Sinkronizasyon programları ve vajina içi araçlar ile reprodüktif performasın artırılması Prof. Dr. Paul M. Fricke Wisconsin Üniversitesi, Veteriner Fakültesi - Madison

En iyi süt işletmesi olan ülkeler - metre karedeki inek sayısına dayalı olarak Her metre karedeki inek sayısı

Wisconsin 2011 Sütçü tip inek çiftlikler: 12,621 Sütçü tip inekler: TÜM SIĞIR VE BUZAĞILAR Sayı – 1/Ocak/2010 İlk 5 ülkenin sıralaması Wisconsin 2011 Sütçü tip inek çiftlikler: 12,621 Sütçü tip inekler: 1,247,000 9,158,000 inek Amerika’daki ineklerin %13’ü Her çiftlikte inek sayısı: 90 Bin baş En büyük çiftlik: 8,000 inek

Sürü boyutu açısından Uygulanan İşlemler, Sütçü Tip İnekler ve Süt Üretimi yüzdesi Yapılan işlemler İnek sayısı Süt Üretimi 45 40 42 35 30 25 33 32 25 Yüzde 19 19 19 20 17 17 17 14 15 12 12 11 10 5 5 3 2 2 1-29 inek 30-49 inek 50-99 inek 100-199 inek 200-499 inek >500 inek

Akselerometre sistemleri Heatime

Heatime

Saat başı aktivite standarttı: 6131 Grafik ayarları: Yenilenmeden bugüne güne:72 Grup İsmi:3 Laktasyon sayısı: 2 Şu anki laktasyon Durumu: Tohumlama Tohumlamadan bugüne gün: 0 Her 2 saatte bir Ort Aktivite Ağırlıklı Aktivite Saat başı aktivite standarttı: 6131

Saat başı aktivite standarttı: 6351 Grafik ayarları: Yenilenmeden bugüne güne:77 Grup İsmi:2 Laktasyon sayısı: 2 Şu anki laktasyon Durumu: Tohumlama Tohumlamadan bugüne gün: 8 Her 2 saatte bir Ort Aktivite Ağırlıklı Aktivite Saat başı aktivite standarttı: 6351

Saat başı aktivite standarttı: 5483 Grafik ayarları: Yenilenmeden bugüne güne:71 Grup İsmi:4 Laktasyon sayısı: 2 Şu anki laktasyon Durumu: Tohumlama Tohumlamadan bugüne gün: 15 Her 2 saatte bir Ort Aktivite Ağırlıklı Aktivite Saat başı aktivite standarttı: 5483

Saat başı aktivite standarttı: 5819 Grafik ayarları: Yenilenmeden bugüne güne:78 Grup İsmi:4 Laktasyon sayısı: 3 Şu anki laktasyon Durumu: Tohumlama Tohumlamadan bugüne gün: 14 Her 2 saatte bir Ort Aktivite Ağırlıklı Aktivite Saat başı aktivite standarttı: 5819

Heatime Araştırma Projesi Majestic View Dairy Lancaster, WI Wisconsin’in güneybatısında 1,000 baş inek kapasiteli süt işletmesi 2009 sonunda Heatime sistemi kullanılmaya başlanmıştır.

Laktasyondaki ineklerde tohumlama anında GnRH tedavisinde ve östrus tespitinde akselorometre sisteminin değerlendirilmesi Valenza, A., J. O. Giordano, G. Lopes Jr., L. Vincenti, M. C. Amundson ve P. M. Fricke J. Dairy Sci. 2012 (kabul edilmiş)

Heatime Projesi Doğumdan sonraki 46. günden 52. gününe kadar olan ineğe (n = 112) östrus sinkronizasyonu için G-P protokolü uygulanmış: GnRH PGF 3X US Pazar Pazar Çar. Perş Cuma Pazar US + Kan US + Kan + US Kamar Sinkronize edilmeyen inekler (n = 23), son analizdeki 89 ineğin sonucuna dahil edilmemiştir.

Östrusta olduğu tespit edilen inek yüzdesi ve ovulasyon ve östrus aktivitesi bakımından inek dağılımı Valenza ve ark. 2012 Akselorometre sistemi -------- % (n/n) -------- 71 (63/89) 95 (60/63) 5 (3/63) 29 (26/89) 35 (9/26) 65 (17/26) Kızgınlık atlama dedektörü -------- % (n/n) -------- 66 (59/89) 93 (55/59) 7 (4/59) 34 (30/89) 47 (14/30) 53 (16/30) Östrus Ovulasyon Ovulasyon yok Östrus yok

Aktivite Pik Yoğunluğu Östrus Aktivitesinin Özellikleri Saat başı aktivite : 6351 Aktivite ağırlığı Aktivite Pik Yoğunluğu Aktivite süresi Tohumlama Tarih

Aktivite süresi (saat) Luteolizisin indüksiyonundan sonraki 7 gün içerisinde östrusta olduğu belirlenen inekler için aktivite süresi Valenza ve ark., 2012 Ortalama = 16.1 ± 4.7 saat n = 61 inek İnekler (%) 4 – 8 9 – 12 13 – 16 17 – 20 21 – 24 > 24 Aktivite süresi (saat)

Aktivitenin başlangıcından ovulasyona kadar olan süre (saat) Valenza ve ark., 2012 Ortalama = 28.7 ± 8.1 saat n = 38 inek İnekler (%) < 22 23 – 24 25 – 28 29 – 32 33 – 36 > 36 Aktivitenin başlangıcından ovulasyona kadar olan süre (saat)

ST’den ovulasyona kadar olan süre (saat) ST’dan ovulasyona kadar aralık Valenza ve ark., 2012 Ortalama = 7.9 ± 8.7 saat n = 38 inek ST çok erken İnekler (%) (ovulasyondan önce) ST çok geç (ovulasyondan sonra) -9 – -12 -5 - -8 -1 - -4 0 – 4 5 – 8 9 – 12 13 – 16 17 – 20 > 20 ST’den ovulasyona kadar olan süre (saat)

GnRH PGF GnRH ST Pursley, Mee, & Wiltbank, 1995 Theriogenology 44:915 56 saat 16 saat

Ovsynch’in 2. GnRH’ından sonra farklı aralıklarda tohumlanan ineklerde Gebelik Oranları Pursley ve ark. 1998. J. Dairy Sci. 81:2139-2144. 50 45% 41% 41% 40 37% Gebelik Oranı (%) 32% 30 20 10 8 16 24 32 2. GnRH enjeksiyonundan sonra saatler

Ovsynch’de tohumlama zamanlaması Pursley ve ark. 1998. J. Dairy Sci G P G 7 gün 2 gün ST ST ST ST ST Ovulasyon 0 s (n=149) 8 s (n=148) 16 s (n=149) 24 s (n=143) 32 s (n=143)

Aktivite süresi (saat) Aktivitenin başlangıcından ovulasyona kadar olan aralık ile aktivitenin süresi arasındaki ilişki Valenza ve ark., 2012 Aktivitenin başlangıcı – Ovulasyon (saat) Luteolizisin indüksiyonundan sonraki 96 saat içerisinde östrus gösteren n = 38 inek Aktivite süresi (saat)

Haftalık Süt Verim Ortalaması (kg) Ağırlık piki yoğunluğu ve süt üretimi Arasındaki ilişki Valenza ve ark., 2012 n = 60 inek Ağırlıklı Pik Yoğunluğu Haftalık Süt Verim Ortalaması (kg)

Süt üretimi ile ilgili östrus süresi Lopez ve ark., 2004; Anim. Reprod. Sci. 81:209-223 6.3 14.7 n=25 16.0 14.0 12.0 10.0 9.6 n=65 Östrus süresi (saat) 8.0 6.0 n=94 5.1 n=56 4.8 n=73 2.8 n=37 4.0 2.0 0.0 20 25 30 35 40 45 >50 Süt üretimi (kg/d) •Analize 1. postpartum ovulasyonlar hariç tüm ovulasyonlar dahil edilmiştir (n=350) •Östrus öncesi 10 gün süresince ortalama süt üretimi

ST anında GnRH enjeksiyonunun etkisi • Haziran 2010’dan Ocak 2011’e kadar • 461 inekte 979 suni tohumlama • Heatime ® sistemi kullanılarak östrus tespitine dayalı ST zamanında bir GnRH enjeksiyonunun (100 µg gonadorelin diasetat tetra hidrat – Fertagyl® Intervet) etkisi • Hipotez: Heatime® sistemi kullanılarak östrus tespiti yapılan ineklerde tohumlama anından GnRH tedavisi gebelik oranını artırır.

Sığırlarda Gonadotrophin-releasing hormon tedavisi: tohumlama zamanında konsepsiyondaki etkilerini gösteren bir meta-analiz WF Morgan ve IJ Lean (1993) • Meta analizde 27 adet yayınlanmış literatürden kırk deneme incelenmiştir • Çalışma, tohumlama anından GnRH kullanımının özellikle repeat breeder’da gebeliği arttırdığını kanıtlamıştır (P<0.005) • Ancak bireysel olarak denemeler farklı sonuçlar sergilediğinden güven aralığı bu nedenle geniş olarak elde edilmiştir (repeat breeder çalışmaları) • Bu nedenle, kızgınlık belirlenmesi ve yönetim doğruluğu, GnRH tedavisine yanıtın önemini etkileyebilmektedir.

• Kulak numaralarına inekler tedavi edilmiştir. ST anında GnRH enjeksiyonunun etkisi • Kulak numaralarına inekler tedavi edilmiştir. • Tek sayılı kulak no = GnRH enj. yok (kontrol) • Çift sayılı kulak no = ST zamanında GnRH

ST anında GnRH enjeksiyonunun etkisi Değişkenler: ◦ Tedavi (ST anında GnRH enjeksiyonu ya da GnRH enjeksiyonu yok) ◦ Laktasyon (tek doğum ya da çok doğum yapmış inekler) ◦ Sezon (Ilık & Soğuk, maksimum günlük ortam sıcaklığının aylık ortalaması, eşik 70°F ya da 21°C sınırlandırılmıştır ) ◦ ST sayısı (1, 2 ya da daha fazla) Gebelik, işletme veteriner hekimi tarafından transrektal US kullanılarak using 35 ± 3 DSLH ile kontrol edilmiştir (Dr. Sally Harper) İstatistik: Lojistik Regresyon Prosedürü ve SAS Sıklık Prosedürü

Her ST’deki Gebelik (%) G/ST’de Tedavinin Etkisi Her ST’deki Gebelik (%) Kontrol

Her ST’deki Gebelik (%) G/ST’de Doğurganlık Durumunun Etkisi Her ST’deki Gebelik (%) Tek doğum Çok doğum

Her ST’deki Gebelik (%) G/ST’de Sezonun Etkisi Her ST’deki Gebelik (%) Ilık Soğuk

Her ST’deki Gebelik (%) G/ST’de Doğurganlık Durumunun ve Sezonun Etkisi Parite P = 0.0002 Sezon P < 0.0001 Parite*Sezon P = 0.006 Her ST’deki Gebelik (%) Soğuk Ilık Tek doğum Çok doğum

Her ST’deki Gebelik (%) G/ST’de Tedavinin ve Sezonun Etkisi Tedavi P = 0.7263 Sezon P < 0.0001 Tedavi*Sezon P = 0.4083 Her ST’deki Gebelik (%) Ilık Soğuk Kontrol

ST anında GnRH enjeksiyonunun etkisi Sonuç : Heatime sistemine dayalı olarak ST anından 100 µg GnRH ile tedavi gebelik oranının geliştirmemiştir (P = 0.32). Bu nedenle, biz ST anından GnRH uygulama hipotezini reddediyoruz.

Vakaya kadar doğumdan sonraki gün Vaka tarihi

Vakaya kadar doğumdan sonraki gün Vaka tarihi

Eğer bir KL varken gebe değilse Gebelik Kontrolünde KL’un durumuna dayalı olarak Açık İnek kararının alınması Eğer bir KL varken gebe değilse ◦ PGF uygulayınız ◦ Kızgınlığı takip et ve kızgınlıkta tohumla Eğer bir KL yokken gebe değilse ◦ Ovsynch’i başlat ◦ Sabit zamanlı ST

Gün 26 + 33 Resynch 1. GnRH zamanında KL Toplam 264 36 Evet 194 74 39 Fricke ve ark., 2003; J. Dairy Sci. 86:3941-3950. US+G P 7 G+ST 9 1. GnRH zamanında KL Toplam 264 36 Evet 194 74 39 Hayır 70 27 29 p-değeri 0.09 n İnek % G/ST (%)

Resynch ST’den 32 gün sonra fertilitede G1 zamanındaki P4’ün etkisi Lopes ve ark., 2010 (Özet) 50 40 30 20 10 P = 0.01 Her ST’deki Gebelik (%) % 39 %30 (n=257) < 0.5 ng/mL (n=850) ≥ 0.5 ng/mL G1 zamanında P4 konsantrasyonu

Bir akselorometre sistemi kullanarak östrus tespiti ile ya da östrus tespiti yapmaksızın sabit zamanlı tohumla ile tohumlanan laktasyondaki ineklerin reprodüktif performansı P. M. Fricke, A. Valenza, J. O. Giordano, M. C. Amundson ve G. Lopes Jr. J. Dairy Sci. 2012 özet

Tedavi 1 Tedavi 2 Tedavi 3 PGF GnRH TAI PGF PGF GnRH PGF GnRH TAI PGF Östrus PGF GnRH TAI 14 gün 7gün 56 s 12 s Tedavi 2 PGF PGF GnRH PGF GnRH TAI Östrus 14 gün 12 gün 7 gün 56 s 12 s Tedavi 3 PGF PGF GnRH PGF GnRH TAI Östrus 14 gün 7 gün 56 s 12 s 39±3 VWP = 53±3 65±3 72±3 75±3 Laktasyon günü

Tedavi 3 İnekleri

Tedavi 1: Ovsynch’i takiben östrus tespitine dayalı ST 1.1 – Östrusta tohumlanan inek İneklerin %38’i 35. günde G/ST= % 28 (34/123) 1.2 – Östrus tespiti olmadan ST yapılan inek İneklerin %36’sı 35. günde G/ST= % 32 (38/118) Buzağılama GnRH PGF GnRH ST Östrus 14 gün 7gün 56 s 12 s Doğumdan sonraki gün ZBS* = 53±3 65±3 71±3 75±3 *ZBS = Zorunlu Bekleme Süresi

Tedavi 1: Ovsynch’i takiben östrusa dayalı olarak ST 1.1 – Östrusta tohumlanan inekler ineklerin %38’i 35. günde G/ST = %28 (34/123) 1.2 – Östrus olmaksızın SZST uygulanan inekler ineklerin %36’sı 35. günde G/ST = %32 (38/118) Buzağılama GnRH PGF GnRH SZST Östrus 14 gün 7 gün 56 saat 12 saat Doğumdan sonraki gün ZBS = 53±3 65±3 71±3 75±3 1.3 – Doğumdan sonra 65 - 79 ± 3. günde östrusta ST uygulanan zorunlu bekleme süresinde östrustaki inekler ineklerin %19 35. günde G/ST = % 37 (22/60) 1.4 – Doğumdan sonra 89±3 günde SZST uygulanan östrustaki inekler geç SZST uygulanan ineklerin %7’si 35. günde G/ST = % 29 (7/24)

Tedavi 2: Aktivitede ST uygulanan Presynch/Ovsynch 2.1 – Aktivitede tohumlanan inekler inekleri %69’u 35. günde G/ST = %29 (67/230) Buzağılama PGF PGF GnRH PGF GnRH SZST Östrus Aktivitesi 14 gün 12 gün 7 gün 56 saat 12 saat Doğumdan sonraki gün 39±3 53±3 65±3 72±3 75±3 2.2 – Aktivete olmaksızın SZST uygulanan inekler inekleri %31’i 35. günde G/ST = %35 (36/102)

Tedavi 3: %100 SZST uygulanan Presynch/Ovsynch 3.1 – SZST uygulanan östrustaki inekler ineklerin %70’i 35. günde G/ST = %41 (94/230) Buzağılama PGF PGF Östrus GnRH fakat ST yok PGF GnRH SZST 14 gün 12 gün 7 gün 56 s 12 s Doğumdan sonraki gün 39±3 53±3 65±3 72±3 75±3 3.2 – SZST uygulanan östrust göstermeyen inekler ineklerin %30’u 35. günde G/ST = %32 (32/99)

Tablo 1. Her ST’de elde edilen gebelikler (G/ST) ve ilk ST’de ortalama günde (±SD) tedavinin etkisi. Tedavi 1 326 67.3 ± 10.4b 31.0a 2 331 62.5 ± 8.4 a 31.1a 3 329 74.8 ± 2.2c 38.3b n 1. ST günü 35. günde G/ST (%) a,b,c Farklı katsayı ile farklılaşan ortalamalar (P<0.0001) a,bFarklı katsayı ile farklılaşan yüzdeler (P=0.05) JOG1

Slayt 48 JOG1 Bu, p-değeridir. Bu konuda senin yapmak istedğini yapmayacağım. Parite etkisi var ve etkileşim yok. Julio O. Giordano, 9/6/2012

Ürün-Limit Yaşama Tahminleri Yaşama Olasılığı günler

Tablo 2. Her ST’de elde edilen gebeliklerde paritenin ve tedavinin etkisi (G/ST)1 Doğum sayısı (parite) Tedavi 1 2 3 Toplam Tek doğum 36.0 (45/125) 31.8 (40/126) 47.6 (60/128) 38.3 (145/379) Çok doğum 27.9 (56/201) 30.7 (63/205) 32.8 (66/201) 30.5 (185/607) P-değeri 0.12 0.81 0.01 1 Parite etkileşimi ile bir tedaviye eğilim vardır (P=0.1) JOG2

Slayt 50 JOG2 Parite etkileşimi yok (p 0.287). Bu nedenle, parite etkisi önemli (P = 0.0139). Julio O. Giordano, 9/6/2012

Damızlık süt sığırı işletmelerinde reprodüktif idare seçiminde kullanılacak ekonomik bir destekleyici sistem kararı

Tedaviler arasında ekonomik karşılaştırma Tedavi 1 5.85 72,500 22.35 0.027 2 5.86 72,500 22.35 0.027 3 5.86 - Net Mevcut Değer ($/cow/g) Toplam aktivite sistem maliyeti ($) Aktivite sistem maliyeti ($/d) Aktivite sistem maliyeti($/cow/g)

Veri akışı II Sistemi

Aktivite ve Ruminasyon Ağırlıklı Aktivite ve Ruminasyon Değişikliği Aktivite değişikliği Olaylar Ağırlıklı Ruminasyon Değişikliği Değişiklik Aktivite/Ruminasyon Gün ve Zaman

Teşekkürler