Petrol Jeolojisi (JFM- 435) Prof. Dr. Levent Gülen lgulen@sakarya.edu.tr Ofis: M-1 No:1303 Tel: 0264 295-5711 Ders - 1

JFM-435 PETROL JEOLOJİSİ DERS KİTAPLARI: Elements of Petroleum Geology Richard C. Selleys 1998 Academic Press San Diego, California, 470p. Geology of Petroleum A. I. Levorsen and F. Berry, 2001 W. H. Freeman and Company, San Francisco 724p Petroleum Geochemistry and Geology John M. Hunt 1979 W. H. Freeman and Company, San Francisco, 617p.

SINAVLAR: 4 Kasım 2015 1. Kısa Sınav- Ödev Teslim 2 Aralık 2015 Vize Sınavı 23 Aralık 2015 2. Kısa Sınav- Ödev Teslim 6 Ocak 2016 Final Sınavı GEÇME NOTU: 2 x %9 Kısa Sınavlar + %15 Vize + %12 Ödevler + %15 Sunum %40 Final Sınavı

‘Etkili Sunum Teknikleri’ konusunda herkes sunum yapacak. Dosya Adı: Ad Soyad-2015-1 (veya 2)-PJ-EST

Dönem Ödevi ve Sunumlar 1- Sismik Yansıma 2- Sismik Kırılma 3- Deniz Jeofiziği 4- Gravite 5- Elektrik-Elektromanyetik Yöntemler 6- Manyetotellürik Yöntemler 7- Sondaj Teknikleri 8- Kuyu Logları 9- Kaya Gazı ve Petrolü (Shale Oil & Shale Gas) 10- Petrol Geri Kazanımının Artırılması (Enhanced Oil Recovery) Dosya Adı: Ad Soyad-2014-1 (veya 2)-PJ-PAJFY

PETROL JEOLOJİSİ DERSİNİ NEDEN AÇTIM? Dünyada jeofizik ögrenimi yapan mezunların %80’ni petrol endüstrisinde istihdam edilmektedirler. Yurdumuzdaki jeofizik bölümü mezunlarının da ana istihdam alanlarından biri yine başta TPAO olmak üzere petrol şirketleridir. Mevcut müfredatımızda değişik jeofizik yöntemleri öğreten derslerin yanısıra petrolü konu alan bir dersin olmaması büyük bir eksikliktir. Bu ders petrol aramacılığına yönelik olarak sizlere temel petrol jeolojisi bilgileri kazandıracaktır.

Ders İçeriği 1- Giriş Dersi 2- Petrolun fiziksel ve kimyasal özellikleri 3- Petrolün oluşumu ve göçü 4- Petrol reservuarı özellikleri 5- Petrol kapanları 6- Petrol Sondajı ve formasyon değerlendirmesi 7- Petrol aramada kullanılan jeofizik yöntemler 8- Sedimanter Basen Analizi 9- Diğer petrol kaynakları 10- Türkiye’nin petrol ve gaz sahaları 11- Dünyadaki petrol ve gaz sahaları 12- Methan Hidratlar 13- CO2 depolanması 14- Alternatif enerji kaynakları

PETROL’ün anlamı: Latince’den gelen birleşik bir kelimedir. Latince: PETRA = Kaya, kayaç OLEUM= Yağ demektir. PETROLEUM = Kayaç yağı anlamına gelmektedir.

PETROLÜN TARİHÇESİ Petrol çok eski zamanlardan beri bilinmektedir. Bunun da nedeni petrolün bazı bölgelerde yeryüzüne kadar çıkarak petrol sızıntıları ve gölcükleri oluşturmasıdır. İncil Nuh Peygamberin gemisinin gövdesini asfalt kullanarak su geçirmez hale getirdiğinden bahseder. CONFUCİUS (M.Ö. 600) yazılarında Çin’de birkaç yüz metre derinliklere ulaşan kuyulardan petrol elde edildiğinden bahsetmiştir. Tarihçi HERODOTUS (M.Ö. 450) yazılarında Tunus, Iran ve bazı Yunan adalarında (Zachyntus) petrol sızıntılarının olduğunu belirtmiştir. Büyük İskender Hindistan’I işgal ettiğinde (M.Ö. 326) Hindistan ordusunun filli birliklerini yanan, petrole batırılmış çaputlar sallayan süvari birlikleriyle dağıtmıştır. Yine askeri amaçlı olarak kullanılan Yunan Ateşi 668 yılında keşfedilmiş ve eski Yunan donanmasının bir numaralari silahı olmuştur. Yunan ateşi kireç, sülfür ve naftalin (petrol türevı) içermekte olup, nemli, sulu ortamlarda bile yanabilmekteydi. Bu sayede yakılabilen düşman gemi ve donanmaları nedeniyle eski Yunanlılar Karadeniz ve Akdeniz’de önemli bir askeri ve ekonomik güç oluşturmuşlardı.

Batı dünyasındaki petrol arama amaçlı ilk petrol kuyusu 1745 yılında Pechelbronn, Fransa’da açılmıştır. XV. Louis’in izniyle Sorboniere açtığı kuyulardan petrol üretmiş ve bu ham petrolün rafinasyonu sonucu amonyak, katı parafin mumu, ve gaz yağı elde edilmiştir. Parafin mum yapımında ve gaz yağı aydınlatma amaçlı olarak kandillerde kullanılmıştır. Gaz yağı balina yağından daha ucuza üretelilebildiği için yaygın olarak aydınlatma amaçlı olarak kullanılmaya başlanmıştır. Petrol üretim amaçlı ilk petrol kuyusu 1859 yılında Pennsylvania, ABD’de Colonel Drake tarafından açılmıştır. 1870’lerde benzin ile çalışan ilk motorun yapılması ve bu teknolojinin dünyaya yayılmasıyla petrol arama ve petrol üretimi de hızlı bir şekilde gelişmiştir. Önceleri aydınlatma amaçlı olarak kullanılan gaz yağı talebini, benzinle çalışan motorlar nedeniyle benzin talebi kat ve kat geçmiştir.

Seven Sisters (Yedi Kız Kardeş) Avrupa: British Petroleum Shell Amerika: Exxon Gulf Texaco Mobil Chevron

Petrol Arama ve Üretim Evreleri

Petrol Jeolojisinin Petrol Arama ve Üretimindeki Yeri

Petrol Jeolojisi ve Bilimlerin İlişkisi

Amerika’nın Enerji Kullanımı

Dünyanın Enerji Kullanımı

Dünya Enerji Üretimi

Dünyada en çok petrol üreten ülke hangisidir?

Ödev Teslim Tarihi : 4 Kasım 2015 Türkiye’nin petrol ve doğal gaz sahalarını gösteren bir harita hazırlayınız. Türkiye’nin yıllık toplam petrol ve gaz üretim miktarları nedir ve ülke ihtiyacının yüzde kaçıdır ? Türkiye yılda petrol ve doğal gaz ithalatı için ne kadar para harcamaktadır ve bu miktar yıllık bütçenin yüzde kaçıdır? Yararlandığınız kaynakları belirtiniz. Ödev Teslim Tarihi : 4 Kasım 2015