KRONİK SOLUNUM YETERSİZLİĞİNDE DİSPNE VE YAŞAM KALİTESİ; KULLANILAN SKALA VE ANKETLER Prof. Dr. Öznur AKKOCA YILDIZ Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Göğüs Hastalıkları ABD.

DİSPNE Solunumun rahatsız edici bir his olarak algılanması veya fark edilmesi Veya inspiratuvar artmış iş yükü Veya yeterli nefes alamama Subjektif bir duygu Dil, ırk, kültür,cinsiyet ve önceki deneyimlerin farlılıkları bu algıda değişikliğe neden olabilir

DİSPNE Kardiyopulmoner hastalıklarda, dispnenin değerlendirilmesi hastanın değerlendirilmesi ve tedavisinin oldukça önemli bir bölümüdür. Hastanın dispnesinin olması her zaman akciğer fonksiyonlarında bozulma ile beraber değildir Günlük aktiviteler esnasında dispne olması hastalığın etkisi, şiddeti ve survi göstergesi olarak önemlidir

DİSPNE Dispneyi ölçmenin 2 önemli hedefi vardır; 1-Daha hafif derecede dispnesi olan hastaları daha ağır derecede dispnesi olan hastalardan ayırt etmeyi sağlar, 2-Zaman içinde ve/veya çeşitli tedavi protokolleri sonrası dispnenin derecesinde gelişen değişiklikleri değerlendirmeyi sağlar

DİSPNE SKALASI Özellikleri Güvenirlilik Geçerlilik Cevaplılık

DİSPNE SKALALARI Günlük aktiviteler sırasında gözlenen dispne Egzersiz sırasında gözlenen dispne

DİSPNE SKALALARI Medical Research Council skalası (MRC) Oksijen tüketim diyagramı (OTD) Başlangıç dispne indeksi (BDİ) Değişen dispne indeksi (DDİ)

DİSPNE SKALALARI Borg skalası Görsel (Vizüel) analog skalası (VAS)

MRC 1952 , Fletcher, beş-nokta skalası Orijinal beş-nokta skalasının revize edilmesi ile ‘Medical Research Council’ (MRC) skalası Tek yönlü bir sakala MRC skalası belli aktiviteleri değerlendirir (yürüme gibi) MRC skalası tanısal değerlendirme ve klinik çalışmalarda kullanılmaktadır KOAH’lı hastaların survisini tahmin etmede değerlidir Güvenirlilik , Geçerlilik, Cevaplılık AJCCM 1999;159:321 Proc Am Thorac Soc 2006;3:234-38 AJCCM 2008;31:416

Evre 1 : Ağır efor dışında solunum sıkıntısı yok. Evre 2: Yokuş çıkarken veya düz zeminde hızlı hareket ederken nefes darlığı olması Evre 3: Düz zeminde kendi yaşıtlarına göre daha yavaş hareket etme ya da düz zeminde normal hızla yürürken (bir mil sonra veya 30 dakika sonra) durmak zorunda kalmak Evre 4: Düz zeminde 100 m veya birkaç dakika yürüdükten sonra nefes darlığı nedeniyle durmak zorunda kalmak Evre 5: Evden çıkmak veya giyinmek gibi aktiviteler sırasında belirgin nefes darlığı olması

Dispne skalaları MRC skalası KOAH’lı hastaların kategorizasyonunda basit ve geçerli bir yöntemdir MRC skalası ile yürüme mesafesi ve SGRQ ve CRQ skorları arasında anlamlı bir ilişki vardır fakat FEV1 ile yoktur Bestall JC, Thorax 1999;54:581

MRC MRC skalasının kullanımı çok önerilmemektedir Gradeler arası sınırların belirsizliği ve küçük fakat önemli değişiklikleri belirlemedeki güçlüğü nedeniyle; tedavi sonuçlarının değerlendirilmesinde etkinliği sınırlı olmuştur Farmakoterapi gibi işlemler sonrası cevapsızlık MRC skalasının kullanımı çok önerilmemektedir

OTD OTD, uyuma ile yokuş yukarı çıkma arasında gittikçe artan miktarlarda ihtiyaç duyulan oksijen düzeyini belirlemek için düzenlenmiş 13 aktivitelik ve 100mm’lik vertikal görsel analog bir skaladır

Ayakta durmak Düz yolda yavaş yürümek Yatak yapmak Yokuşu yavaş çıkmak Oturmak Uyumak Banyo yapmak Düz yolda hızlı yürümek Yokuşu hızlı çıkmak Düz yolda normal yürümek Yokuşu normal çıkmak

BDİ Mahler , 1984 fonksiyonel bozukluk (günlük aktiviteler ve iş performansı) yapılan işin şiddeti (fiziki aktivitenin şiddeti ve güçlüğü) kullanılan eforun düzeyi (efor derecesi) Çok yönlü bir sakaldır BDİ Toplam skoru (0-12), Düşük skorlar nefes darlığının fazlalığını gösterir Mahler DA, Chest 1984;85:751-58

DDİ DDİ, başlangıç veya ilk duruma göre dispnede gelişen değişikliği değerlendirmede kullanılan bir değerlendirme aracıdır Farmakoterapi ve rehabilitasyon fonksiyonel bozukluktaki değişim yapılan işin şiddetindeki değişim kullanılan eforun düzeyindeki değişim DDİ Total skoru (-9 , +9) bu skalaların güvenilir, geçerli ve hassas olduğu gösterilmiştir

BDİ ve DDİ Kendi kendine uygulanan modifiye ve kompüterize BDI ve DDI BDI;bir değişiklik yapılmıştır; iş şiddeti değerlendirmesinde, “3 kat merdiven çıkmak “ yerine “bir kat merdiven çıkmak “ DDI; iki değişiklik; hastanın BDİ’nin ilgili komponenti, bilgisayar ekranına işaretlenmek üzere girilmiştir. DDİ’in her bir komponenti için iki yönlü VAS hazırlanmıştır (+2,+4,+6) (-2,-4,-6) Kendisi uygulanan DDI, dispnede gelişen değişikliklere MRC ‘den daha hassasdır Mahler DA, J COPD 2004;1:165-72 Jones P, Respir Med 2005;99:s11

BDİ ve DDİ Orginal BDI/TDI; bilgisayar ve özel programları gerektirmemesi, temel solunum sistemi hastalığı bilgisi ve basit, kısa bir eğitimle görüşmecilerin eğitiminin sağlanması, 3-4 dk içinde tamamlanabilmesi

BDİ ve DDİ Çok merkezli (89 klinik, 18 ülke) 997 KOAH’lı hastanın kohort olarak retrospektif analizi (tiot.,salm.,plac.) BDİ ve DDİ’in geçerliliği ve cevap paterni BDI , dispne günlük skoru ve SGRQ’in semptom ve aktivite skoru ile koreledir…….uygun geçerlilik DDI de günlük skor değişimi ve SGRQ skorları değişimi ile koreledir Bazal FEV1 ile BDİ arasında ve DDİ ile FEV1 değişimi arasındaki ilişki ……yapılandırılmış geçerlilik DDİ ile cevap veren olgularda daha az salbutamol kullanımı, daha az atak, daha iyi yaşam kalitesi DDİ fokal skorunda 1 ünitelik değişim klinik olarak önemli cevap paterni olarak gösterilmiştir Witek TJ, Mahler DA, Eur Respir J 2003;21:267

BORG SKALASI Borg, 1982 Borg skalası, şiddetin sözlü ifadesinin sayısal olarak ve nonlineer bir şekilde belirtilmesi Borg skalası egzersiz uygulanacak hastalarda kullanımı daha kolaydır Kişilerin veya grupların direkt olarak karşılaştırılmasına imkan verir

0 : Hiç nefes darlığı yok 0,5: Çok çok hafif nefes darlığı var 1 : Çok hafif 2 : Hafif 3 : Orta 4 : Biraz şiddetli 5 : Şiddetli 6 : 7 : Çok şiddetli 8 : 9 : Çok çok şiddetli 10 : Maksimal

VAS Vizüel (Görsel) analog skala VAS’da, genellikle bir kağıda horizontal veya vertikal 100 mm uzunluğunda bir çizgi çizilir ve hissettiği şiddeti işaretlemesi istenir Hiç nefes darlığı yok ve tolere edilemeyecek ölçüde nefes darlığı VAS skoru tabandan işaretli seviyenin ölçülmesi ile hesaplanır

Dispne skalaları 24 OAH (KOAH, astım, KF), 12 sağlıklı olgu Klinik dispne skorları (MRC, OTD ve BDİ) FEV1 ve FVC ile önemli korelasyon gösterir Dispne ölçekleri birbiri ile ilişkilidir Mahler DA, AM Rev Respir Dis 1987;135:1229

Dispne skalaları 20 KOAH’lı hasta, 12 kontrol MRC, BDİ, Borg skalası SFT, KPET, AKG MRC :2.10±0.55 BDI: 5.65±1.60 BORG : 4.55±1.23 Dispne skalaları birbiriyle FEV1, FVC, FEV1/FVC, FEF25-75, PEFR ile korele Akkoca Ö ve ark Tüberküloz ve Toraks 2001;49:431

Dispne skalaları 30 KOAH’lı hasta MRC, BDİ, OTD, Borg, VAS MRC ve BDİ; FEV1 ile korele MRC; Borg ve VAS Özalevli S, Toraks Dergisi 2004;5:90

Dispne skalaları 62 KOAH hastası SFT, 6 dakika yürüme testi MRC, OTD, BDI, CRQ Dispne skalaları ve yaşam kalitesi, egzersiz performansı ile önemli ölçüde koreledir Fakat akciğer fonksiyon parametreleriyle önemli korelasyon göstermez Egzersiz kapasitesi, dispne ve yaşam kalitesi ölçütleri, Havayolu obstrüksiyonu, Pulmoner hiperinfluasyon Wegner RE, Eur Respir J 1994;7:725

Dispne skalaları Dispne , klinik olarak indikatör ? 90 KOAH’lı hasta Spirometre, 6 dakika yürüme testi ATS skalası, Psikolojik anketler, SGRQ, CRQ Şiddetli dispne önemli ölçüde azalmış FEV1, kısa 6 dk yürüme mesafesi, egzersizde artan nefes darlığı ve artmış anksiyete ile birliktedir Dispne spirometrik parametrelerden daha çok olarak SİYK ile koreledir Schlecht NF, Chronic Respiratory Disease 2005;2:183

Dispne skalaları Spirometri sıklıkla hastalığın şiddetini değerlendirmek için kullanılmasına rağmen, dispne bu hastalarda hastalığın etkilerini daha iyi yansıtmaktadır Schlecht NF, Chronic Respiratory Disease 2005;2:183

SAĞLIKLA İLGİLİ YAŞAM KALİTESİ ANKETLERİ

Sağlıkla ilişkili yaşam kalitesi Günlük aktivitelerde kısıtlanma ve bozulmuş yaşam kalitesi KOAH’ın önemli sonuçlarındandır Aktiviteler ile yaşam kalitesi arasındaki ilişki Semptomlar ile aktiviteler arasındaki ilişki Semptomlar nedeniyle hiç yapılamayan aktiviteler Yapılabilen fakat çok fazla semptoma yol açan aktiviteler Semptomlardan sakınmak için çok yavaş olarak yapılan aktiviteler Aktivite kısıtlanması, bozulmuş sağlık nedeniyle etkilenen yaşam kalitesinin en belirgin özelliği olabilir İstemli kısıtlanma İstemsiz kısıtlanma Jones PW, J COPD 2007;4:273

Kas zayıflığı Hareket azalması (MALÜLİYET) Egzersize kısıtlanması (BOZUKLUK) Havayolu obstruksiyonu Nefes darlığı Dış faktörler Tutum ve davranışlar Depresyon ve anksiyete Yaşam stilinde kısıtlanma (SAKATLIK)

Sağlıkla ilişkili yaşam kalitesi “Sağlık durumu” ölçümü, hastalığın hastanın günlük yaşamı, aktiviteleri ve genel iyilik haline etkilerini değerlendiren standardize metotla sağlanır “Yaşam kalitesi” Arzu edilen ve mevcut olan yaşam biçimi arasındaki farkı yansıtır “Sağlıkla ilişkili yaşam kalitesi ”

Sağlıkla ilişkili yaşam kalitesi Semptom, sağlık algısı, ve yaşam kalitesi sıklıkla SİYK kapsamı içerisinde yer alır. Semptomlar, fonksiyonel durum, ruhsal durum ve sosyal faktörler yaşam kalitesi komponentleri içerisinde yer alır Anketler bu komponentleri ayrı ayrı veya bileşik skor halinde değerlendirebilir

Sağlıkla ilgili yaşam kalitesi anketleri 1-Genel sağlık durumu Genel iyilik halini değerlendirmek için kullanılan, fiziksel ve emosyonel herhangi bir hastalık veya tedavi ile değişen genel sağlık durumu belirlenebilir 2-Hastalığa özgü sağlık durumu Spesifik yaşam kalitesi anketleridir. Genel sağlık anketlerine göre daha duyarlıdır, zira özel bir hastalığa karşı hazırlanmış soruları içerir

Genel Yaşam kalitesi anketleri Kısa Form 36 Sağ Kalım Anketi (SF-36) Hastalık Etki Profilinin Değerlendirilmesi (SİP) Genel İyilik Halini Değerlendiren Skala (QWB) Nottingham Sağlık Etki Profili (NHP)

Hastalığa spesifik yaşam kalitesi anketleri Saint George Hastanesi Solunum Anketi (SGRQ) Kronik Solunum Hastalıklarını Değerlendirme Anketi (CRQ) Solunum hastalıklarında yaşam kalitesi anketi (QoL-RIO) Pulmoner fonksiyonel durum ve dispne anketi (PFSDQ-M) Pulmoner fonksiyonel durum skalası (PFSS)

GENEL

Kısa Form 36 Sağ Kalım Anketi SF-36 1988, “geliştirilen”, 1990, “standart” form, Ware JE Medical Outcomes Study (MOS) 1991, IQOLA , çeviri ve geçerlilik 1996, SF-36 2.0 versiyonu ( The international version) SF-36 sağlık durumunu daha genel olarak değerlendirir 36 adet soru içeren, çok hedefli bir ankettir Fiziksel ve mental durum değerlendirmesi 8 ayrı skala profili 5-10 dakika, 0 (en iyi) ile 100 (en kötü) Kendi-kendine veya eğitimli bir görüşmeci Ware JE, J Clin Epidemiol 1998;51:903

SF-36 SF-36 40 dan fazla ülkede tercüme edilmiştir Güvenilirliği genellikle 0.90 geçer Geçerlilik testleri, fiziksel kriterler için 0.43-0.93 , mental kriterler için 0.60 -1.07 arasındadır SF-36; genel ve spesifik toplulukların karşılaştırılmasında rölatif hastalık yükünün karşılaştırılmasında, farklı tedavilerin neden olduğu sağlığa faydaların gösterilmesinde hastaların takip edilmesinde kullanışlıdır Ware JE, SPINE 2000;25:3130

Hastalık Etki Profilinin Değerlendirilmesi SIP Gilson, Bergner, 1976 (1981 revizyon) Medical Outcomes Trust, bilgi ve izin Hastalığın fiziksel ve ruhsal fonksiyonlara etkisini değerlendirmek için kullanılır, genel anket 136 soru, 2 alt-skor (fiziksel ve psikolojik) 12 kategori (uyku, dinlenme, yemek yeme, iş yapma, ev yönetimi, eğlence, hobiler, iletişim, sosyal iletişim, duygu durumu, vücut bakımı ve fiziksel aktivite ) 20-30 dakika Kendi-kendine, görüşmeci

SIP Anket KOAH ve astımlı hastalarda kullanılmıştır Geçerlilik Güvenirlilik Cevaplılık American Thoracic Society. Quality of life resource. www.atsqol.org

Genel İyilik Halini Değerlendiren Skala QWB Kaplan RM Bir görüşmeci kişi ile yönetilen genel sağlıkla ilişkili yaşam kalitesi anketidir Daha çok maliyet–etkinlik çalışmalarında 4 kategori: Semptomlar, fiziksel aktivite, sosyal aktivite ve hareket durumunu 12-20 dakikada Skorlama : 0(ölüm) ile 1.0 (semptomsuz) Güvenilir ve geçerliği gösterilmiştir

Nottingham Sağlık Etki Profili NHP 6 ana başlık altında toplam 38 soru Fizik aktivite, ağrı, sosyal izolasyon, emosyonel durum, enerji ve uyku Kendi kendine 5-10 dakika Bölümlerin skorlaması ; 0-100 arasında , yüksek skorlar sağlık problemini gösterir. Güvenilirliği , geçerliliği ve cevaplılığı gösterilmiştir

HASTALIĞA SPESİFİK

Saint George Hastanesi Solunum Anketi (SGRQ) 1992 , PW Jones Fiks ve reversibl havayolu obstrüksiyonu olan hastalar 3 ana bölüm: Semptom (sıklık ve şiddet); Aktivite (nefes darlığına neden olan ve nefes darlığı nedeniyle kısıtlanan aktiviteler); Etki (havayolu hastalığı nedeniyle sosyal aktivitelere ve psikolojik etkiler) Semptomlar (5 nokta likert), Aktivite ve Etkiler (evet/hayır) 76 soru, 10 dk Kendisi, yüz-yüze, telefon ile 0-100 arasında skorlanır (100 en kötü skor) 4 ünitelik değişim klinik olarak önemli kabul edilir (KÖMF)

SGRQ KOAH’ta SGRQ rehabilitasyon ve farmakoterapi çalışmalarında kullanılmaktadır KOAH progresyonu (FEV1) Survi Atak sıklığı

SGRQ 144 KOAH’lı erkek hasta, 5-yıllık takip (31 ölmüş) Egzersiz kapasitesi (peak VO2) ve sağlık durumu (SGRQ total skor) mortaliteyle önemli oranda ilişkilidir Oga T et al, Am J Respir Crit Care Med 2003;167:544 421 KOAH’lı hasta, çok merkezli, 6 ay takipli çalışma KOAH atağının erken tanınmasını takiben hastaların %71’inde SGRQ etki skorunda önemli ölçüde bozulmanın olduğu gösterilmiştir Bourbeau J, Eur Respir J 2007;30:907 244 KOAH’lı hasta, pilot çalışma GOLD Evre 0, SİYK’inde önemli ölçüde bozulma (SGRQ) Erken tanı Maleki-Yazdi RM, J COPD, 2007;4:313

SGRQ Azarisman MS, Postgrad Med J, 2007;83:492 Yeni evreleme sistemi SAFE indeks (SGRQ skoru, hava akım kısıtlanması, egzersiz toleransı) KOAH şiddeti, KOAH atağı Azarisman MS, Postgrad Med J, 2007;83:492 Amfizem şiddetine dayalı fenotipik karakterizasyon Şiddetli amfizemli hastalar kötü yaşam kalitesi (SGRQ ile) ve azalmış BMİ ‘ne sahiptirler Makita H, Thorax 2007;62:932

SGRQ 56 KOAH’lı hasta (11 kadın, 45 erkek) SFT, Dispne skalaları (MRC ve BDI), SGRQ BDI ve SFT SGRQ (aktivite ve etki) ve bazı SFT parametreleri (FEV1 ve RV/TLC) SGRQ (semptom ve aktivite) ve BDI arasında önemli ilişki vardır Demir G, Akkoca Ö… Tüberküloz ve Toraks 2003;51:365 29 KOAH hastası (11 stage l, 10 stage ll, 8 stage lll) SFT, SGRQ, VAS SGRQ (etki skoru) ve, hastalığın evresi ve VAS SGRQ (aktivite ve etki skoru) ve FEV1 ve FVC arasında önemli korelasyon vardır Atasever A. Toraks Dergisi 2005;6:25

SGRQ KSY olan şiddetli KOAH & PR Çok merkezli çalışma, 1047 hasta (327 ‘i KSY’i olan) SFT, AKG, 6DYT KSY olan hastalar , Maugeri Solunum Yetmezliği Anketi (MRF 28) KSY olmayan hastalar, SGRQ SGRQ , etki skoru hariç, iki grup arasında herhangi bir fark göstermemiştir MRF28 skoru , KSY’li grupta oldukça bozulmuştur MRF28 ayırt edici özeliğindedir Carone M (The Maugeri Study), Respir Med 2007;101:2447

Maugeri Solunum Yetmezliği Anketi (MRF 28) 1999, Solunum yetmezliği olan hastalar 3 Bölüm; günlük aktiviteler, bilinçsel fonksiyonları, maluliyet Kendisi 28 soru Bu anket öncelikle akciğere veya göğüs duvarı hastalıklarına sekonder olarak gelişen solunum yetmezliği olan hastalarda kullanılmak üzere geliştirilmiştir Carone M Eur Respir J 1999;13:1293

Kronik Solunum Hastalıkları Anketi (CRQ) Guyatt , 1987 CRQ kronik solunum hastalığında hem fiziksel hem de emosyonel durumu değerlendirmeye yarayan görüşmeci yoluyla uygulanan bir ankettir 4 kategori ;dispne, yorgunluk, emosyonel fonksiyon, hastalık üzerindeki kontrol yetisi 20 soru,15-25 dakika Numerik, 7-nokta modifiye Likert Skalası Total skor; yüksek skorlar iyi SİYK gösterir 7 nokta skalasında 0.5 lik değişim klinik olarak önemli küçük değişikliği gösterir (KÖMF) (1.0 & orta dereceli ;1.5 & büyük dereceli)

CRQ Görüşmeci ile uygulanan CRQ & Kendi kendine uygulanan CRQ Çok merkez, 177 KSH olan hasta, PR CRQ-GU (n:86), CRQ-KU (n:91) SGRQ, SF-36, diğer SİYK araçları Cevaplılık: CRQ-KU her bir bölüm için CRQ-GU’den daha fazla değişiklik göstermiştir ve farklılıkların çoğu istatistiksel olarak önemlidir Geçerlilik: CRQ ile diğer SİYK anketleri arasında orta ve yüksek oranda korelasyonlar Schünemann HJ, Eur Respir Dis 2005;25:31

SGRQ and CRQ Dispne ölçekleri ile SİYK anketleri arasındaki ilişki MRC, BDİ, OKT,Borg skalası SGRQ ve CRQ MRC, BDI, OKT,SGRQ (aktivite) ve CRQ (dispne) ; fizyolojik verilerle korelasyon göstermektedir (FEV1 and VO2) Hajiro T, Am J Respir Crit Care Med 1998;158:1185 SGRQ, CRQ, AQ20 Bu 3 anket arasında orta dereceli ve güçlü korelasyonlar SGRQ ve FEV1, DLCO, VO2, RV/TLC, OKT arasında önemli korelasyon CRQ ve DLCO, VO2, OKT arasında önemli korelasyon Hajiro T, Am J Respir Crit Care Med 1999;159:1874

SGRQ and CRQ Meta-analiz, 15 araştırma (PR program, bronkodilatörler) CRQ değişim skor sınırları -0.19 - 1.87 arasında SGRQ değişim skor sınırları -16.00 - 3.00 arasında CRQ ve SGRQ değişim skorları arasındaki korelasyon 0.88 düzeyinde bulunmuş CRQ’ın standart cevap oranları SGRQ den daha yüksek bulunmuştur Puhan MA, Health and Quality Of Life Outcomes 2006;4:94

Solunum hastalıklarında yaşam kalitesi anketi (QoL-RIO) 1997 Reversibl ve fiks havayolu obtrüksiyonu olan hastalar 7 kategori; solunum problemleri, fizik aktivite, psikolojik durum, solunum şikayetlerini uyaran faktörler, günlük aktiviteler, sosyal aktiviteler, seks hayatı, genel aktiviteleri 55 soru, 7-nokta Likert skalası Kendi-kendine Anketin geçerliliği bildirilmiş, fakat tekrarlanabilirliği ve güvenilirliği gösterilememiştir

Pulmoner fonksiyonel durum ve dispne anketi Pulmoner fonksiyonel durum skalası (PFSDQ-M) (PFSS) PFSDQ-M, PFSS yetişkin akciğer hastasında kullanılan fonksiyonel durumunu gösteren araçlardır 1998, KOAH ‘lı hastalar PFSDQ-M 3 Kategori (fonksiyonel durum, dispne, yorgunluk) 40 soru Modifiye Likert (0-10) Yüksek skorlar kötü fonksiyonel durum veya semptomu gösterir 6-7 dakika Kendisi Geçerliği, tekrarlanabilirliği ve güvenilirliği raporlanmıştır PFSDQ-M akciğer fonksiyonlarında hızlı kayıp (FEV1 % bekl > 50 ml/yıl) olan grup ile yavaş kayıp olan grubu (FEV1 % bekl ≤ 50 ml/yıl) birbirinden ayırt edebilir

Pulmoner fonksiyonel durum ve dispne anketi Pulmoner fonksiyonel durum skalası (PFSDQ-M) (PFSS) 3 Bölüm (günlük aktivite/sosyal faaliyetler, psikolojik durum, seksüel durum ) 53 soru 15-20 dakika Kendisi Likert-tipi skala Geçerliliği ve tekrarlanabilirliği gösterilmiş, fakat cevaplılığı gösterilmemiştir

SGRQ 56 KOAH’lı hasta (11 kadın, 45 erkek) SFT, Dispne skalaları (MRC ve BDİ), SGRQ BDİ ile SFT arasında SGRQ (aktivite, etki) ile bazı SFT parametreleri arasında (FEV1 ve RV/TLC) SGRQ (semptom ve aktivite) ile BDİ arasında anlamlı korelasyon izlendi Demir G, Akkoca Ö… Tüberküloz ve Toraks 2003;51:365 29 KOAH hastası (11 evre l, 10 evre ll, 8 evre lll) SFT, SGRQ, VAS SGRQ (etki skoru); hastalığın evresi ve VAS SGRQ (aktivite ve etki skoru); FEV1 ve FVC arasında korelasyon bulunmuş Atasever A, Toraks Dergisi 2005;6:25