Arter Kan Gazı Analiz Sonuçlarının Yorumlanması Nevin Uysal, MD, MSc Gaziantep Üniversitesi Göğüs Hastalıkları AD Türk Toraks Derneği, 11. Yıllık Kongresi, 23-27 Nisan 2008, Antalya

Ölçülen değerler pH pCO2 pO2 Hesaplanan değerler HCO3-

Normal Değerler pH 7.35-7.45 PaCO2 35-45 mmHg PaO2 ≥ 80 mmHg HCO3- 22-26 mEq/L

pO2 Hipoksemi <80 mmHg Kan gazının oda havasında mı yoksa oksijen altında mı alındığının belirtilmesi gerekiyor

Oksijen Tedavisi Nazal kanül Basit oksijen maskesi P/F (PaO2/FiO2) oranı Nazal kanül 1 L/dakika  FiO2 ~ % 24 2 L/dakika  FiO2 ~ % 28 3 L/dakika  FiO2 ~ % 32 4 L/dakika  FiO2 ~ % 36 5 L/dakika  FiO2 ~ % 40 6 L/dakika  FiO2 ~ % 44 Basit oksijen maskesi FiO2 ~ % 50 (5-8 L/dakika) Parsiyel tekrar solumasız (partial nonrebreather) maske FiO2 ~ % 50-75 (8-10 L/dakika) Tekrar solumasız maske (nonrebreather maske) FiO2 ~ % 75-100 (8-10 L/dakika) PaO2=60, FiO2=0.60 P/F=60/0.60 P/F=100

Hiperkapnik (Tip 2) Solunum Yetmezliği Alveoler Gaz Denklemi - PA-aO2 PAO2 = PIO2 – PA-aO2= PAO2 – PaO2 PACO2 R Örnek: pH=7.24, pCO2= 62, PaO2= 60 PIO2 =[ 760mmHg (PB) – 47mmHg (H2O)] X 0.21  ~ 150 PAO2 = 150 – ( 62 / 0.8)  ~ 72 PA-aO2= 72 (PAO2) – 60 (PaO2)  12

Asit yükü  glu tamin metabolizması Asit Metabolizması Pulmoner Atılım 15,000 mmol CO2 Renal Atılım 50-100 meq nonvolatil asit (sülfirik asit) H+ HPO42- + H+  HPO4- NH3 + H+  NH4+ Asit yükü  glu tamin metabolizması

Bikarbonat- Karbondioksit Buffer Sistemi Çözünmüş CO2 + H2O  H2CO3  HCO3- + H+ pH=6.10+log pH = - log [H+] HCO3- 0.03 X pCO2)

Kan gazı analiz sonucu doğru mu? [H+]=24 X (PaCO2/[HCO3-]) 24 X (40/24)=40nmol/L pH 7.28-7.45 aralığında iken [H+]=80- pH’nın son iki rakamı pH=7.40  [H+]=80-40=40 nmol/L pH=7.30  [H+]=80-30 =50 nmol/L

pH 7.00-7.40 aralığının dışında iken pH= 7.40  [H+]=40 nmol/L  ΔpH 0.1  ↓ Δ[H+]= 0.80 X [H+] pH=7.50 için [H+]=0.80 X 40= 32 nmol/L pH=7.60 için [H+]=0.80X32=26 nmol/L pH=7.00  [H+]=100 nmol/L ↓ ΔpH 0.1   Δ[H+]=1.25 X [H+] pH=6.90 için [H+]=1.25X100= 125 nmol/L pH=6.80 için [H+]=1.25X125=156nmol/L

Basit Asit Baz Dengesi Bozuklukları pH <7.35 Respiratuvar Asidoz Metabolik Asidoz pH>7.45 Respiratuvar Alkaloz Metabolik Alkaloz

Basit Asit Baz Dengesi Bozuklukları Normal Kompansasyon Değerleri Akut Respiratuvar Asidoz pCO2 10 mmHg   pH 0.08 pH=7.40 – 0.008 X Δ pCO2 HCO3- =24+ 0.1(Δ pCO2) ± 3 mE/L  pCO2 10 mmHg   HCO3- 1 mE/L Kronik Respiratuvar Asidoz pCO2 10 mmHg   pH 0.03 pH=7.40 – 0.003 X Δ pCO2 HCO3- =24+ 0.35(Δ pCO2) ± 4 mE/L  pCO2 10 mmHg   HCO3- 3.5 mE/L Metabolik Asidoz paCO2=(1.5XHCO3)+(8±2) Sigillito et al, Emerg Med Clin N Am 2003;21:239

Basit Asit Baz Dengesi Bozuklukları Normal Kompansasyon Değerleri Akut Respiratuvar Alkaloz pCO2 10 mmHg   pH 0.08 pH=7.40 + 0.008 X Δ pCO2 HCO3- =24- 0.2(Δ pCO2) ± 3 mE/L  pCO2 10 mmHg   HCO3- 2 mE/L Kronik Respiratuvar Alkaloz pCO2 10 mmHg   pH 0.02 pH=7.40 + 0.002 X Δ pCO2 HCO3- =24- 0.5(Δ pCO2) ± 4 mE/L  pCO2 10 mmHg   HCO3- 5 mE/L Metabolik Alkaloz paCO2=(0.7XHCO3)+(21±2) Sigillito et al, Emerg Med Clin N Am 2003;21:239

Anyon Gap= Na+ - (HCO3- + Cl-) Nl 12-16  AG Laktik asidoz Ketoasidoz Son dönem böbrek yetmezliği Metanol, etilen glikol, propil alkol, salisilat intoksikasyonu Nl AG Diyare İzotonik salin infüzyonu Böbrek yetmezliğinin erken evreleri Renal tübüler asidoz Asetazolamid kullanımı Üreteroenterostomi

Mikst Asit Baz Dengesi Bozuklukları pH nl, <7.35 ya da >7.45 olabilir Normal kompansasyon mekanizmalarını bilmek gerekir Basit asit baz dengesi bozukluğunda beklenen ikincil değişiklik beklenen aralığın dışında ise  mikst

Yetersiz Yanıta Bağlı Metabolik asidoz ve respiratuvar asidoz Metabolik alkaloz ve respiratuvar alkaloz

Beklenenden Fazla Yanıta Bağlı Metabolik asidoz ve respiratuvar alkaloz Metabolik alkaloz ve respiratuvar asidoz

Üçlü Bozukluk Metabolik alkaloz, metabolik asidoz ve respiratuvar asidoz Metabolik alkaloz, metabolik asidoz ve respiratuvar alkaloz

Kusma Hipovolemik şok Hiperventilasyon Respiratuvar Alkaloz 7.46 20 14 35 pH pCO2 (mmHg) HCO3-(mEq/L AG (mEq/L) Metabolik Alkaloz 7.53 44 36 12 Metabolik Asidoz 7.35 30 16 33

“Delta-Delta Gap”(ΔAG/ΔHCO3-)  AG metabolik asidoz varlığında, eşlik eden nl AG metabolik asidoz ya da metabolik alkaloz olabilir

(Hesaplanan AG)-12 ΔAG/ΔHCO3- = 24- (ölçülen HCO3-) Nl AG metabolik asidoz Δ/Δ gap < 1 Metabolik Alkaloz Δ/Δ gap > 1 24- (ölçülen HCO3-)