BİTRUCİ (- , 1217) Nalan Tuhtakaya 12-275-030

ADI; Latin kaynaklarda – Alpetragius İbrani Kaynaklarda – Ebu İshak Nurüddin, El-Bitruci ya da Nureddin el-Bitruci ve El-İşbili DOĞUMU; Doğumu tam tarih olarak bilinmemekle birlikte 12. yy yarısı ile 13. yy başlarında yaşamıştır. 1217 yılında ölmüştür. YAŞAMI; Kurtuba’nın kuzeyinde bulunan Bitruc şehrinde doğmuştur. Kurtuba (Cordoba) Endülüs Emevi Devleti’nin bir şehridir. İspanya'daki İşbil'de (bugünkü adıyla Seville) yaşamıştır. KATKIDA BULUNDUĞU MEDENİYETLER; İslam medeniyetinde ki katkısı çok büyüktür. Aynı zamanda eserleri dönemin Hristiyan ve Yahudi bilimadamları tarafından kaynak eser olarak kullanılmıştır.

Bitruci tarih ve astronomiye ilgi duymuştur. Bitruci’nin bilinen tek yapıtı Kitabü’l –Heyettir. (‘Astronomi Kitabı’) Bitruci hocaları olan İbn Tufeyl’den ve Cabir İbn Eflah’tan etkilenmiştir. Astronomi Kitabı adlı yapıtı’nda Bitruci Aristoteles fiziğini temel alan Batlamyus kuramlarını eleştirmiştir. Bitruci gezegenlerin iki kutuplu olduğunu açıklamıştır. Gök cisimlerinin hareketlerinin, doğudan batıya doğru olduğunu kabul etmiştir. Az yoğun gök cisimlerinin, çok yoğun gök cisimlerine göre daha hızla döndüğünü açıkladı. Hareketi, yer değişimi yanında, hız ve enerjinin bir fonksiyonu olarak ifaade etti.

Bitruci’nin savunduğu diğer bir husus da, Batlamyus’un sisteminde Ay, Merkür, Venüs, Güneş, Mars şeklinde sıralanan gezegenlerin, Ay, Merkür, Güneş, Venüs, Mars düzeninde sıralanmaları, yani Güneş’in Venüs’ten aşağıda bulunması gerektiğidir. Çünkü hiçbir zaman Venüs’ün, Güneşin önünden geçtiği görülmemişti.

HAKKINDAKİ FARKLI İDDAALAR; SOSYAL AÇIDAN; Bitruci hocası olan İbn Tufeyl’in etkisi altında kalmıştırr ve hocasının verdiği bilgiler doğrultusunda çalışarak kendisini şöhrete kavuşturan Kitabü’l Hey’e’yi kaleme almıştır. HAKKINDAKİ FARKLI İDDAALAR; Batılılar Bitruci’nin Hristiyan olduğu ve adının Alpetragius olduğunu söylemektedirler. Fakat Bitruci’nin kaleme aldığı eseri arapçadır ve etkilendiği hocaları bu durumun gerçek olmadığını onun bir İslam bilimadamı olduğunu göstermektedir.Bu konu hala tartışılmaya açıktır. KARŞIT GÖRÜŞLER VE BİLİMSEL TARTIŞMALAR; Bitruci’nin astronomiye kattıkları, Batlamyus’un sisteminin yerini almıştır. Bitruci ve Batlamyus’un görüşleri birbirlerine tamamen zıttır.Bitruci Aristoteles fiziğini ele alarak ortaya konulmuş Batlamyus kuramlarını reddeder eleştirir ve yeni kuramları bilim dünyasına sunar.

l- Bütün gezegenlerin iki kutuplu olduğunu açıkladı l- Bütün gezegenlerin iki kutuplu olduğunu açıkladı. Batlamyus ise, tek kutuplu kabul ediyordu. 2. Gök cisimlerinin hareketlerinin, doğrudan batıya doğru olduğunu kabul etti. Batlamyus ise, gezegenlerin hareketlerinin batıdan doğuya doğru olduğunu söylemişti. 3- Bütün gök cisimleri, gerçek ve aklın ereceği biçimde mevcuttur dedi. Batlamyus ise, gök cisimlerini gerçek olmayan varlıklar olarak farz ediyordu. 4- Gök cisimlerinin hareketinin kutuplar etrafında cereyan ettiğini söyledi. Batlamyus ise, hareketin merkez etrafında olduğunu söylüyordu 5- Az yoğun gök cisimlerinin, çok yoğun gök cisimlerine göre daha hızla döndüğünü açıkladı. 6- Yıldızların bulunduğu gök tabakalarının değişken olduğunu söyledi. Batlamyus ise, sabit olduğunu kabul etmişti. 7- Gezegenler günlük dönüşe sahiptir. Batlamyus, gezegenlerin günlük dönüşlerini kabul etmemişti.

KAYNAKÇA http://bilimdunya.blogspot.com.tr/2012/03/bitruci.ht ml http://www.islamansiklopedisi.info/index.php?klme= B%C4%B0TRUC%C4%B0