Gestalt Kuramı Yrd. Doç. Dr. Cenk Akbıyık

Gestalt kuramı, 20. yüzyılın başlarında sanat psikolojisi alanında çalışmalarda bulunan bir grup Alman bilim insanı tarafından ortaya atılmıştır.

“Gestalt” terimi, “ tasarlanmış parçaların oluşturduğu anlamlı bütünün duruşu ve işleyişi” anlamına gelmektedir. Bu terim “anlamın biçimi” olarak kısaltılmaktadır.

Adından da anlaşılacağı gibi Gestalt kuramcıları uyarıcıların anlamlandırılmasına önem vermişler, bunu da örgütleme terimi ile ifade etmişlerdir.

Gestalt kuramcıları, “örgütleme” ile ilgili ilkeleri tek bir genel ilke çerçevesinde toplamaya çalışmışlardır. “Pragnanz” olarak adlandırdıkları bu temel ilke her psikolojik olayda anlamlı, basit ve tam olma eğilimi vardır şeklinde özetlenebilir.

Daha çok algı ile ilgili ilkeleri ile tanınan Gestalt kuramı bünyesinde hem algı hem de öğrenme ile ilgili ilkeler barındırmaktadır.

Gestalt kuramına göre algı yalnızca duyu organlarıyla ilgili değildir Gestalt kuramına göre algı yalnızca duyu organlarıyla ilgili değildir. Algı bir örgütlemedir.

Gestalt kuramının algı ile ilgili ilkeleri şunlardır: Şekil zemin ilişkisi Yakınlık Benzerlik Tamamlama Süreklilik Basitlik

Şekil Zemin İlişkisi Dikkatin yoğunlaştığı nesne şekil, diğer yüzeyler ise zemindir. Şekil ve zemin mutlak değildir, dikkatin yoğunlaştığı noktaya göre değişir.

Yakınlık Zaman ve mekanda birbirlerine yakın olan uyarıcılar bir grup olarak algılanır.

Benzerlik Bazı duyusal özellikler yönünden (şekil, renk, doku vb Benzerlik Bazı duyusal özellikler yönünden (şekil, renk, doku vb.) benzer olan cisimler bir grup olarak algılanır.

Tamamlama Duyusal anlamda eksik girdi içeren uyarıcılar (yarım bir fotoğraf, bozuk bir plakta çalan şarkı) tam olarak algılanır.

Süreklilik Belirli bir yönde ilerleyen uyarıcılar bir bütün olarak algılanır.

Basitlik Diğer unsurlar eşit olduğu takdirde bireyler basit uyarıcıları algılama eğilimindedir.

Gestalt kuramının algı ilkeleri çeşitli araçların tasarımında olduğu gibi materyal tasarımında da kullanılmaktadır.

Ayrıca bu ilkeler bize algılanan gerçekliğin kişiden kişiye göre değişebileceğini (psikolojik gerçeklik) ifade etmektedir.

Gestalt kuramcılarına göre bireyin davranışları coğrafi çevreden değil davranışsal çevreden diğer bir deyişle psikolojik gerçeklikten etkilenir. Dolayısı ile bireylerin davranışları incelenirken onların inanç, değer, gereksinim ve tutumlarının dikkate alınması gerekmektedir.

Kaynaklar Başaran, İ. E. (2014). Eğitim Psikolojisi. Nobel, Ankara. Senemoğlu, N. (2005). Gelişim Öğrenme ve Öğretim, Kuramdan Uygulamaya. Gazi Kitabevi, Ankara. Wikipedia The Free Encyclopedia. <http://en.wikipedia.org/>