Kaynakça Gösterimi Tez Çaldağ, M.A., (2010) Duygusal Emek Davranışlarının Sağlık Çalışanlarında İş Sonuçlarına Etkileri. Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Konya . Girgin, B. (2007), Beş Faktör Kişilik Modelinin İşyerinde Duygusal Tacize (Mobbing) Etkileri, Dumlupınar Üniversitesi, SBE, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kütahya.

Kaynakça Gösterimi Internet Kaynağı http://ipip.ori.org/New_IPIP-50-item-scale.htm, Erişim Tarihi: Aralık, 2013; saat:14.00 Palamutçuoğlu, B.T. Genetik Algoritmalar. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2006, http://www.btp_akademik.com.tr/ga/main.htm