GÜBRELEMEDE YOL GÖSTERİCİ OLARAK TOPRAK ANALİZİ

TOPRAK ANALİZİ NEDİR? Toprak analizi toprağın gübre ve kireç ihtiyacını ortaya koyan bilimsel bir yöntem olarak tanımlanır. Toprak örnekleri Laboratuvarlarda bir dizi fiziksel ve kimyasal işlemden geçerek numune içerisindeki besin maddeleri belirlenir ve analiz sonuçları Mühendislerce yorumlanarak Toprak Analiz Raporu oluşturulur.

Neden Toprak Analizi Yaptırmalıyız ? Tarımsal üretimde amaç, mümkün olan en yüksek verimi ve kaliteli ürün elde etmektir. Bu amaca ulaşmakta en etkili faktör DENGELİ ve DÜZENLİ gübrelemedir. Dengeli ve düzenli gübrelemede TOPRAK ANALİZİNDEN geçer. Toprak analizi ile toprakta bitkinin büyümesi ve gelişmesini sağlayan bitki besin maddelerinin eksikleri belirlenir. Analiz sonucuna göre hangi gübreden ne kadar, ne zaman, nasıl verileceği belirlenerek gereksiz masraftan kaçınılmış olur.

Toprağı analiz ettirmeden gübrelersek ne olur? Bitkinin ihtiyacından daha az gübre kullanılabilir. Bu durumda bitkiler yeterince beslenemediklerinden iyi gelişemezler ürün azalır, alınan ürün gübre parasını bile karşılamayabilir. Bitkinin ihtiyacından daha fazla gübre kullanılabilir. Böylece fazladan attığımız gübrenin parası ziyan olduğu gibi fazla gübre toprağa ve ürüne olumsuz etkiler yapabilir. Yanlış cins gübre kullanılabilir. Bunun bir sonucu olarak ürün azalabilir, yatabilir veya kuruyabilir. En azından üründe bir artış olmayabilir. Böylece de gübreye verilen para boşa gitmiş olur. Yanlış zamanda ve yanlış şekilde gübre kullanılabilir. Bunun sonucu olarak gübreden beklenilen yarar sağlanamayabilir. Ayrıca bitki besin maddeleri arasında geçimsizlikte vardır. Yani bir besin maddesinin toprakta gereğinde fazla bulunması diğer besin maddesinin alımını engeller. Toprak tahlili yapmadan attığımız gübreler belki de fayda yerine zarar oluşturmaktadır.

Toprak analizi ile toprak pH’nı öğrenebilirsiniz! Bitki besin maddelerinin alımını engelleyen en önemli unsur Toprağın pH ’dır. Toprağın pH ’ı 0-14 arasında değişen değerlere bölünmüştür. Bitkilerin gıda ortamından tam olarak faydalanabilmesi için pH değerinin 6-7 arasında olması istenir. Bu değerin altında ve üstünde değerler besinlerin alımını kısıtlar. pH değeri toprak tahlili ile ölçülebilir. Sonuca göre pH istenilen değerlerden düşük çıkarsa yükseltmek için toprağa kireç , yüksek çıkarsa düşürmek için toprağa kükürt uygulaması yapılır.

Kullandığımız Amonyum Nitrat (%26 azot) gübresinde dolgu maddesi içerisinde belirli oranda kireç bulunmaktadır. Amonyum Sülfat (%21 azot) gübresinde ise belirli oranda kükürt bulunmaktadır. Bitkinin Azot ihtiyacını karşılayan iki gübreden biri toprağın pH’ını çıkarırken biri düşürmektedir. Bitkinin gelişme döneminde kullandığımız ve aynı işi gören bu iki azotlu gübreyi toprağın pH’ını dengede tutmak için 2 yıl AN%26 kullanıyorsak,1 yıl mutlaka AS%21 kullanmalıyız.

Toprak Örneği Ne Zaman Alınmalı? Mevsime bağlı olmakla beraber, toprak numunesi ekimden veya gübreleme tarihinden 20-30 gün önce alınır. Hasattan sonra, en ideal olarak sonbaharda alınır.

Toprak Örneklerinin Alınması Tarlada nerelerden toprak örnekleri alınır ? Her toprak analizi örneği alındığı tarla için geçerlidir. Başkasının yaptırdığı toprak analizine göre gübre uygulamak yarar değil zarar getirebilir. Değişik tarlaların topraklarında farklı miktarlarda bitki besin maddesi bulunmaktadır. Aynı tarla içinde, değişik özellik gösteren kısımlar bulunabilir. Mesela tarla toprağının bir kısmı açık renkli, diğer bir kısmı koyu olabilir. Bu renk farklılığı bize tarlanın bu iki kısmında organik madde demir gibi birçok madde bakımından farklılıklar olduğunu gösterir. Tarlanın bir kısmı düz bir kısmı eğimli olabilir veya tarlanın bir kısmı çorak, diğer bir kısmı nispeten daha verimli olabilir. Eğer aynı tarlanın içinde böyle farklı yerler varsa bu alanlardan da ayrı ayrı toprak örneği alınmalıdır.

Nerelerden toprak örneği alınmaz!! •Çamurlu ve donlu topraktan, •Harman yeri veya hayvan yatmış yerden, •Önceden gübre yığılmış yerden, •Sap kök veya yabani otların yığın halinde yakıldığı yerden, •Tarlanın tümsek veya su birikmesi olan çukur yerlerden, •Dere, orman, su arkı ve yollara yakın arazi kısımlardan, •Binalara yakın alanlardan, •Hayvan gübresinin bulunduğu noktadan, •Meyve bahçeleri hariç tarlada bulunan ağaç diplerinden, toprak örneği alınmamalıdır.

Toprak Örneği Hangi Gereçlerle Alınır? Toprak örneği almak için ; Kürek Kova Naylon veya bez torbaya ihtiyaç vardır. Bu malzemeleri kullanmadan önce küreğin iyice temizlenmiş ve üzerinde başka artıkların kalmamış olması gerekir. Toprak örneklerini içine koyup laboratuvara analize göndereceğimiz naylon veya bez torba ise 1 kg kadar toprak alabilecek büyüklükte olmalıdır.

Tarlada örnek nasıl alınır? Tarlada toprak örneği alınacak noktaya gelindiğinde; •Bu yerin toprak örneği alınmaya uygun bir yer olup olmadığı kontrol edilmelidir. •Eğer bu yer örnek almaya uygunsa toprağın üzerindeki ot, sap gibi şeyler el ile temizlenir. •Temizlenen bölgede kürek toprağa 30 cm derinlikte (pulluk sürüm derinliği) daldırılır. •Alınan bu toprak olduğu gibi açılan çukurun hemen yanına konulur. •Sonra açılan çukur içine kenarlardan toprak dökülmüş ise el ile temizlenir. •Sonra kürek 3-5 cm kalınlıkta toprak alacak şekilde 20-30 cm derinliğe kadar daldırılır ve yavaşça kaldırılır. •Alınan örnek kürek ile kovanın için konulur. (Toprak örneği alındıktan sonra çukur kapatılmalıdır.) Bu işlem zig-zag şeklinde tekrarlanarak toprak örneği alınır. •Yaklaşık 40 dekar tarla için 10-20 adet örnek alınarak kovaya konur ve kovadaki bu topraklar karıştırılarak örnek alınır.

Tek yıllık bitkilerde toprağın sadece 30 cm derinliğinden (pulluk sürüm derinliğinden) toprak örnek alınması gerekir. Çok yıllık bitkilerde genellikle 0-20, 20-40, 40-60 cm derinlikleri içinde yapılarak bu örnekler 3 ayrı parçada toprak alınarak etiketlenir. Bu örnekler çeşitli tipte burgularla alınabileceği gibi tarlada bu derinliklere kadar bir çukur (boy çukuru) kazılarak bu çukurun düzgün bir kenarından örnekler alınabilir.

Örneklerin torbalanmasında nelere dikkat edilmelidir? - Tarladan alınan ve kovaya üst üste konulan bütün toprak örnekleri iyice karıştırılır. Naylon veya bez torbaya 1 kg kadar toprak örneği konur. -Toprak örnekleri eğer naylon torbalara konulmuşsa naylonlar birkaç yerinden kalemle delinir. Böylece topraktan çıkacak nemin bu deliklerden uçması sağlanır. Aynı zamanda içine koyduğumuz kağıt etiketin nem dolayısıyla parçalanması engellenmiş olur. - Alınan toprak örnekleri uygun bir yerde, oda sıcaklığında, toz almayacak ve direk güneş görmeyen bir şekilde temiz naylon veya dosya kağıtları üzerinde serilerek kurutulur.

Etiketleme: Hazırlanmış ve torbalanmış olan toprak örneğinin kime ait olduğunu hangi tarladan alındığı belirlemek için yapılır. Bunun için bir kağıda kurşun kalemle: Ad- soyad Toprak örneğinin nereden alındığı il, ilçe, köy, mevki adı (tarlanın adı veya aynı tarladaki değişik yerlerin adı) Tarlanın alanı Örneğin alındığı derinlik Geçen ekim döneminde bu tarlaya hangi bitkinin ekildiği Geçen yıl atılan gübre cinsi ve miktarı Bu yıl ekilecek ürün Sulama yapılıp yapılmayacağı Meyve bahçeleri için dekara kaç ağaç bulunduğu Bu bilgiler iki ayrı etikete yazılır. Hazırlanan bu etiketten biri torbanın içine konur, diğeri ise torbanın boğazına bağlanır.

Alınan toprak örnekleri Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğüne bağlı laboratuvarlara iletilir. Yapılan analiz sonuçları ve bu sonuçlara göre yapılan gübre tavsiyeleri çiftçilere bir rapor halinde bildirilmektedir.

Toprak Verimliliği Açısından İdeal Topraklar ile Yöre Topraklarımızın Kıyaslanması Parametre İdeal Toprakta Yöremizde Çareler pH 6.5-7 (Hafif asidik-nötr) 7.5-8.5 (Alkalin) Kükürt, hümik asit, ahır gübresi EC (Tuzluluk; µS/cm) < 400 (Tuzsuz) 200-1000 (Hafif tuzlu) Drenaj, dayanıklı bitkiler, organik madde Kireç (%) < 5 (Az kireçli) > 15 Toz kükürt, hümik asit, dayanıklı bitkiler Organik madde (%) > 3 (Orta organik maddeli) 1-2 Organik gübre, kompost, yeşil gübre, hümik asit, anız korunmalı Tekstür (Bünye) Tınlı Killi, killi-tınlı Değiştirilemez Azot (NO3+NH4) (mg/kg) > 50 Düşük Yeterli ve dengeli gübreleme Fosfor (mg/kg) 8-25 Az, orta, yüksek Potasyum (mg/kg) 110-290 Orta, yüksek Kalsiyum (mg/kg) 1150-3500 Çok yüksek - Magnezyum (mg/kg) 160-480 Kükürt (mg/kg) > 10 Yeterli Demir (mg/kg) > 4.5 Çinko (mg/kg) 0.7-2.4 Mangan (mg/kg) 14-50 Bor (mg/kg) 1-2.4 Orta, yeterli Bakır (mg/kg) > 0.2 Molibden (mg/kg) > 0.05 Klor (mg/kg)

TOPRAK ANALİZİNE DESTEK VAR Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı'nca belirlenecek büyüklükte ve Çiftçi Kayıt Sistemine kayıtlı her bir tarım arazisinin gübre destekleme ödemesinden yararlanabilmesi için Bakanlıkça yetkilendirilmiş laboratuvarlarda toprak analizi yaptırılması zorunlu olacak. Belirlenecek büyüklüğün altındaki tarım arazileri için toprak analizi şartı aranmayacak. 2014 Yılı Çiftçi Kayıt Sistemine dâhil olan çiftçilere dekar başı 2.5 TL toprak analizi desteği ile mazot ve gübre destekleme ödemesi yapılacak.

GÜBRE VE MAZOT DESTEKLEME Sıra No Ürün Grupları Gübreleme Destekleme Tutarı (TL/dekar) Mazot Destekleme Tutarı (TL/dekar) 1 Peyzaj ve süs bitkileri, özel çayır, mera ve orman emvali alanları 4.3 3.1 2 Hububat, yem bitkileri, baklagiller, yumru bitkiler, sebze ve meyve alanları 6 4.6 3 Yağlı tohumlu bitkiler ve endüstri bitkileri alanları 7.5 Toprak analizi desteği dekar başına 2,5 TL’dir.

Uygulamada yapılan hatalar Gübreleme amacıyla toprak örneği almak gübrelemenin temelidir. Bunun için dikkatli olmak gerekir. Özellikle uygulamada önemli hatalarla karşılaşılmaktadır. En çok yapılan hatalardan bir kaçı şöyledir: •Toprak örnekleri kürekle 30 cm‘ye kadar olan derinlikten alınmayıp toprağın hemen yüzeyinden ve çoğu zaman elle alınmaktadır. •Alınan toprak miktarı 1 kg kadar değil de 100-150 gr kadar alınmakta ve bu nedenle gönderilen toprak laboratuvarda analize yeterli olmamaktadır. •Alınan toprak örnekleri uygun olmayan kaplara konulmaktadır. •Etiketler kurşun kalemle yazılmayıp tükenmez kalemle yazılmakta ve naylona konup ağzı kapatılınca toprak terleme yaptığından mürekkep bulaşınca etiketteki yazılar okunmaz olmaktadır. •Topraklar naylon torbaya konulduktan sonra naylon torbalar birkaç yerinden delinmediğinden içine konan etiketler toprağın neminden dolayı naylon içerisinde ıslanarak parçalanmaktadır. Çiftçinin aynı mevkide birden fazla tarlası olduğunda, toprak örnekleri alındıktan sonra etikette hangi toprağın hangi tarlaya ait olduğu belirtilmemekte ve böylece laboratuvara gönderilen topraklar analizleri yapılıp rapor gönderildiğinde çiftçi tarafından tarlalar karıştırılmaktadır.

SONUÇ ve ÖNERİLER Çiftçinin kafasında daima tarlasında yetiştirdiği ürün için hangi gübrenin ne kadar, ne zaman, nasıl kullanılacağına dair sorular vardır. Bu sorulara en doğru cevaplar toprak analizi yaptırarak bulunabilir. Burada önemli olan diğer bir konu da, gübreye en az parayı vererek kaliteli ve fazla ürünü alabilmektir. Bunun içinse topraktaki besin maddesi miktarını bilmek, yani toprak analizleri yaptırmak ilk şarttır. Toprak analizi sonuçlarına dayalı bir gübreleme programı uygulamak, kazançlı bir üretim için ilk adım olmalıdır.

Tarlamızdan doğru bir şekilde toprak örneği almalıyız, toprak analizi sonucuna göre doğru gübreleme yapmalıyız. Tarlamıza 2-3 yılda bir yanmış ahır gübresi atarak toprağın yapısını düzeltmeliyiz. Toprağa ahır gübresi atarak; toprağın besin maddelerini tutma kabiliyetini arttırırız, toprakta mikroorganizmaların sayısını arttırırız , topraktaki oksijeni arttırarak kök çürüklükleri engelleriz yani toprağı havalandırırız , toprağın su tutma kapasitesini arttırırız. Unutmayın Toprak bizi besliyor öyleyse bizde toprağı beslemeliyiz.. Dengeli ve düzenli gübrelemede TOPRAK ANALİZİNDEN geçer..

TEŞEKKÜRLER..