AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR YÜKSEKOKULU SPOR MASAJI AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR YÜKSEKOKULU Öğr.Gör.Yasin ERSÖZ

Masaj Masaj, vücut kasları üzerine kaydırıcı ürünler kullanılarak el veya aletle yapılan, rahatlatıcı, gevşetici, fizyolojik ve psikolojik etkilere sahip bilimsel uygulama metodudur.

Yüzeysel Öfloraj Derin Öfloraj

Ek Uygulamalar: Presyon/Deri Yürütme

Masaj, gerekli durumda ve doğru yapıldığında faydalıdır Masaj, gerekli durumda ve doğru yapıldığında faydalıdır. Bazı durumlarda masaj fayda yerine ciddi problemler doğurabilir. Bu nedenle masaj yapan kişinin hangi durumlarda masaj yapılmayacağını çok iyi bilmesi gerekir. Aşağıda belirtilen durumlarda masaj yapılmamalı veya çok dikkatli olunmalıdır.

Dokuda inflamasyon varsa masaj yapılmamalıdır Dokuda inflamasyon varsa masaj yapılmamalıdır . inflamasyon vücudun savunma mekanizmasının bir parçasıdır. akut travmada dokuda hasar oluştuğun­da inflamasyon meydana gelir. inflamasyonun 5 temel belirtisi vardır : 1) Vücudun o bölümünde kan akımı arttığından kırmızılık oluşur. 2) Lokal kan akımındaki artış doku sıcaklığını artırır. 3) Hücresel aktivite arttığı için dokuda şişlik (ödem) vardır. 4) Dokularda meydana gelen sıvı artışının lokal sinirler üzerinde oluşturduğu basınç ve histamin gibi maddelerin salınımındaki artış nedeniyle ağrı oluşur. 5) Sıvı birikimi ve ağrı sonucu hareket kaybı vardır.

Açık yara, yanık, soğuk yanığı, deride su toplanması gibi durumlarda masaj uygulanmaz. Bu gibi durumlarda skar doku oluştuktan sonra, skar dokunun çevresine çok hafif masaj yapılabilir Sıvazlama şeklinde yapılan masaj skar dokuya doğru olmalıdır. Bu şekildeki masaj skar dokunun gerilmesini önler. Skar dokunun üzerine doğrudan masaj yapılmaz. Masaj esnasında yağ kullanılmaz. Yağ kullanılırsa skar doku yumuşar ve daha fazla oluşur.

Kemiklerde, eklemlerde ve kasta ağrı varsa masal yapılmaz Kemiklerde, eklemlerde ve kasta ağrı varsa masal yapılmaz. Ağrı, bir kırık, yırtık veya daha başka problemlerin göstergesi olabilir. Bundan dolayı ağrının nedeni öğrenilmeden masaj yapılmaz. Periostitis'te masaj yapılmaz. Periostitis, kemiği saran konnektif doku kat­manın inflamasyonudur. Çarpma, şiddetli darbe periostun altında kanamaya veya uzun süreli inflamasyona neden olur. Bu alan kireçlenmeye meyillidir. Buraya masaj yapıldığında irrite olabilir.

Rheumatoid artrit ve gut hastalığı olanlara akut fazda masaj yapılmaz Rheumatoid artrit ve gut hastalığı olanlara akut fazda masaj yapılmaz. Her ikisi de vücudun kendi savunma mekanizmasından kaynaklanan inflamasyon durumudur. Bir ya da birkaç eklemi ve onların etrafındaki yumuşak dokuları tutar. Dokuda sıcaklık artışı, isilik, kızarma, sertlik ve ağrı gibi akut inflamasyon belirtileri görülür. Akut fazda masaj ciddi tahrişe neden olur, ağrıyı arttırır. Akut inflamasyon bir tek eklemi tutmuş olabilir. Bu durumda vücudun diğer bölgelerine özellikle de periost üzerine uygulanan masaj, yeni lokal inflamasyonlara yol açabilir. Akut olmayan fazda masaj oldukça yararlıdır.

Bursitis'in akut fazında masaj uygulanmaz Bursitis'in akut fazında masaj uygulanmaz. Bursa eklemlere yakın dokular arasında yer alan ve az miktarda sıvı içe­ren bir yapıdır. Eklemin hareketi esnasında dokular arasındaki sürtünmeyi azaltır. inflamasyon mikrobik olmayıp, sürekli basınç veya şiddetli sürtünmeler sonucu meydana gelir. Belirtileri dokuda kızarıkIık, şişlik, sıcaklık, ağrı ve hassasiyettir. Doku sıcaklığında artış ve kızarıklık gibi inflamasyonun temel belirtileri mevcut olduğunda asla masaj yapılmamalıdır. Böyle durumlarda müdahale edilmemeli, bir doktora başvurması tavsiye edilmelidir. Ancak bursa'da yalnızca ağrı ve şişlik varsa, inflamasyonun diğer belirtileri yoksa masaj yapılabilir. Masaj, tendon ve kasa dikkatli bir şekilde derin friksiyon şeklinde yapılmalıdır. Ancak tendona derin friksiyon masajı bilgi ve tecrübe gerektirir. Tendona derin friksiyon masajı doğru ve kurallara uygun şekilde yapıldığında adhezyonlar ortadan kalkar, konnektif doku çözülür ve lokal dolaşım artar. derin basınç tekniklerinden kaçınılmalıdır.

Myositis Ossifikans'ta masaj yapılmaz Myositis Ossifikans'ta masaj yapılmaz. Bu, kasların travmatize olan bölgelerinde nadiren gelişen kemikleşmedir. Kasların kopması veya ezilmesi sıklıkla doku içinde kanamaya (hematom) neden olur. Eğer kan doku içerisinde kalırsa kalsifiye (kireçlenme) olabilir. Akut travma ve kanamada ödem oluşur, ağrı egzersiz yapıldığında ortaya çıkar ve daha sonra kaybolur. Kassal aktivite ve masaj belirtieri ağırlaştırır, kalsifikasyonu arttırır. Tedavi cerrahidir. Kalsifikasyon meydana gelmeden büyük kanama cerrahi olarak alınır.

Daha sonra bölgeye masaj uygulanabilir Daha sonra bölgeye masaj uygulanabilir. Masaj, dolaşımı arttırarak cerrahi müdahaleden sonraki kalıntıların ortadan kalkmasına katkıda bulunur ve dokunun toparlanmasına yardımcı olur.

İleri derecede şeker hastası (diabet) olan kişilerde tedbirli olunmalıdır. ileri derecede şeker hastası olanlarda genellikle ödem ve şişmiş eklemlerle karakterize dolaşım bozukluğu vardır. Derin basınç üreten teknikler dokularda hasara neden olabilir. Bu tip kişilerin masajdan önce mutlaka doktor kontrolünden geçmeleri gerekir.

Yakın zamanda kalp krizi geçirmiş veya yüksek tansiyonu olan kalp problemi olan kişilerde tedbirli olunmalıdır. Bu kişiler özellikle derin dokuları etkileyen tekniklerden kaynaklanan uyarıları tolere edemeyebilir. Kan basınçları ilaçla kontrol altına alınmış atlet veya fiziksel olarak aktif kişilere masaj uygulanabilir. Bu kişilere yapılan masaj 15 dk'yı geçmemelidir.

Fiziksel olarak kendisini iyi hissetmeyen kişilere masaj uygulanmaz Fiziksel olarak kendisini iyi hissetmeyen kişilere masaj uygulanmaz. Mide bulantısı, titreme, hipertermi veya hipotermi'den kaynaklanan kramplarda kişiler doktora gönderilmelidir. Bu gibi du­rumlar genellikle maraton, triatlon gibi ağır yarışmalardan sonra ortaya çıkar. Bu kişiye masaj değil ilk yardım gerekir. Hemofili gibi kanama hastalığı olanlara yalnızca hafif gevşeme masajı uygulanabilir. Asla derin masaj tekniklerine yer verilmez. Çünkü bu teknikler doku içi kanamalara neden olabilir.

Venöz Trornbozis, kanın pıhtılaşmasıdır Venöz Trornbozis, kanın pıhtılaşmasıdır. Venlerde dolaşımın durmasına neden olur. Daha çok sedanter yaşayanlarda ortaya çıkar, sporcularda pek rastla­nan bir olay değildir. Venöz trombozis'in belirtileri lokal ağrı, şişlik ve morarmadır. Phlebitis, genellikle varisli venlerden kaynaklanan bir durumdur. Bazen lo kal travma sonucunda da ortaya çıkabilir. Belirtileri lokal ağrı, hassasiyet ve şişliktir. Trombozis ve phlebitis tıbbi müdahale gerektiren durumlardır. Şüphelenildiğinde dahi masaj yapılmamalıdır. Çünkü masaj yapıldığında kan pıhtıları genel dolaşıma girerek başka organlarda trombozis'e neden olabilir.

Eğer kişide kan damarı, deri gibi yumuşak doku nakli söz konusu ise masaj yapılmamalıdır. Masaj normal doku ile nakledilmiş doku arasında bir irritasyona neden olabilir. Hatta nakledlimiş dokuya zarar verebilir. Buna karşılık yapay eklemlere dikkatli bir şekilde uygulanabilir. Kanserli doku ve tümörler üzerine masaj yapılmaz. Masaj kanserin veya tümörün yayılmasına neden olabilir.

Gebelik, büyük fıtıklar söz konusu olduğunda veya karın zarı iltihabı ve apandisit olasılığında karın masajı yapılmamalıdır. Gebeliğin ilk üç ayında masaj tehlikelidir. Buna karşılık son altı ay bileklere, belin alt bölümlerine pelvik alanlara çok dikkatli ve hafif masaj yapılabilir.

Bazı ödem tiplerinde masaj kontraendikedir Bazı ödem tiplerinde masaj kontraendikedir. Masajın sakıncalı olduğu ödem tiplerini şöyle sıralayabiliriz.: . • Kalp hastalığı nedeniyle kapiller (kılcal damarlar) basıncın artmasından kaynaklanan ödemler. • Kronik böbrek hastalığı nedeniyle plazma ozmotik basıncının artmasından kaynaklanan ödemler. • Akut böbrek rahatsızlığı ve zehir etkisi yapan maddelerin varlığı nedeniyle kapiller damarların sıvı geçirgenliğinin artmasından kaynaklanan ödemler.

Yukarıdaki durumların dışında hareketsizlikten kaynaklanan ödemlere masaj yapmanın bir sakıncası yoktur.

Kas Spazmı Nedir? Kas krampı ya da kas spazmı kas dokusunun aniden istem dışı kasılması ve hızlı bir şekilde gevşeyemeyen kasın sıkışması sonucu ortaya çıkan rahatsız edici bir durumdur. Kas spazmı bir grup kası ya da tüm kasları içerebilir ve bir spazm herhangi bir kasta görülmesine rağmen birçok kas grubu bundan etkilenebilir.

Kas Spazmı (Kramp) Nedenleri Elektrolit ve Su Eksikliği Bazen kasların düzgünce çalışabilmesi için gerekli elektrolit adlı bazı kimyasalların yeterince olmamasından dolayı kas spazmları ortaya çıkabilir. Bu elektrolitlerin eksikligi sinir sinyallerinin dogru bir şekilde ilerlemesini engeller. Örnegin bir maraton sonunda koşucularda kas spazmları görülebilir çünkü bu koşucuların vücutlarında çok uzun süre efor sarfetmelerinden dolayı su ve gerekli elektrolitler çok az seviyelere inmiştir. Vücutta elektrigi ileten temel elektrolitler magnezyum, potasyum ve kalsiyumdur. Bunlardan herhangi birinin eksikliginde kas spazmları ortaya çıkabilir. Bazı Kaslarda ve Sinirlerde Bozukluk Bir kası harekete geçiren sinirde bir sakatlık ya da kusur olursa kas uygunsuz ve kontrol dışı bir şekilde kasılabilir ve kas spazmına neden olabilir. Ayrıca kaslarda görülen sakatlıklar da gerilme esneme esnasında kas spazmlarına neden olabilir. Bazı Kimyasal Maddeler Vücudun striknin gibi bazı zehirli kimyasallara karşı gösterdigi reaksiyonlar kasların şiddetli sarsıntı ve spazm geçirmesine neden olur. Bazı hayvanların zehirli toksinleri (yılan, akrep zehiri) de bazı sinirlerin bozulmasına neden olarak aynı etkiyi yapar.

Kasların yorulması ,fazla kullanılması ve yorucu egzersizler de özellikle zayıf kaslarda spazmlara neden olabilir.

Masaj Uygulamaları Dinlendirme Masajı (Klasik Masaj) Spor Masajı Tedavi Masajı ( Rehabilitasyon Masajı)

Müsabaka Arası Örnek Masaj Planı * Sporcunun ihtiyaçlarına göre müsabaka arasında masaj planı değişebilir.

BANDAJLAMA VE BANTLAMA Bandajlama ayak ve el bileği burkulmaları, patellafemoral ağrılar, farklı kas –iskelet yaralanmalarından korunma ve tedavisi için kullanılır. Bandajlama belli akut yaralanma riskinin büyük olduğu basketbol ve futbolda ayak bileği burkulmaları ve tüm fiziksel aktivitelerde karşılaşılan yaralanmalarını önlemek ya da yaralanma sonrası rehabilitasyon sırasında herhangi bir vücut bölümünü korumayı ve stabilize edilmesine yardımcı olur.

a-Kinezyolojik Bant b-Zinc Oksit Bant/Bandaj c- Elastik Bant/Bandaj d-Elastik Olmayan Bant e- Krep Bant/ Bandaj

Kinezyolojik Bant Spor yaralanmaları sonrası veya sakatlanma riskine karşı sporcular tarafından kullanılan elastik bir banttır. Klasik bantlar eklem hareketliliğini kısıtlayarak o bölgedeki hareketi sınırlar. Bu özel bantlama yöntemi ise; eklem hareket açıklığını kısıtlamaksızın kas, eklem ve bağ yapılarına destek olur, ödemi azaltarak vücudun doğal iyileşmesi sürecini kolaylaştırır. Bandı uygulayan sağlık profesyonelinin bantlama konusunda özel eğitim almış ve deneyimli olması gerekir.

BANDAJLAMA VE BANTLAMA Bandajlamanın etkisi birden fazla farklı mekanizmalarla açıklanabilir. Bilimsel çalışmalara sonucu bu açıklanan bu mekanizmalar eklem hareket açıklığı, kinestezi, nöromusküler tepki, yer reaksiyon kuvvetleri, postürel kontrol. Bu mekanizmalar içinde verimli bandajlama ve destekleme için en çok önerilen eklem hareketinin kısıtlanmasıdır.

Bandajlamanın sporcularda en iyi işe yaradığı bölgeler derinin eklem çevresinde serbest hareket edemediği bölgelerdir. Yani bandaj ve eklem karşısında yumuşak dokunun en az olduğu bölgeler. Ayak bileği, el ve parmak eklemeleri bantlama, bandajlama için en uygun bölgelerdir. Diz ve kasık bölgeleri bandajlama ya da bantlama daha zordur ve bu alanlarda daha çok elastik olmayan bant, elastik bant, daha kalıcı etki için elastik bandaj kombinasyonu ile tedavi edilir.

BANTLAMANIN TEMEL PRENSİPLERİ Terapistin elleri temiz ve kuru olmalı. Tedavi edilecek alan tıraş edilmeli ya da özel bir sargı yapıştırıcı sprey ile kullanılmalıdır. Yapışkan bant deride alerjik etkilere neden olabilir. Bütün boşluklar ve kırışıklıklar düzleştirilmeli ve bandın tüm yaralı bölgeyi kapladığından emin olunmalıdır. Sportif bantlama zarar görmemiş kısımdan başlar, yaralı ve zayıf kısım üzerinden uzanır, ve yaralanmamış kısımda tamamlanır. Önemli olan yapısal destekleme için hangi hareketin sınırlanması gerektiğidir. Terapist mümkün olduğunca az bant kullanmalıdır. Gereksiz bant kullanımı bandajlamayı karmaşık hale getirir. Spor terapisti akut bir yaralanmada yüksek riskte dolaşım bozukluğundan dolayı bantlama yapmamalı. Eğer akut bir yaralanma esnasında bantlama gerekiyorsa bunun doktor kontrolünde yapılması gerekmektedir. Bant sporcunun cildine zarar vermeyecek bir makas ile dikkatlice çıkarılmalıdır. Saç mevcut ise acıyı önlemek için bant tüylerin yönü boyunca kaldırılmalıdır. Bant uygulanan sporcunun görüşleri dinlenmelidir. Eğer uygulama sonrası iyi hissetmiyorsa bantlama tekrar yapılmalıdır.

BANTLAMANIN TEMEL PRENSİPLERİ

Ayak Bileği Ligamentlerinde Standart Bantlama

Başparmağın Sabitlenmesi

Parmakların Sabitlenmesi