GİRİŞKENLİK VE ATILGANLIK

gösterir ve onları dinlerler. GİRİŞKENLİK Girişkenlik; gereksinimlerinizi ifade etmenizi, olumlu ve olumsuz duygularınızı söylemenizi ve sınırlarınızı belirlemenizi sağlayan bir davranışlar bütünüdür. Girişkenlik yaşamınız üzerindeki kontrolünüzü sağlayacak ve kendinize güveninizi yükseltecek bir perspektiftir. Girişkenlik, aynı zamanda kendi hayatınızla ilgili karar alma hakkıdır. Girişken insanlar kendi gereksinimlerini dile getirdikleri gibi, diğerlerinin gereksinimlerine de saygı gösterir ve onları dinlerler.

Toplumumuzda pek çok kişi, değişik nedenlere bağlı olarak girişken olmaktan kaçınır. “Ayıp olur”, “Başkası üzülür, bozulur, kırılır..” ya da “Uyumlu olayım” gibi aslında gerçekçi olmayan düşüncelerle kendisini baskılayan kişilerin sayısı bir hayli fazladır. Oysa ki, kendi duygularınız ve ihtiyaçlarınızla temas içinde olmanız, onları önemsemeniz, onlara sırtınızı çevirmemeniz, psikolojik olarak da sağlıklı olmanızı sağlar. Girişken bir şekilde iletişim kurabilmekle pek çok şeyi kazanmış olursunuz. En başta kendi düşüncelerinize, inançlarınıza sahip çıkarak kendinizi değerli kılar, daha özgüven sahibi olursunuz. Aynı zamanda, kızgınlık, üzüntü gibi olumsuz duygularınızı uygun biçimde paylaştığınızda iç çatışmalarınızın birikmesini önleyebilir, kızgınlığınızla daha iyi kontrol edebilir, ihtiyaçlarınızın daha iyi karşılanmasını sağlayabilir, çevrenizdekilerle daha sağlam ve samimi ilişkiler kurabilirsiniz.

GİRİŞKEN OLMAMIZI ENGELLEYEN DÜŞÜNCELER “Gülünç duruma düşeceğim.” “Hata yapabilirim.” “Yaptığım şeyin başkası üzerindeki etkisinden endişeliyim.” “Beni dinlemeyebilirler.” “İnsanlar beni seyredecek.” “Başarısız olabilirim.” “Reddedilmekten korkuyorum.” “Ne yapacağımın söylenmesini tercih ederim.” “Bu konuda güvenim yok.” vb…

GİRİŞKEN KİŞİNİN DÜŞÜNCELERİ “Ben hem olumlu, hem de olumsuz duygular yaşayabilirim.” “Eğer bana söylenen bir şeyi yapmak istemiyorsam hayır diyebilirim.” “Ben bu duygularımı karşımdaki insana onun saygınlığını zedelemeden de ifade edebilirim.” “Eğer uygunsuz muamele gördüysem, buna kızmaya hakkım var.”

GİRİŞKİN İLETİŞİM KURABİLME İPUÇLARI: Kendi bakış açınızı ya da taleplerinizi net biçimde ifade etmeye çalışın. Nasıl hissettiğinizi karşınızdakine aktarırken, mümkün olduğu kadar “Ben dili” kullanmaya çalışın. Örneğin, eşinizden etrafı düzenli tutmak için yardım istediğinizde, “Çok dağınıksın, hep böylesin zaten, düşüncesizsin!” gibi suçlayıcı ve etiketleyici bir cümle kurmak yerine, “Etrafı dağınık bırakman, bu konuda hiçbir şey yapmaman beni çok üzüyor (gerilime sokuyor), her gün, her yeri ben toplamak istemiyorum” şeklinde bir cümle ile kendinize dönük hisleriniz ve taleplerinizi dile getirmiş olursunuz. Kendi hislerinizi ve düşüncelerinizi samimi biçimde dile getirirken, karşınızdakini de dinlemeyi unutmayın.

Ses tonunuza ve yüksekliğine dikkat edin Ses tonunuza ve yüksekliğine dikkat edin. Girişken iletişimde, ne söylediğiniz kadar, nasıl söylediğinizde oldukça önemlidir. Beden dilinizin söylediklerinizle uyumlu olmasına dikkat edin. Karşınızdakiyle göz kontağı kurmak, yüzünüzü ve bedeninizi rahat bir konumda tutarak söylemek istediklerinizi söyleyebilirsiniz. Girişkenliği bir beceri kazanmak gibi görün, gündelik hayatınızda sık sık bu konu üzerinde denemeler yapın ve otomatik hale gelmesi için kendinize zaman tanıyın. Attığınız her olumlu adım için kendinizi tebrik edebilirsiniz.

Girişken davranışın temel kuralı, dürüstçe ve doğru bir şekilde, karşısındaki kişiyi suçlamadan kişinin kendisini anlatmasıdır. "Ben dili" duygu, düşünce veya isteğin açıklanmasını sağlar. "Ben dili" dört kısımdan oluşur:  Duygunuzu belirtin. ".......hissediyorum"   Ne zaman (davranışı betimleyin)   Çünkü (durumunuzdaki somut etki veya sonuç)   İsteğinizi belirtin. (Ben.......tercih ederim.) Örnek: "Cümlemin ortasında konuşmamı kestiğin zaman (davranış) kızıyorum (duygu). Çünkü dikkate alınmadığımı ve önemsenmediğimi hissediyorum (somut etki veya sonuç). Cevap vermeden önce beni dinlemeni tercih ederim (istek). 

ATILGANLIK Atılganlık kişinin düşünce, inanç ve isteklerini karşısındakilerin haklarını çiğnemeden ifade edebilmesidir. Birey duygu ve düşüncelerini karşısındakine direk ve dürüst bir şekilde ifade eder. Atılganlık saldırgan davranmayı gerektirmez.Saldırganlık başkalarına rağmen istediğini elde etmek, onların haklarını hiçe saymak demektir.

Atılganlık kişiye neler kazandırır? İletişim becerilerini geliştirir Kendine güveni artırır Kişisel memnuniyet kazandırır Başkalarının size saygı duymasını sağlar Karar verme becerinizi geliştirir

ATILGANLIK BECERİSİNİ GELİŞTİRMEK İÇİN Konuşmaya başlamadan önce ne söylemek istediğinizi düşünün. Bunu ifade etmenin en iyi yollarını bulmaya çalışın. İstemediğiniz sürece akraba, arkadaş, tanıdıkların size bir takım düşünce, fikir ya da davranışı empoze etmesine izin vermeyin. Bunun yerine sizin ne istediğinizi, ne düşündüğünüzü, hissettiğinizi anlatın. Düşüncenizi, duygunuzu, fikrinizi açık, kesin ve direk ifade edin. Örneğin;Şu an yalnız kalmak istiyorum. Ödevi yapmakta yardıma ihtiyacım var. Uygun bir zamanda bana yardım eder misin? Sana katılmıyorum. (“Yanlış düşünüyorsun” yerine)

Mantıksız isteklere hayır deyin Mantıksız isteklere hayır deyin. Bir istek, teklif ya da öneriyi geri çevirirken bunu neden yaptığınızı açıklayın. Teklifi geri çevirmek bahane uydurmak demek değildir. O yüzden açık ve dürüst olun. Kendinizi ifade ederken vücut dilinize (göz kontağı, beden duruşunuz, yüz ifadeniz, ses tonunuz) dikkat edin. Söyledikleriniz ile vücut dilinizin aynı mesajı verdiğinden emin olun. Atılgan olmak bencil olmayı gerektirmez.Başkalarının haklarına saygı göstermeyi unutmayın. Karşı tarafın sizi doğru anlayıp anlamadığını kendinizi doğru ifade edip etmediğinizi kontrol edin. “Kendimi açık ifade edebiliyor muyum, söylediklerimden sen ne anladın?” Böylece iletişimde doğabilecek yanlış anlamaları önlemiş olursunuz.

Kendi kültürümüzde bir takım atılgan davranış kalıpları utanç verici bir tutum olarak kültürel öğreti şeklinde aktarılmaktadır. Ceza: kişi daha önce girişken davranışlarda bulunduktan sonra, bir cezayla karşılaşmışsa, bir yaptırıma uğramışsa, girişken davranışlar da bulunmaktan kaçınır. Engellenme: yine kişinin girişken olan davranışları engellenmişse veya engelleniyorsa kişi girişken davranışta bulunmaktan kaçınır. Olumsuz ödüllenme: Kişi daha önceki girişken davranışları sonucunda, kendisi için olumsuz sayılacak bir tepkiyle karşılaşmışsa (mesela reddedilmek, kabul edilmemek, vb ) kişi bu olaydan sonra, benzer veya farklı durumlarda girişken davranışta bulunmaktan kaçınır. İyi bir model olmaması (davranış eksikliği, beceri eksikliği ) : kişi girişken davranışın ne olduğunu, nasıl olduğunu öğrenmemiş olabilir ve dolaysıyla bu konuda davranış ve beceri yoksunluğu yaşar

Atılgan olmamak kendinizi ve kendi yasal haklarınızı kullanmamak demektir. Kendinizi ifade ederken açık konuşmamak ya da ne istediğinizi oldukça dolaylı anlaşılmaz bir biçimde dile getirmektir. Atılgan olmamanızın birçok nedeni olabilir. Çocukluğunuzda isteklerinizi açıkça söylemediğinizde cezalandırılmış olabilirsiniz. Ebeveynler ve öğretmenler tarafından atılgan olmayan ağzı var dili yok gibi görünen çocukları ödüllendirme eğilimleri, belki önünüzde atılgan davranarak size model olacak iyi bir örnek olmaması belki de ebeveynleriniz bir çok alanda sizin adınıza karar verdikleri için atılgan davranma şansını elde edememiş olabilirsiniz.  Atılgan Olmamak Nedir?

Atılgan davranamayan kişilerin tipik özelliği, fırsat ellerinden kaçtıktan sonra o duruma uygun bir yanıt vermeyi ya da tepki göstermeyi akıl edebilmeleridir. Saldırgan kişiler ise sonradan pişman olacakları ve unutulması güç şiddette tepki gösterirler ve olumsuz izlenim yaratırlar.

Atılganlık kişisel güçsüzlük karşısındaki seçeneklerden biridir   Atılganlık kişisel güçsüzlük karşısındaki seçeneklerden biridir.  Diğer bir seçenek ise saldırganlıktır. Saldırganlık ve atılganlık çoğu zaman karıştırılan kavramlardır. Oysa , atılgan davranan kişiler başkalarını yönlendirmez, incitmez ve haklarına saygı duyar. Sağlıklı atılgan davranış biçimi insan ilişkilerinde eşitliği gözetir ve gereksiz endişelerden arınmış bir şekilde ,  kendi çıkarlarımız doğrultusunda hareket edebilmemizi, kendimizi savunabilmemizi, duygularımızı dürüstçe ve rahatlıkla ifade edebilmemizi ve başkalarının haklarını çiğnemeden , kendi haklarımızı kullanabilmemizi mümkün kılar.

GİRİŞKEN MİSİNİZ ÇEKİNGEN Mİ? 1- Bence insanların çoğu benden daha atılgan ve girişkendir. a) Doğru  b) Yanlış 2- Sıkılganlığım yüzünden birilerine herhangi bir önerimde bulunamıyor ya da onların önerilerini kabul edemiyorum. a) Doğru  b) Yanlış 3- Bir lokantada isteğime göre hazırlanmamış bir yemek gelince garsona şikayette bulunamam. a) Doğru  b) Yanlış 4- Başkalarının beni kırdıklarını fark ettiğim halde onları incitmemeğe dikkat ederim. a) Doğru  b) Yanlış 5- İstemediğim bir malı almam için ısrar edilirse "hayır" demekte zorluk çekerim. a) Doğru  b) Yanlış 6- Benden bir şey yapmam istendiğinde nedenini öğrenmekte ısrar edemem. a) Doğru  b) Yanlış

7- İnsanı geliştirici ve sert tartışmalara katılmak istediğim zamanlar olur. a) Yanlış  b) Doğru 8- Herkes gibi ben de yükselmek için çabalarım. a) Yanlış  b) Doğru 9- Doğrusunu isterseniz insanlar beni kullanır. a) Doğru  b) Yanlış 10- Yeni tanıştığım insanlarla ya da yabancılarla rahatlıkla konuşurum. a) Yanlış  b) Doğru 11- Karşıt cinsten birine ne söyleyeceğimi çoğu kez bilmem. a) Doğru  b) Yanlış 12- Resmi telefon konuşmaları yapmaktan çekinirim. a) Doğru  b) Yanlış

13- Bir işe mektup yazarak başvurmayı yüz yüze görüşmeğe tercih ederim 13- Bir işe mektup yazarak başvurmayı yüz yüze görüşmeğe tercih ederim. a) Doğru  b) Yanlış 14- Satın aldığım şeyleri geri vermekten sıkılırım. a) Doğru  b) Yanlış 15- Beni rahatsız eden saygıdeğer bir yakınıma, rahatsızlığımı ifade etmek yerine duygularımı ondan saklamayı yeğlerim. a) Doğru  b) Yanlış 16- Aptalca görünürüm korkusuyla soru sormaktan kaçarım. a) Doğru  b) Yanlış 17- Bir tartışma sırasında kızdığım, hırslandığım belli olacak diye korkarım. a) Doğru  b) Yanlış 18- Tanınmış ve saygı duyulan bir kimsenin yanlış bir şey söylediğini duyduğumda, dinleyenlere kendi görüşümü de duyurmaya çalışırım. a) Yanlış  b) Doğru

19- Önem ve değerli bir iş yaptığımda başkalarının bunu öğrenmesinde sakınca görmem. a) Doğru  b) Yanlış 20- Önemli ve değerli iş yaptığımda başkalarının bunu öğrenmesinde sakınca görmem. a) Yanlış  b) Doğru 21- Duygularımı ifade ederken açık ve samimiyimdir. a) Yanlış  b) Doğru 22- Biri benim hakkımda yanlış ve kötü şeyler söylerse, hemen o kişiyle konuşurum. a) Yanlış  b) Doğru 23- Çoğunlukla hayır demekte güçlük çekerim. a) Doğru  b) Yanlış 24- Duygularımı anında açığa çıkarmaktansa biriktirmeyi yeğlerim. a) Doğru  b) Yanlış

25- Kötü bir hizmetten şikayetçi olurum 25- Kötü bir hizmetten şikayetçi olurum. a) Yanlış  b) Doğru 26- Övüldüğümde bazen ne diyeceğimi bilemem. a) Doğru  b) Yanlış 27- Tiyatro, konferans gibi topluluklarda iki kişi yüksek sesle konuşursa, onlara susmalarını ya da konuşmalarına başka yerde devam etmelerini söylerim. a) Yanlış  b) Doğru 28- Kuyrukta öne geçen birine yaptığının yanlış olduğunu söylerim. a) Yanlış  b) Doğru 29- Fikrimi ifade etmekte zorluk çekerim. a) Doğru  b) Yanlış 30- Hiçbir şey söyleyemediğimiz zamanlar olur. a) Doğru  b) Yanlış

DEĞERLENDİRME a şıkkı çoğunlukta ise Çekingen bir yapıya sahipsiniz. Terbiye ve edep sınırları içerisinde hareket etmeyi başarıyorsunuz. Ama unutmayın ki her şeyin aşırısı zararlıdır. İnsanları incitmeyeyim derken haklarınızı koruyamayabilirsiniz. Hem insanları incitmeyip hem faaliyetlerinizi yürütebilirsiniz. b şıkkı çoğunlukta ise Girişken bir yapıya sahipsiniz. Girişkenlik iyi güzel de, tavrınız önemli olan. Girişkenim diye insanların kalbini kırmıyorsunuzdur umarız. Her doğru her yerde söylenmez biliyorsunuz ki. Ve ham haliyle söylenen doğrular kimi zaman kırıcı olabilir. İnsanların kalbini kırmadan söylenmesi gerekenleri söyleyebilirsiniz.