BUGÜNKÜ TÜRKÇE ADLARIYLA ESERLERİ FELSEFE KONU: FARABİ HAYATI SÖZLERİ FELSEFİ DÜŞÜNCESİ EL-FARABİ ÖĞRETİM BİLİMLERİ EPİSTEMOLOJİSİNDE AKIL BUGÜNKÜ TÜRKÇE ADLARIYLA ESERLERİ

Türk-İslam düşünürüdür Türk-İslam düşünürüdür. İslam disiplini içinde yetişmiş Türk düşünürlerinin en büyüğüdür.

Batıda kaynaklarında Alpharabius ismi ile geçer o Türk asıllı İslam felsefecisi Farabi (Ebu Nasr Muhammed Bin Tahran Bin Uzlug) (870 – 950) dir.

FELSEFİ DÜŞÜNCESİ

Felsefenin Müslümanlar arasında tanınmasında ve benimsenmesinde büyük görevler yapmış olan Türk filozoflarının ve siyaset bilimcilerinden Fârâbî'nin, fizik konusunda dikkatleri çeken en önemli çalışması.

Boşluk Üzerine adını verdiği makalesidir Boşluk Üzerine adını verdiği makalesidir. Fârâbî'nin bu yapıtı incelendiğinde, diğer Aristotelesçiler gibi, boşluğu kabul etmediği anlaşılmaktadır.

Fârâbî'ye göre, eğer bir tas, içi su dolu olan bir kaba, ağzı aşağıya gelecek biçimde batırılacak olursa, tasın içine hiç su girmediği görülür; çünkü hava bir cisimdir ve kabın tamamını doldurduğundan suyun içeri girmesini engellemektedir.

Buna karşılık eğer, bir şişe ağzından bir miktar hava emildikten sonra suya batırılacak olursa, suyun şişenin içinde yükseldiği görülür. Öyleyse doğada boşluk yoktur.

1. Hava esnektir ve bulunduğu mekânın tamamını doldurur; yani bir kapta bulunan havanın yarısını tahliye edersek, geriye kalan hava yine kabın her tarafını dolduracaktır. Bunun için kapta hiç bir zaman boşluk oluşmaz.

2. Hava ve su arasında bir komşuluk ilişkisi vardır ve nerede hava biterse orada su başlar.

Aristoteles’in ortaya attığı madde ve suret kavramını hiçbir değişiklik yapmadan benimseyen, eşyanın oluşumunda, yani yaradılışta madde ve sureti iki temel ilke olarak gören Farabi’nin fiziği de, metafiziğe bağlıdır.

Buna göre, evrenin ve eşyanın özünü oluşturan dört öğe (toprak, hava, ateş, su) ilk madde olan el-aklül-faalden çıkmıştır Söz konusu dört öğe, birbirleriyle belli ölçülerde kaynaşır, ayrışır ve içinde bulunduğumuz evreni (el-alem) oluştururlar.

Farabi, ilimleri sınıflandırdı Ona gelinceye kadar ilimler trivium (üçüzlü) ve quadrivium (dördüzlü) diye iki kısımda toplanıyordu Nahiv, mantık, beyan üçüzlü ilimlere; matematik, geometri, musiki ve astronomi ise dördüzlü ilimler kısmına dahildi.

Farabi ilimleri; fizik, matematik, metafizik ilimler diye üçe ayırdı Onun bu metodu, Avrupalı bilginler tarafından kabul edildi.

Hava titreşimlerinden ibaret olan ses olayının ilk mantıklı izahını Farabi yaptı. O, titreşimlerin dalga uzunluğuna göre azalıp çoğaldığını deneyler yaparak tespit etti.

Bu keşfiyle musiki aletlerinin yapımında gerekli olan kaideleri buldu Bu keşfiyle musiki aletlerinin yapımında gerekli olan kaideleri buldu. Aynı zamanda tıp alanında çalışmalar yapan Farabi, bu konuda çeşitli ilaçlarla ilgili bir eser yazdı.

Farabi insanı tanımlarken “alem büyük insandır; insan küçük alemdir” Diyerek bu iki kavramı birleştirmiştir İnsan ahlakının temeli, ona göre bilgidir; akıl iyiyi kötüden ancak bilgiyle ayırır.

FARABİ’NİN SÖZLERİ

"Hiç bir şey kendi kendisinin nedeni olamaz "Hiç bir şey kendi kendisinin nedeni olamaz. Çünkü nedenin kendisi, oluşandan öncedir."

İyi bir insan öldüğünde ona ağlamayın İyi bir insan öldüğünde ona ağlamayın. Asıl onu kaybeden topluma ağlayın. Erdemlerin en büyüğü bilimdir.

İnsan bazen bir tesadüfle güzel işler yapar İnsan bazen bir tesadüfle güzel işler yapar. Bazen de bu güzel işleri isteyerek değil, herhangi bir baskı altında yapmış olur.Böylece yapılan işler mutluluk getirmez.

Bir eylemin ahlaklı olduğunu bilip de ona uygun davranmayan kişi, o eylemin ahlaklı olduğunu bilmeden ahlaklı davranan kişiden daha üstündür.

Sevginin kurduğu devleti adalet devam ettirir.

Önce doğruyu bilmek gerekir, doğru bilinirse yanlış da bilinir Önce doğruyu bilmek gerekir, doğru bilinirse yanlış da bilinir. Önce yanlış bilinirse doğruya ulaşılamaz.

Hiçbir şey kendiliğinden yok olmaz, böyle olsaydı var olmazdı.

FİLOZOF FARABİ

Hekim ve hakim (doktor ve filozof) olmasına rağmen, onun bütün sıfatları felsefe ile ilgili yönü için kullanılır.

Felsefeyi öğrendikten sonra, görüşlerini Aristo felsefesi doğrultusunda geliştirdi ve bunları bir temele oturtarak kendine özgü bir okul kurdu; olgun eserler yazmaya koyuldu.

Psikoloji, metafizik, mantık, zekâ, madde, zaman, vahdet, boşluk, mesafe ve sayı gibi kavramlarla ilgili görüşler ileri sürdü. İyi bir matematikçi oluşu ile de ünlüdür .

EL-FARABİ ÖĞRETİM BİLİMLERİ

SAYI BİLİMLERİ (TEORİK VE PRATİK) GEOMETRİ SEYİR BİLİMİ ASTROLOJİ AĞIRLIK BİLİMİ

FARABİ EPİSTEMOLOJİSİNDE AKIL

Bu çalışmada, Antikçağla batı Ortaçağı arasındaki geçişi gösteren düşünürlerden biri olan Farabi’nin “akıl anlayışı”, daha çok onun epistemolojisi içinde ele alınmıştır. Akıl anlayışında Farabi, her ne kadar Aristoteles’in etkisinde kalırsa da, Aristoteles’ten farklı olarak bir takım belirlemelerde bulunur.

BAZI ESERLERİ

El-Medinetü'l-Fazıla Es-Siyaset-ül Medeniyye Risale fi Ma'anii'l-Akl İhsa el-Ulûm musiki el-Kebir Kitâb El Mûsikî El Kebir Kitâb Fi’l Mûsikî El Müdhal Fi’l-Mûsikî

Kitâb Ustukısat İlm El-Mûsikî İhsa’el-Ulûm Kitab Fi’lhsâ’el-İkâ Kitabü’l-Mûsiki Kitâb At Advar

BUGÜNKÜ TÜRKÇE ADLARIYLA ESERLERİ

İki Felsefeci Arasındaki Düşüncelerin Uzlaştırılması Ele Alınan Kaynakların Kaynakları Hikmetlerin Özleri Erdemli Toplumun İlkeleri Üstüne Kitap Aklın Anlamları Bilimlerin Sayımı Büyük Müzik Kitabı Müziğe Giriş