ÖĞRENME STRATEJİLERİNİN ÖĞRETİLMESİ Doç. Dr. Sevsen Cebeci EBB 764 ÖĞRETİMDE KURAM VE ARAŞTIRMA

Başkalarının söylediklerini tekrar edebilmek eğitim ister, sorgulamak ise beyin gerektirir. Mary Pettibone Poole

NÖROFİZYOLOJİK KURAM Neler öğrendik? Hebb Öğrenmede fizyolojik değişiklikler Hücre kümeleri Büyüklükleri çevresel uyarıcının büyüklüğüne göre değişir. Ardışık Safha Geçici olarak ilişkilenen hücre gurubu serisi İki tür öğrenme Çocukluktaki öğrenmeler Yetişkinlikte gerçekleşen öğrenmeler İç görüsel, yaratıcı

Neler öğrendik? Duyusal yoksunluk ve Zenginleştirilmiş çevre Uyarıcı yoksunluğu nörofizyolojik ağın gelişimini engeller Duyusal yaşantı normal fonksiyonlar için gerekli Çocuk ilk yaşlarda ne kadar karmaşık, zengin çevrede yetişirse problem çözme becerisi o derece iyi olmaktadır. Daha çok alıştırma yapmış beyin, daha hızlı problem çözer.

Neler öğrendik? Uyarılma ve Dikkat Öğrenmenin Nörokimyası Bellek Retiküler aktive edici sistem (RAS) Öğrenmenin Nörokimyası Asetilkolin Bellek Duyusal Kısa süreli: birincil Yankılanan sinirsel etkinlik Uzun süreli: ikincil nöroplastisite Bilginin Kısa süreli Bellekten Uzun süreli Belleğe Aktarılması

Neler öğrendik? Kalıcılığın Sağlanmasında Beynin Bazı Bölgelerinin Rolü Bellek Nörokimyası Bellek Transfer Çalışmaları Ayrık Beyin Çalışmaları Nörofizyolojik Kuramın Eğitim Açısından Doğurguları

Beyin (cerebrum) Gri ve beyaz madde alanları Yüksek beyin işlevleri Yarıküreler (hemisferler) Korpus kallozum- ara bağlantı Beyin lateralizasyonu Sol beyin – lisan Sağ beyin –özel yetenekler

Beyin korteksinin lobları ve birleştirme işlevleri Frontal (ön kafa) – istemli hareketler, davranışlar, algılama Parietal (yan kafa) – Duyusal algılama Oksipital (art kafa) – Görme Temporal (şakak) – koku, işitme ve tat duyuları…

Beyin: Limbik sistem Bazal ganglionlar Limbik sistem –hareketin kontrolü Limbik sistem Singulat girus – hisler ve davranış Hippokampus – öğrenme ve hafıza Amigdala – hisler ve hafıza

Sol Beyin Sağ Beyin Analiz İndirgemeci düşünme Matematik Planlama Anlama Sentez Bütüncül düşünme Duygular Sanatsal faaliyetler Anlamlandırma

Öğrenme stratejilerinin öğretilmesi Öğrencilere nasıl öğreneceklerini öğretmek Nasıl hatırlayacakları konusunda bilgi vermek

Öğrenme stratejilerinin öğretimi: Öğrenme stratejileri neler Özellikleri Nasıl kullanılmalı Hangi durumda niçin kullanılmalı

Özöğretimli öğrenciler Öğrenme stratejileri “öğrencinin kendi kendine öğrenmek için kullandığı işlemlerdir.” Strateji kullanımında önemli olan şey, uygun durumda uygun öğrenme stratejisini seçip kullanmadır.

Arrends 1997 Belirli bir öğrenme durumunu doğru belirleme Öğrenebilmek için gerekli en uygun öğrenme stratejilerini seçme Stratejilerin ne derece etkili olduğunu izleme Öğrenmeyi gerçekleştirene kadar, güdülenmiş olarak yeterli çabayı gösterme

Derry ve Murphy Hedefi analiz etme ve tanımlama Stratejiyi planlama Stratejiyi uygulama Stratejinin sonuçlarını izleme Stratejiyi uygun hale getirme

Dikkat stratejileri Kısa süreli bellekte depolamayı artıran stratejiler Anlamlandırmayı (kodlamayı) arttıran stratejiler Geri getirmeyi arttıran (hatırlamayı) arttıran stratejiler Yürütücü biliş (izleme) stratejileri

Dikkat stratejileri Altını çizme İhtiyaç ve ilgi duydukları bilgi Daha hızlı ve etkili tekrar Ön bilgi ile yeni bilgi arasında ilişki kurma İhtiyaç ve ilgi duydukları bilgi Öğrenme hedeflerinin olması Metin kenarına not alma

Kısa süreli bellekte depolamayı arttıran stratejiler Zihinsel tekrar Anlamlandırılmazsa geri getirmesi zor Guruplama Grafik çizme Bilginin anahatlarını belirleme

Anlamlandırmayı güçlendirici stratejiler Ne zaman kullanalım Ön öğrenmelerin hatırlanmasını sağlama Uyarıcıları sunma Öğrenme rehberi sağlama

Eklemleme stratejileri Örgütleme stratejileri Eski ve yeni bilgiler arasında ilişki kurmayı sağlar Örgütleme stratejileri Öğrenilecek materyali yeniden yapılandırma, organize ederek anlamlandırma Not alma Özetleme Uzamsal temsilciler oluşturma Anahat oluşturma Şematize etme

ÖZETLEME: kavrama ve hatırlamayı arttırır Metindeki önemsiz bilgiyi tanıma ve çıkarma Metindeki ana fikri belirleme ve kendi sözcükleri ile ifade etme Her paragraftaki en temel cümleyi seçme ve yeniden ifade etme Metnin ana fikri ve yan fikirleri arasındaki ilişkiyi belirleme, anlamı bozmadan çok kısa olarak bütünleştirme

SQ4R GÖZDEN GEÇİRME Soru sorma Okuma Yansıtma Bakmadan cevaplama Yeniden gözden geçirme

Bellek destekleyici stratejiler

Geri getirmeyi arttırıcı stratejiler

Güdüleme stratejileri Dikkat Mood management Uygunluk Güven Rahatlama teknikleri Olumlu öz konuşma Test alma Öğrenme birimini parçalara ayırma Doyum Performansı ortaya çıkarma Dönüt sağlama Pekiştirme stratejilerini kullanma

Yürütücü biliş stratejileri Bireyin kendi düşünme ve öğrenme yollarının farkında olması ve öğrenmesini etkili olarak düzenlemesi Biliş hakkındaki bilgi Bilişi izleme; kontrol, izleme, düzenleme…

MURDER YOĞUNLAŞ ANLA HATIRLA ÖZÜMSE GENİŞLET GÖZDEN GEÇİR

Bir konunun farklı duyu organları üzerinden kaydı Konuya aktif dikkat yöneltmek İçeriği ilginç bulunan bilgiyi hatırlamak daha kolay: Meraklılar daha çok şey hatırlar, merak ettiğimizi daha çok hatırlarız. Bilgiyi azar azar, sık tekrarlamak

Söylenişinde kafiye ve ritm olan kelimeler hafızada daha çok kalır. Belli bir zaman ve mekanda yaşananlar, duygusal yük taşıyanlar anı hafızasına kaydedildiğinden daha kolay hatırlanır. Anlamlı öğrenilen konu ayrıntısın öğrenilenden daha fazla hatırlanır. Yeni bir bilgi ne kadar çok farklı bilgi ile ilişkilendirilse o kadar kolay hatırlanır.

Bilgileri anlamlı şekilde guruplayarak öğrenmek Öğrenmeden sonra hemen uyumak

Başarılı insanların beyninde gelecek belleği önemli yer tutar. Bir insanın iyimserliği, motivasyonu, karar alma hızı gelecek belleğindeki verilerin netliğine ve çokluğuna bağlıdır.

Genler ve çevre, hayvanları tamamen şekillendirir, Öğrenen ve düşünen insan kendi kendini biçimlendirir.

Renkli poster, resim, grafik vb Renkli poster, resim, grafik vb. benzetimleri kullanma, alan gezileri, rol yapma. Öğrenme bağlamında karmaşık, çoklu-duygusal ortam tasarımlama önemlidir.

Beyin karmaşık ve fizyolojik bir organdır Beyin karmaşık ve fizyolojik bir organdır. Öğrenme nefes almak kadar doğaldır; onu engellemek ya da kolaylaştırmak mümkündür. Stres, mutsuzluk, alkol, beslenme, egzersiz ve uykusuzluk öğrenmeyi etkiler.

Beyin yeni uyarıcılara yanıt vermek için kendiliğinden araştırırken bilinenlere ihtiyaç duyar ve bunları otomatik olarak kaydeder. Bu ikili süreç beyin uyarıldığında meydana gelir.   Öğretim Stratejileri: İlgi çekici, anlamlı ve zengin seçenekler sunma.

Bireyin ön öğrenmeleri ile yeni öğrenilenler arasında anlamlı bir örüntü oluşturulduğunda öğrenmenin niteliği artar ve anlamlı öğrenme gerçekleşir.

yeni bir konuya başlamadan önce ön bilgilerin ortaya çıkarma; poster, harita gibi görsel materyaller kullanarak konuya geniş bir açıyla bakmalarını sağlama; materyalle ilgili tartışmalarını teşvik ederek öğrencilerin örüntü oluşturmalarını sağlama; modeller oluşturarak ve grafikler kullanarak örüntü oluşturmalarını sağlama En iyi öğrettiğimizde öğreniriz

Duygusal ve bilişsel süreçler birbirinden ayrılmaz. Duygular bellek için çok önemlidir, çünkü bilginin depolanmasında ve geri getirilmesinde kolaylık sağlar. Duygular süreklidir, özel bir durumdan sonra bir dersin ya da yaşam deneyiminin duygusal etkisi uzun süre devam eder.

Öğretim stratejileri: stresi azaltan etkinlikler: nefes alma, mizah, oyunlar vb.; uyumu artıran etkinlikler: partner’la öğrenme, tartışmalar, diyalog kurma; pozitif duygulara yer verme: Tebrik etme, öğrenenin davranışını destekleme.

Sözcükler matematik,müzik ya da resimle ilgilenen sağlıklı bireyin iki yarı-küresi birbiriyle etkileşim içindedir. Sol beyin parça bilgileri, sağ beyin bütün bilgileri organize eder. Her iki beyin de yaklaşık her etkinlikte yer alır.   Öğretim stratejileri: Üniteye, derse vb. bütüncül bakmayı sağlama. Öğrenmede ardışıklığı sağlayıcı materyaller kullanma.

Beyin bilgileri dikkat ederek ve bilinçli olarak alır Beyin bilgileri dikkat ederek ve bilinçli olarak alır. Öğrenme ortamının öğrencinin dikkatini çekecek şekilde düzenlenmesi gerekmektedir.   Öğretim Stratejileri: Grafik,diyagram,posterler kullanma. İlgili bilgiyi görsel açıdan dikkat çekici hale getirme. Çalışma sırasında müzik kullanma.

Bilinçli öğrenmelerin yanı sıra, öğrenenin çevreden gelen uyarıcılarla farkına varmadan etkileşmesi sonucu bilinçsiz öğrenmeler de oluşur.   Öğretim Stratejileri: Öğrenenlerin bilinçli olarak öğrenmeleri ve tekrar etmelerine yardım için, (metacognition) etkinlikleri kullanma.

Öğrenme-öğretim ortamında bazen ezberleyerek öğrenme önemli ve kullanışlıdır. Örneğin, alt sınıflarda çarpım tablosu, hece tablosu ve yabancı kelimeler, yetişkinlerde ve üst sınıflarda özet kavramlar ve farklı konulara ilişkin ilkelerin ezberlenmesi. Fakat ezberlemeye dayalı öğretim öğrenmenin transferinde kolaylık sağlamaz ve anlamlı öğrenmenin gelişimine engel olur.

öğretmenler gerçek yaşam etkinliklerini kullanma ihtiyacı duyarlar.   Öğretim Stratejileri: Sınıf içi demonstrasyonlar, drama, projeler, kır gezileri, yaşantılarla ilgili görsel tasvirler, hikayeler ve farklı konularda etkileşimde bulunma.

Öğrencilerin öğrenme ortamında rahatlamaya ve dikkatini odaklamaya ihtiyacı vardır. Bunun için öğretmenler bu tür ortamlar yaratarak, rutin durumlarda sürpriz yaşantılar sağlamalıdırlar. Aynı zamanda ön öğrenmeleri ile yeni konular arasında bağlantı kurmalarını istemelidirler.

Öğrenme çok yönlü olmalı ve öğrencilerin bireysel ilgilerini çekecek çoklu öğretme stratejileri kullanılmalıdır. Öğrencilerin görsel, devinişsel, işitsel ve duygusal tercihlerini ifade etmelerine fırsat verilmelidir.