İAY 103 ACİL SAĞLIK HİZMETLERİ YÜK.HEM.DAĞHAN AYLANÇ YAKIN DOĞU ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK HİZMETLERİ MESLEK YÜKSEKOKULU İLK VE ACİL YARDIM BÖLÜMÜ İAY 103 ACİL SAĞLIK HİZMETLERİ YÜK.HEM.DAĞHAN AYLANÇ

HABERLEŞME

Öğrenim Hedefleri Haberleşmenin tanımını söyleyebilmeli Acil sağlık hizmetlerinde telsiz haberleşmesinin genel kurallarını söyleyebilmeli Telsiz kullanımında dikkat edilmesi gereken hususları sayabilmeli Telsiz koruma ve bakım talimatını söyleyebilmeli HF telsiz haberleşme kurallarını söyleyebilmeli Telsizi kurallarına uygun şekilde kullanabilmeli

Saniyeler boyutunda hizmet vermesi gereken acil sağlık sisteminde, haberleşmenin hizmet sunumunun vazgeçilmez bir parçası ve temel taşlarından biri olduğunu hiçbir zaman unutulmamalıdır!!

NEREDE ? Acil Sağlık Hizmetleri Afet durumları Arama – Kurtarma operasyonları Askeri birimler Olağandışı tüm durumlar

NİÇİN ? Birimlerin birbirleri ile iletişimi Ücretsiz ve kesintisiz bir iletişim Strateji amaçlı iletişimin devamı Konum belirleme Özel bir operatöre bağlı olmayan iletişim

ASH TELLİ İLETİŞİM Daha önceden çekilmiş olan telekom hatları üzerinden yapılır; Analog Santral Dijital Santral ISDN Santral PSTN Santral IP Santral

ASH TELSİZ İLETİŞİM GSM Haberleşmesi Uydu Haberleşmesi Telsiz Haberleşmesi

GENEL BİLGİLER Telsiz haberleşmesi bazı kurumların (kolluk kuvvetleri, belediyeler v.b..) kendilerine göre yaptıkları düzenlemeler haricinde tüm dünyada aynı kurallara tabidir. Tüm birimlerin ve/veya telsiz kullanıcı operatörlerinin katılımına ÇEVRİM denmektedir ve her çevrimin bir lideri vardır. 112 Acil’de çevrim lideri 112 KKM ‘dir.

Çevrim lideri; Örgütün en üst idari makamı adına hareket eder. Örgüt haberleşmesinin ve kontrollü iletişimin merkezidir, bu sebeple talimatlarına tüm birimler kesinlikle uymak zorundadır.

Yoğun bir haberleşme trafiği ? Öncelikli anons vermesi gerekenler? *Olay yerine giden ambulans (acil) *Hasta/Yaralı taşıyan ambulans (öncelikli) *Görev yerine dönen ambulans (rutin) *İkmale giden ambulans (idare izni)

ASH TELSİZ SİSTEMİ SABİT MERKEZ TELSİZİ Hastane öncesi Acil Sağlık Sisteminde, KKM ve ASH istasyonlarında kullanılır. Antenleri bina çatısındadır. El telsizine göre menzilleri daha uzundur

ASH TELSİZ SİSTEMİ ARAÇ TELSİZİ Anteni araç üzerinde bulunan, elektrik güçlerini araçtan alan telsizlerdir El telsizine göre menzilleri daha uzundur

ASH TELSİZ SİSTEMİ EL TELSİZİ ASH personelleri tarafından sahada haberleşmek amaçlı kullanılır. Menzilleri kısadır.

Çağrı Karşılama Personeli (Paramedik, ATT, Hemşire) Çağrı karşılama personeli, komuta kontrol merkezinde işleyişin 24 saat kesintisiz sürdürülmesi için nöbet sistemi ile çalışır ve konusunda eğitim almış sağlık personelidir. Çağrı karşılama personelinin görevleri şunlardır:

Çağrı Karşılama Personeli (Paramedik, ATT, Hemşire) Komuta kontrol merkezine gelen telefon çağrılarını uygun bir şekilde karşılar. Sağlıkla ilgili çağrıları komuta kontrol merkezi hekimine aktarır. Hizmetin etkin sunumu için her türlü bilgi, doküman, donanım ve iletişim sistemlerini kullanır, kullanılmasını sağlar. Hasta ve olay ile ilgili bilgileri kayıt altına alır. Gerektiğinde bu bilgileri komuta kontrol merkezi hekiminin bilgisine sunar. Ambulansların takibi ve görevlendirilmesinde komuta kontrol merkezi hekiminin bilgisi dâhilinde görev yapar.

DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER !! ASH telsiz kanallarında 112KKM en üst birimdir, telsiz anonslarında «Sağlık Merkez» koduyla anons edilir. Acil Sağlık İstasyonları KKM’nin çağrılarını dinlemek ve verilecek talimatlara uymak zorundadır. Telsiz anonslarında anons verme önceliği ekip sorumlusundadır.

DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER !! Telsiz açılıp konuşmaya başlamadan önce 15sn beklenir. (telsizin tekrarlayıcı röleye kayıt olması için gereken süre) Kanal meşgul ise veya o sırada acil konuşma yapılıyorsa araya girilmez, mandala basılmaz. Telsiz iletişimi sağlanırken önceden idari makamlarca belirlenen telsiz kodları kullanılır. Anons bitiminden 1-2 sn sonra mandal bırakılır, aksi halde son konuşma anlaşılmayabilir.

DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER !! Anons yapılırken önce karşı tarafın sonra kendi kodumuzu söyleyerek anons işlemi yapılır. ASH istasyonu tüm çıkış hareketlerini telsizle bildirmek zorundadır. -Vaka için (olay, olay yeri, hasta veya yaralı) çıkış yapıldı. -Vaka yerine, Olay yerine ulaştık. -Vakayı aldık veya yerinde müdahale ettik. -Vakayı............hastanesine naklediyoruz. -Hastaneye ulaştık. -İstasyona dönüyoruz ve istasyona döndük.

Örnek 1: 3012, 112 merkezi anons ediyorsa; başka bir deyişle arayan 3012, aranan 112 ise; 3012 3012– 112 merkez ………denilmelidir. Örnek 2: 112 merkez, 4050’ yi anons ediyorsa; başka bir deyişle arayan 112, aranan 4050 ise; 112 merkez 112 merkez– 4050………denilmelidir.

BAKIM ve KORUMA Telsizler istasyon nöbetçi ekibin sorumluluğundadır. Şarj durumları kontrol edilmeli, 24 saat süreklilik arz etmelidir. Cihazın sıvı ile temas etmesi engellenmeli, yağışlı havalarda korunmalıdır. Antenden tutularak taşınmamalı, anteni çıkarılmamalıdır. Darbelere maruz bırakılmamalıdır.

SÖZEL ÖRNEKLER İLE TELSİZ HABERLEŞMESİ

Kod Anlamı 01 Sn. Sağlık Bakanı 11 KBRN Vakası 02 Sn. Müsteşar 12 Yaralı 03 Sn. Genel Müdür 13 Ağır Yaralı 04 İntikal Halindeyim 14 Ölü 05 Telsizle Görüşelim 15 Yardım Gönderin 06 Telli Hattan Görüşelim 16 Acil Yardım Gönderin 07 Telsiz Kontrol 17 Ambulans Gönderin 08 Açık ve Net 18 Giriş Yapıldı 09 Helikopter İhtiyacı 19 Çıkış Yapıldı 10 Trafik Kazası 20 Mevkiiniz / Mevkiim

Çağrı Karşılama Prensipleri Çağrı karşılama personeli, hızlı fakat acele etmeden aşağıdaki kurallara göre gelen çağrılara cevap verir. Çağrı karşılama personelinin acil başvuru şikâyetlerinin belirlenmesi konusunda kazanmış olduğu beceriler, tüm sistemi etkileyeceğinden bu birimlerde çalışan personelin seçilmiş olmasına dikkat edilmelidir.

Her gelen telefon, KKM’ nin bulunduğu ilin adı ile birlikte 112 diyerek karşılanır. Örnek: Ankara 112, Kastamonu 112 vb. Çağrı karşılama personeli, telefonu açtıktan sonra karşıdaki kişi cevap vermiyor ise 5 saniye bekler, karşı taraftan hala cevap gelmiyorsa telefonu kapatır. Karşı taraf uygunsuz sözler söylüyorsa hiç bir şekilde cevap verilmeden, konuşmadan çağrı karşılama personeli tarafından telefonu kapatır. Arayan kişinin otomatik olarak telefon numarası ekranda görünmüyorsa arayan kişiden sorularak telefon numarası kaydedilir.

Arayan kişinin arama nedeni belirlenerek veri giriş ekranında işaretlenir. (Trafik kazası, medikal, yaralanma, intihar, iş kazası, diğer kazalar, vb.) Arayan kişinin nereden aradığı (aradığı semt, bölge) girilir. Aramanın acil arama mı olduğu yoksa herhangi bir kurum tarafından nakil için mi arandığı tespit edilir. Acil arama ise boşta bulunmasına göre 1, 2 veya 3 nolu danışman hekime telefon aktarılır. (nüfus yoğunluğu az olan illerde bir tane danışman hekim bulunabilir) Nakil ise nakil birimine telefon aktarılır.

Aynı vaka için birden çok gelen arama olabilir Aynı vaka için birden çok gelen arama olabilir. Bu nedenle tüm vakalar izlenerek görevlendirme yapılıp yapılmadığı takip edilir ve görevlendirme yapılmamışsa ilgili birime aktarılması gerekir. Kişi başına dakikada karşılanması gereken telefon sayısı, 4 kişilik bir ekip için 5’ dir, Çağrı karşılama personelinin günlük fiili çalışma süresi (telefon başında geçirilen süre) 12 saatin altına düşmemelidir. Nöbet sırasında 24 saatin hepsi telefon karşısında geçirilmez, birer saat ara ile mola verilir. Çağrı karşılama personeli, hattına düşen telefonların % 90’ ını cevaplamış olması gerekir.

Standart Telefon Görüşmesi Çağrı karşılama personeli: “Ankara112” Arayan kişi: “Acele ambulans gönderin” Çağrı karşılama personeli: Sorun (“şikâyetiniz, rahatsızlığınız”) nedir? Arayan kişi: “Size ambulans gönderin diyorum” Çağrı karşılama personeli: “Lütfen soruya cevap veriniz” Arayan kişi:…… Çağrı karşılama personeli: (Telefon numarası görünmüyorsa) “Telefon numaranızı verin. Hat kesilirse biz size ulaşacağız” Çağrı karşılama personeli: “Nereden arıyorsunuz? (Şu an nerde olduğunuzu biliyor musunuz?)” Çağrı karşılama personeli: “Şimdi sizi ilgili birime aktarıyorum” Standart görüşme süresi 30 sn. içinde tamamlanmalıdır.

Çağrı Karşılamada Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar Çağrı karşılama biriminde çalışacak personelin duyma, konuşma, ellerini kullanma özürlerinin olmaması gerekir. Stres altında çalışmaması gereken panik atağı olan, riskli gebeler vb. personel çağrı karşılama biriminde görev almamalıdır. Çağrı karşılama personeli olarak bu alanda yetiştirilmiş acil tıp teknisyenlerinin ve paramediklerin çalıştırılmasına özen gösterilmelidir. İdari konuşmalar, dış aramalar ve özel konuşmalar kesinlikle 112 üzerinden yapılmamalıdır.

Çağrı karşılama personeli, hızlı fakat acele etmeden karar vermelidir Çağrı karşılama personeli, hızlı fakat acele etmeden karar vermelidir. 112’yi arayan kişi, olayın etkisi ile panik ve korku içindedir. Çağrı karşılama personelinin ses tonundaki kararsızlık bile karşı tarafta olumsuz etkiler yaratacaktır. Çağrı karşılayan kişi, konuşma sırasında çok dikkatli olmalıdır. Yine olayın etkisi ile kendini yanlış ifade eden kişileri kötü niyetli aramalar olarak algılamamalıdır. En az 5 sn telefonu dinlemeli sonra kapatmalıdır.

Çalışma sırasında etrafı ile iletişim halinde olmalıdır Çalışma sırasında etrafı ile iletişim halinde olmalıdır. Çoklu bir kazada birden fazla kişi 112’ yi arayacağından gelen çağrı değerlendirilmeli ve diğer çağrı karşılama personelleri tarafından da veri giriş ekranı açılmamasına dikkat edilmelidir. Bu durumda aynı olay için gelen çağrılar, tek danışman hekime aktarılmalıdır. Aynı zamanda ambulans sorgusu için aynı kişi tekrar aradığında görevlendirmenin yapılıp yapılmadığına dair bilgiyi de verebilecek konumda olmalıdır. Arayan kişinin bilgileri alındıktan sonra 60 sn içinde danışman hekime aktarılmalıdır.

Danışman hekimlerin hatları dolu ise telefon aktarılmadan danışman hekim hatlarının boşalmasının beklenmesi gerekmektedir. Dışarıdan arayanlara olaylar ile ilgili hiçbir bilgi verilemez. Arayan kişilere bilgi verme yetkisi sadece başhekime, onun yokluğunda ise danışman hekime aittir. Resmi kurumlar dışındaki kişilere sadece yazılı başvuru halinde bilgi verilebilir. Yetkisiz kişilere bilgi verilmesi, TCK ile yasaklanmıştır. Görüşme süresi, en az 5 sn, en çok 30 sn olmalıdır. Günlük olarak ekibin düzenli sıra ile çalışması, ekip sorumlusu gözetimi altında gerçekleştirilmelidir.

Olağandışı durumlarda personel ek göreve çağırılabilir, çağrı karşılama dışında da görevlendirilebilir. Çalışma süresince Acil Sağlık Hizmetleri Kıyafet Yönergesi’ nde belirtilen iş kıyafeti giyilerek çalışılmalıdır. Komuta kontrol merkezinde kesinlikle özel görüşme yapılmamalıdır. Sadece 112 hattından değil, diğer tüm özel görüşmeler komuta kontrol merkezi içinde yapılmamalıdır. Komuta kontrol merkezinde herhangi bir şey yenilip içilmemeli, sohbet edilmemeli ve başka bir işle meşgul olunmamalıdır.

ACİL SAĞLIK HİZMETLERİNDE KAYIT SİSTEMİ Acil sağlık hizmetlerinde kayıtlar; acil vakaların niteliğini saptayarak kontrol altına almak, bu yolla topluma fayda sağlamak, acil vakaların oluşumu ve özellikleri konusunda sistematik veri toplamak amacıyla yapılır. Kayıt merkezi; acil vakalara ait bilgileri depolayan, analizlerini yapan ve istatistikî sonuçlarını çıkaran birimdir. Acil sağlık hizmetleri hakkındaki veriler; hastane öncesi acil sağlık hizmetleri kayıt merkezinin tuttuğu kayıtlar, hastanelerde acil sağlık hizmeti veren birimlerin tuttuğu kayıtlar, bölgesel acil sağlık kayıt ağları, ulusal/uluslararası acil sağlık kayıt ağları birimlerinden sağlanmaktadır.

Şu durum hiçbir zaman unutulmamalıdır ki: “Yazılmayan yapılmamıştır, kaydedilmeyen kaybedilmiştir.”