Dersler 1.Hafta 17.09.2013: Tanışma, Turunçgil Meyvelerinin Üretimi, İhracatı, İthalatı 2.Hafta 24.09.2013: Turunçgillerin Tarihçesi, Dağılımı, Kullanımı, Sınıflandırma, Çeşitler ve Islah 3.Hafta 01.10.2013: Turunçgillerin Büyüme, Gelişme ve Fizyolojisi Üzerindeki Çevresel Sınırlamalar 4.Hafta 08.10.2013: Turunçgillerde Anaçlar , Turunçgillerde Bitki Yetiştiriciliği 5.Hafta 15.10.2013: Kurban Bayramı 6.Hafta 22.10.2013: II. European Chestnut Congress, Debrecen, Macaristan 7.Hafta 29.10.2013: Cumhuriyet Bayramı 8.Hafta 05.11.2013: Turunçgillerde Yabancı Otlar, Zararlılar, Hastalıklar, Turunçgil Meyve Kalitesi, Derim ve Sonrası Teknolojisi 9.Hafta 12.11.2013: International Plant Breeding Congress, Antalya 10.Hafta 19.11.2013: Arasınav 11.Hafta 26.11.2013: İncir 12.Hafta 03.12.2013: Zeytin 13.Hafta 10.12.2013: Trabzon hurması / Yenidünya 14.Hafta 17.12.2013: Kivi / Nar 15.Hafta 24.12.2013: Uygulama sınavı 25.04.2017 BB301 Zeynel DALKILIÇ

ZEYTİN YETİŞTİRİCİLİĞİ 15.10.2015

Anavatanı: Anadolu (Hatay-K.Maraş-Mardin) Üretici Ülkeler: İspanya, İtalya, Yunanistan, Türkiye, Tunus Dünya üretimi Zeytin: Zeytinyağı:

Tablo 1. Dünya zeytin üretimi (FAO 2007*,2009) ve ticareti (FAO 2006) Ülke Zeytin Üretim (t) İhracat (t) İthalat (t) Dünya 18,241,809 21,781 18,549 İspanya 6,204,600 5,961 892 İtalya 3,600,500 534 5,232 Yunanistan 2,600,000* 13,071 1 Türkiye 1,290,654 62 Suriye 885,942 Fas 770,000 23 Tunus 750,000 20 Mısır 500,000 194 Cezayir 475,182 Portekiz 362,600 591 1801 AB (27) 12,530,809 20,934 12,324 25.04.2017 4

Tablo 1. Dünya zeytinyağı üretimi (FAO 2007) ve ticareti (FAO 2006) Ülke Zeytinyağı Üretim (t) İhracat (t) İthalat (t) Dünya 3,107,493 1,485,498 1,518,034 İspanya 1,326,000 495,868 128,010 İtalya 590,200 394,133 554,773 Yunanistan 394,700 105,582 2,187 Türkiye 172,000 63,779 258 Tunus 194,900 272,805 423 Fas 84,500 16,308 1,417 Suriye 152,000 56,221 113 Portekiz 39,000 25,654 63,814 Mısır 8,400 783 387 Cezayir 40,000 466 11 AB (27) 2,357,200 1,040,356 1,026,223 25.04.2017 5

TÜRKİYE ÜRETİMİ Sofralık zeytin 206.000 1995 435.000 1996 200.000 1997 430.000 1998 Yağlık zeytin 309.000 1995 1.365.000 1996 320.000 1997 1.220.000 1998 Zeytin Yağı 60.000 1995 270.000 1996 64.000 1997 240.000 1998

Sistematiği Takım: Ligustrales Familya: Oleaceae Cins: Olea Tür: Olea europaea Alt tür: Olea europaea sativa (kültür) Olea europaea oleaster (delice)

DEĞERLENDİRME ŞEKLİNE GÖRE YAĞLIK ÇEŞİTLER SALAMURALIK ÇEŞİTLER

İklim İstekleri -9,-10°C düşük sıcaklıklara dayanabilir. Soğuklama süresi ? saattir. 300-400 m rakımlı yerde yetişebilir. 400 mm yağış altında zeytin yetiştiriciliğinde problem olmaktadır.

Toprak İstekleri Tınlı ve tınlı toprak kombinasyonu iyidir. Zeytinde toprak pH hafif asidik olur. pH 5-8.8 arasında iyi gelişir. Aktif kirecin % 10 üstüne çıkmaması yetiştiricilik için bir tercih sebebidir. Yüksek nisbi nem zeytin için iyi değildir.

Döllenme Biyolojisi Tozlanma rüzgarla olur. Kısmen kendine verimli (Ayvalık, Çakır, Çilli, Gemlik, Memecik, Memeli) Kendine kısır (İzmir sofralık) Kendine uyuşmazlık görülmektedir.

Çiçek Yapısı Zeytinde çiçek SALKIM şeklindedir. Buna somak denilmektedir.Bir somakta 5-60 adet çiçek bulunur. Zeytinde iki çiçek tipi vardır (Andromonoik): 1. Normal çiçek: Hem dişi hem erkek organları vardır. 2. Erkek çiçek: Bir çiçekte yalnız erkek organlar vardır. Dişi organ dumura uğramıştır. Ve işlevini yapamaz.

Dökümler Zeytinde açan çiçeklerin çok az kısmı meyve bağlamaktadır. % 80’i dökülür. % 50-55 en büyük dökümü 1. DÖKÜM: Meyve tutumundan sonra Temmuz ile Ağustos başı arasında olmaktadır. Bu dökümün nedenleri: Döllenme yetersizliği, gıda noksanlığı, toprak neminin azlığıdır. % 10-15 arasındaki 2. DÖKÜM: Ağustos sonu ile Eylül ortasında meydana gelir. Bu devrede neden olarak zeytin güvesi başta gelir. Ayrıca zeytin sineği zararlısı vardır. % 8-10 oranındaki son döküm 3.DÖKÜM: Eylül ortası ile Ekim sonu olmaktadır. Bu devrede en önemli döküm etmeni zeytin sineğidir.

Zeytinde Periyodisite 1. Genetik bir özelliktir. Normal kültürel işlemle yapılan ağaçlarda daha hafif seyreder. Ayrıca: 2. İklim 3. Budamanın her sene yapılmayıp uzun aralıklarla ve sert yapılması 4. Gübrelemenin uzun aralıklarla bol miktarlarda yapılıp ya da gübresiz bırakılması 5. Toprak işlemenin iyi yapılmaması 6. En önemlisi hasadın sırıkla yapılması periyodisiteyi şiddetlendirir.

Zeytinin Çoğaltılması Çelik (yarı-odun, yeşil) ile çoğaltma Aşı ile çoğaltma Kanırtmaç (piçlerle) ile üretim Yumru ile üretim

Bahçe Tesisi Dikim şekli kare, dikdörtgen ve üçgen Bahçe tesisinde 5*5, 10*10 aralıklarla

ÖNEMLİ ÇEŞİTLER