7. Bölüm Tam Rekabet ©2010  Worth Publishers 1

Öğreneceklerimiz Tam rekabetçi piyasa ve özellikleri Fiyat-alıcı bir üretici ve kar maksimizasyonu sağlayan çıktı miktarı Karlılık nasıl değerlendirilir? 2

Tam rekabet ve Fiyat-alıcılar Fiyat-alıcı bir üretici ürettiği ürünün piyasa fiyatı üzerinde hiçbir etkisi olmayan üreticidir. Fiyat-alıcı bir tüketici satın aldığı ürünün piyasa fiyatı üzerinde hiçbir etkisi olmayan tüketicidir. Tam rekabetçi piyasa tüm katılımcılarının fiyat alıcısı olduğu piyasadır. Tam rekabetçi endüstri tüm üreticilerin fiyat alıcısı olduğu piyasadır.

Tam Rekabet İçin Gerekli İki Koşul Bir endüstrinin tam rekabet olabilmesi için, hiçbirinin büyük bir pazar payına sahip olmadığı çok sayıda üreticinin bulunması gerekir. Pazar payı endüstride üretilen toplam çıktının bir bölümüdür. Tüketiciler, endüstrideki üreticilerin ürünleri arasında kayıtsızsa o endüstri tam rekabettir. Farklı üreticilerin ürünleri aynı ise, o mal bir standart maldır, diğer adıyla meta.

Serbest Giriş ve Çıkış Bir endüstriye serbest giriş veya endüstriden serbest çıkış üreticilerin kolaylıkla endüstriye girebilmelerini ya da terk edebilmelerini ifade eder. Serbest giriş ve çıkış: Endüstrideki çok sayıda üreticinin piyasanın değişen koşullarına uyum sağlamalarını sağlar ve Üreticilerin diğer firmaları endüstri dışında tutmalarına engel olur.

Üretim ve Kar Domates miktarı Toplan Gelir TR Toplam Maliyet TC Kar TR - TC 14 -14 1 18 30 -12 2 36 3 54 44 10 4 72 56 16 5 90 6 108 92 7 126 116 Domates miktarı Toplan Gelir TR Toplam Maliyet TC Kar TR - TC 14 -14 1 18 30 -12 2 36 3 54 44 10 4 72 56 16 5 90 6 108 92 7 126 116

Gelir ve Kar Toplam Gelir = Fiyat * Miktar Kar = Toplam Gelir – Toplam Maliyet

Marjinal Gelir ve Marjinal Maliyet Yaklaşımı Marjinal Gelir ilave satılan çıktının oplam gelirde meydana getirdiği değişimdir. output. Toplam Gelirde Değişme Marjinal Gelir Üretim Miktarında Değişme MR = ∆TR/∆Q

Optimal Çıktı Kuralı Optimal çıktı kuralına göre üretici sattığı son ürünün marjinal geliri ile o ürünün marjinal maliyeti birbirine eşit olduğunda karını maksimize eder MR = MC Kar maksimizasyonu aynı zamanda maliyet minimizasyonudur

Kısa Dönem Dengesi Toplam Maliyet TC Domates Miktarı Değişken Maliyet VC Marjinal Maliyet MC=∆TC/∆Q Marjinal Gelir MR Net Kazanç MR - MC

Kısa Dönem Dengesi Optimal çıktı kuralına göre MR = MC ise kar maksimizasyonu gerçekleşir. Marjinal gelir eğrisi çıktı değiştikçe marjinal gelirin nasıl değiştiğini gösterir. Not: Firma fiyat alıcısı ise MR eğrisi yatay eksene paralel bir doğrudur (sonsuz elastik)

Tam Rekabette Kısa Dönem Dengesi MR = MC koşulunun sağlandığı üretim seviyesi (5) karı maksimize eden üretim seviyesidir. (E noktası) Fiyat MC Optimal nokta $24 20 E Piyasa fiyatı 18 MR = P 16 12 8 Figure Caption: Figure 7-1: The Price-Taking Firm’s Profit-Maximizing Quantity of Output At the profit-maximizing quantity of output, the market price is equal to marginal cost. It is located at the point where the marginal cost curve crosses the marginal revenue curve, which is a horizontal line at the market price. Here, the profit-maximizing point is at an output of 5 bushels of tomatoes, the output quantity at point E. 6 1 2 3 4 5 6 7 Miktar Kar-maksimizasyon miktarı

Maliyetler Economik kar: Firmanın gelirleri eksi kaynakların fırsat maliyeti Açık maliyetler: Gerçek para çıkışını içeren maliyetler Örtük maliyetler: Gerçek para çıkışı gerektirmeyen, vazgeçilen değeri ifade eden maliyetler. Muhasebe karı: Firmanın gelirleri eksi açık maliyetler (ekonomik kardan genellikle büyüktür)

Üretim Ne Zaman Karlıdır? TR > TC, ise firma karlıdır. TR = TC, ise başabaş noktası. TR < TC, ise firma zarardadır. Karlılık piyasa fiyatının minimum ortalama toplam maliyetten (ATC) çok ya da az olmasına bağlıdır.

Kısa Dönem Ortalama Maliyetler Toplam Maliyet TC Ortalama Değişken Maliyet AVC=TVC/Q Domates Miktarı Değişken Maliyet VC Ortalama Toplam Maliyet ATC=TC/Q

Kısa Dönemde Maliyetler ve Üretim Fiyat C noktasında (minimum ortalama toplam maliyet) piyasa fiyatı 14 ve çıktı 4 birim (minimum-maliyet çıktı) $30 MC Minimum ortalama toplam maliyet 18 A T C C Başabaş fiyatı 14 MR = P Figure Caption: Figure 7-2: Costs and Production in the Short Run This figure shows the marginal cost curve, MC, and the short-run average total cost curve, ATC. When the market price is $14, output will be 4 bushels of tomatoes (the minimum-cost output), represented by point C. The price of $14, equal to the firm’s minimum average total cost, is the firm’s breakeven price. 1 2 3 4 5 6 7 Domates miktarı Minimum-maliyet çıktı MC, ATC’yi minimum noktasında keser. Bu nokta firmanın başabaş fiyat noktasıdır.

Karlılık ve Piyasa Fiyatı Firma, fiyat (18) minimum ortalama toplam maliyeti aştığından karlıdır. Firmanın optimal çıktı tercihi (E)  5 birim çıktı. Fiyat Piyasa Fiyatı = $18 Minimum ortalama toplam maliyet MC E $18 MR = P 14.40 Kar A T C 14 Z Başabaş fiyatı C Figure Caption: Figure 7-3: Profitability and the Market Price In panel (a) the market price is $18. The farm is profitable because price exceeds minimum average total cost, the breakeven price, $14. The farm’s optimal output choice is indicated by point E, corresponding to an output of 5 bushels. The average total cost of producing 5 bushels is indicated by point Z on the ATC curve, corresponding to an amount of $14.40. The vertical distance between E and Z corresponds to the farm’s per unit profit, $18.00 −$14.40 =$3.60. Total profit is given by the area of the shaded rectangle, 5 ×$3.60 =$18.00. E ve Z arasındaki dikey mesafe: Firmanın birim başına karıdır: $18.00 − $14.40 = $3.60 Toplam kar:5 × $3.60 = $18.00 1 2 3 4 5 6 7 Domates miktarı

Karlılık ve Piyasa Fiyatı Firma zarardadır. Çümkü fiyat minimum ortalama toplam maliyetin altındadır. Firmanın optimal çıktı tercihi (A)  3 birim çıktı. Fiyat Piyasa Fiyatı = $10 Minimum ortalama toplam maliyet MC A T C $14.67 Y 14 Başabaş fiyatı C Zarar Figure Caption: Figure 7-3: Profitability and the Market Price In panel (b) the market price is $10; the farm is unprofitable because the price falls below the minimum average total cost, $14. The farm’s optimal output choice when producing is indicated by point A, corresponding to an output of three bushels. The farm’s per-unit loss, $14.67 −$10.00 =$4.67, is represented by the vertical distance between A and Y. The farm’s total loss is represented by the shaded rectangle, 3 ×$4.67 = $14.00 (adjusted for rounding error). 10 MR = P A A ve Y arasındaki dikey mesafe: Firmanın birim başına zararını gösterir: $14.67 − $10.00 = -$4.67 Toplam kar :3 × $4.67 = $ -14.00 1 2 3 4 5 6 7 Domates miktarı

Kar, Başabaş, Zarar Fiyat alıcısı firmanın başabaş fiyatı sıfır kar meydana getiren piyasa fiyatıdır. Piyasa fiyatının minimum ortalama toplam maliyeti aştığı her yerde kar vardır. P > min ATC Kar Piyasa fiyatı ortalama toplam maliyete eşit ise üretici başabaş noktasındadır. P = min ATC Başabaş Piyasa fiyatının minimum ortalama toplam maliyetten küçük olduğu her yerde zarar vardır. P < min ATC Zarar

Kar – Bir diğer yol ∏ = TR – TC TR = P*Q TC = ATC*Q ∏ = (TR/Q – TC/Q)*Q ya da ∏ = (P – ATC)*Q

Firmanın Kısa Dönem Arz Eğrisi Fiyat Firmanın kısa dönem arz eğrisi, sabit maliyet veri iken, optimal çıktı miktarının piyasa fiyatına bağlı olduğunu ortaya koyar. Kısa dönem arz eğrisi MC $18 E A T C Bir firma kısa dönemde piyasa fiyatı kapatma fiyatının ( minimum ortalama değişken maliyet) altına inerse endüstriyi terk edecektir. 16 Figure Caption: Figure 7-4: The Short-Run Individual Supply Curve When the market price equals or exceeds Jennifer and Jason’s shutdown price of $10, the minimum average variable cost indicated by point A, they will produce the output quantity at which marginal cost is equal to price. So at any price equal to or above the minimum average variable cost, the short-run individual supply curve is the firm’s marginal cost curve; this corresponds to the upward sloping segment of the individual supply curve. When market price falls below minimum average variable cost, the firm ceases operation in the short run. This corresponds to the vertical segment of the individual supply curve along the vertical axis. A VC 14 C 12 B Kapatma fiyatı 10 A Minimum ortalama değişken maliyet 1 2 3 3.5 4 5 6 7 Domates miktarı

Kısa Dönem Üretim Kararı Sabit maliyetler kısa dönemde değiştirilemediğinden ilgisizdir. Kapatma fiyatı: minimum ortalama değişken maliyete eşit fiyat düzeyi Batık maliyet: Halihazırda katlanılmış, geri getirilemeyen maliyet. Üretim kararına dahil edilmez. P > AVC ise üretime devam edilir. P < AVC ise kapatılır.

Uzun Dönem Endüstri Arz Eğrisi Bir piyasa, endüstriye giriş çıkış için yeterli zamanın ardından, arz miktarının talep miktarına eşit olduğu zaman uzun dönem dengesindedir. Tüm firmalar optimal uzun dönem tercihlerine adapte olmuşlardır. Giriş ve çıkış için herhangi bir motivasyon yoktur.

Uzun Dönem Piyasa Dengesi (a) Piyasa (b) Bireysel Firma Fiyat Fiyat MC S S S 1 2 3 E $18 MKT $18 E A 16 D MKT 16 D A T C B 14.40 Başabaş fiyatı Z 14 C 14 Y MKT Figure Caption: Figure 7-6: The Long-Run Market Equilibrium Point EMKT of panel (a) shows the initial short-run market equilibrium. Each of the 100 existing producers makes an economic profit, illustrated in panel (b) by the green rectangle labeled A, the profit of an existing firm. Profits induce entry by additional producers, shifting the short-run industry supply curve outward from S1to S2 in panel (a), resulting in a new short-run equilibrium at point DMKT, at a lower market price of $16 and higher industry output. Existing firms reduce output and profit falls to the area given by the striped rectangle labeled B in panel (b). Entry continues to shift out the short-run industry supply curve, as price falls and industry output increases yet again. Entry ceases at point CMKT on supply curve S3 in panel (a). Here market price is equal to the break-even price; existing producers make zero economic profits and there is no incentive for entry or exit. Therefore CMKT is also a long-run market equilibrium. C D 500 750 1,000 3 4 4.5 5 6 Domates miktarı Domates miktarı Bir piyasa, endüstriye giriş çıkış için yeterli zamanın ardından, arz miktarının talep miktarına eşit olduğu zaman uzun dönem dengesindedir.