BENZİN VE MOTORİN

BENZİN NEDİR ? Ham petrolün kimyasal işlemlerden geçirilmesiyle elde edilen benzin, günümüz dünyasının hala en büyük enerji kaynaklarından biridir. Otomobil dünyasının vazgeçilmezi olarak adlandırılan benzinin önemi, dünya petrol rezervlerinin her geçen gün biraz daha azalmasıyla birlikte daha da artmış durumdadır. Hidrokarbon içermesinden dolayı yakıt olarak kullanılan benzin, tarihsel süreç içerisinde birçok kimyager tarafından işlenmiş ve sürekli olarak geliştirilerek günümüze gelmiş bir maddedir. Kömürün işlenmesiyle de sentetik olarak elde edilebilen benzin, ayrıca karbon monoksit ile hidrojenin birleşmesi ile de elde edilebilir.

Benzin sentetik olarak ve karbon monoksit bileşenleriyle elde edilebilse de, her iki yöntemle elde edilen benzinin kalitesi çok düşüktür. Ayrıca bu yöntemlerle elde edilen benzinin kalitesinden öte, üretim maliyetleri de oldukça yüksek olduğu için günümüzde kullanılmamaktadır. Ancak geleceğe yönelik umut vaat eden çalışmalar da devam etmektedir. Günümüz modern dünyasında kullanılan benzin, organik bileşenlerin birbirinden ayrılmasıyla elde edilir. Katalitik ya da ısının bozulmasıyla elde edilen benzin, modern dünyada yakıt olarak kullanılan benzinin elde edilme yöntemidir.

Bu şekilde elde edilen benzinin en yaygın kullanım alanı içten yanmalı motorlardır. Ayrıca organik kimya alanında da bir çözücü olarak kullanılan benzin, bazı özel ayarlı sobalarda yakıt olarak da tercih edilmektedir. 32 ile 210 derece arasında değişen kaynama noktası ile içten yanmalı motorlar ve dolayısı ile otomobil sanayisi için ideal bir yakıt konumuna dönüşen benzin, araçlarda kullanılabilmesi için bir takım işlemlerden geçirilir ve sonuçta “ticari benzin” elde edilir. Farklı hızlarda ve basınçlarda aralıksız olarak yanmaya devam edebilen ticari benzin, ayrıca soğuk havalarda da araç motorlarının rahat bir şekilde çalışabilmesi için belli bir oranda buharlaşma kapasitesine de sahiptir.

Soğuk havadaki bu özelliği sıcak havalarda tam ters biçimde işleyerek, sıcak günlerde aşırı buharlaşma nedeniyle motorun boğulmamasını sağlar. Ticari benzinde aranan özelliklerden bir diğeri ve en önemlilerinden biri de, kolay ve sorunsuz bir şekilde depolanabilmesidir. Ticari benzin araç deposu içerisinde uzun süre saklanabilir ve herhangi bir oksitlenmeye yol açmaz. Buji sorunları ve karbüratör buzlanması arızalarının da asgari seviye olmasına özen gösterilir.

BULUNUŞU Petrol buluşu m.ö 2000’li yıllarda Babil devleti yakınlarında hit bölgesinde ortaya çıkmıştır. Günümüzde Bağdat denilen bölgede ilk petrol bulunmuştur. Yüzeye yakın çatlaklar arasından sızan yarı katı ve çamurlu bir madde olarak görülmüştür. 1859 Yılında Amerika’nın Pennsylvania eyaletinde Edwin Drake isimli madenci ilk petrol üreten kuyuyu kurdu. Petrol o kadar önemli bir hammaddedir ki orta doğuda savaşlara sebebiyet vermiştir. Araçlardan tutun ağır sanayiye kadar petrol her alanda kullanılmaktadır. Kimya sektöründe de petrol kullanımı yaygındır. Bir rivayete göre yurdumuz petrol bakımından çok zengin değildir. Diğer rivayete göre ise sınırımızda petrol yatakları bulunmaktadır. Bu yataklar Batman, Diyarbakır arasında yoğunluk kazanmaktadır. Ülkemizde çıkartılan petrol ihtiyacımızın yalnızca % 15’ini karşılamaktadır. Diğer % 85’lik kısmı petrol zengini ülkelerden temin etmekteyiz.

KULLANILDIĞI ALANLAR Benzin, bugünün motorlarının çoğu için gerekli olan yüksek performansı sağlar Benzin en fazla içten yanmalı motorlarda ve bir dereceye kadar da özel sobalarda yakıt olarak, organik kimyada ise çözücü olarak kullanılır Yağ endüstrisinin ilk zamanlarında büyük ölçüde atılan benzin, otomobil sanayinin gelişmesiyle büyük önem kazanmıştır Motor benzininin kaynama noktası 32,2 °C ile 210 °C arasındadır

Motor yakıtı olarak fonksiyonlarını tam yapabilmesi için, ticari benzin, şu özelliklere sahip olarak üretilmelidir: 1 Değişik yük altında ve hızda durmadan yanabilmeli; 2 Motorun kolay çalışması için soğuk havalarda yeterli olarak buharlaşmalı; 3 Sıcak havalarda aşırı derecede buharlaşarak tıkanmalara sebep olmamalı; 4 Motorda kurum teşkiline yol açan kaynama noktası yüksek olan bileşikleri bertaraf etmeli; 5 Depo içinde oksitlenmeye yol açmamalı; 6 Buji tıkanmasını ve karbüratör buzlanmasını minimuma indirmelidir Benzinin motorlarda hava ile olan hassas karışımı, iklim ve mevsime göre düzenlenir

Benzinin kalitesini belirten en önemli faktör, oktan sayısıdır  Benzinin kalitesini belirten en önemli faktör, oktan sayısıdır. Oktan sayısı benzinin yanma esnasında vurmaya karşı direnç kabiliyetinin bir ölçüsüdür Şayet oktan sayısı çok küçük ise motor vurur ve zarara uğrar Oktan sayısı çok yüksek ise fazla kaliteli olması istenmediğinden gereksiz yere para ödenmiş olur Otomobil motorları çeşitli oktanlara ihtiyaç gösterdiğinden piyasaya çok sayıda oktan sayıları farklı olan benzin sürülmektedir Çeşitli türlerdeki benzinlerin verdikleri enerjiler arasında küçük farklar vardır Şayet otomobil vurmadan çalışıyorsa, farklı benzinlerle aldığı mesafeler aynıdır

OKTAN NEDİR ? Oktan sayısı, teknik anlamıyla, benzinin vuruntu kalitesinin değerlendirilmesi için kullanılan bir ölçüttür. Bir yakıtın oktan sayısı, yanma kalitesinin ve özellikle de zor koşullara dayanma yeteneğinin ölçüsüdür. Araç performansının düşmesinden ve motorun hasar görmesinden kaçınmak için benzinin motora uygun bir oktan kalitesine sahip olması gerekmektedir. Motorlarda kullanılacak benzin, motorun yapısına ve teknolojisine göre seçilir Oktan sayısı ölçümleri iki şekilde yapılır. Araştırma Oktan Sayısı: Bu değer, motorun yüke binmediği ve düşük devirlerde çalıştığı durumdaki vuruntu ölçümüdür. Motor Oktan Sayısı : Motor zorlandığında, yük altında olduğu andaki vuruntu ölçümüdür. Birçok ülkede benzinlerin vuruntu özelliği sayısı, yani gerçek oktan sayısı, yukarıdaki iki değerin toplanarak ikiye bölünmesiyle elde edilir.

Benzinli motorlarda sıkıştırma zamanında silindir içerisindeki yakıt + hava karışımının sıcaklığı sıkıştırmadan dolayı artar. Bu sıcaklık artışından dolayı, karışımın zamanından önce tutuşması vuruntuya neden olur. Vuruntu motorun performansını düşüren ve de ömrünü azaltan bir durumdur. Vuruntunun olmaması için benzinin daha zor tutuşması sağlanmalıdır. Benzinin "oktan sayısı" ne kadar fazla ise o benzin o kadar zor tutuşur. Bu yüzden yüksek oktanlı benzin vuruntuya karşı daha dirençlidir. Aynı zamanda benzinin zor tutuşması (yani oktan sayısının gereğinden fazla olması) da istenmeyen bir durumdur. Çünkü bujinin ateşlendiği anda benzinin tutuşması istenir. Oktan sayısı ne kadar fazla ise benzinin gerektiği anda tutuşması o kadar zor ya da geç olur. Bu da motorun performansını düşüren bir durumdur.

TÜRKİYE’DE PETROL Petrol yataklarımızın % 98′i G. Doğu Anadolu Bölgesi’nde bulunur. Petrol,Raman, Garzan, Kurtalan, Adıyaman ve Mardin çevresinde çıkarılmaktadır. Ülkemizde çıkarılan ve ithal edilen petrol, Orta Anadolu (Kırıkkale), Aliağa (İzmir), Ataş (Mersin), İpraş (İzmit) ve Batman rafinerilerinde işlenmektedir.

DÜNYA’DA PETROL Venezuela 298.3 milyar varil Suudi Arabistan 265.9 milyar varil Kanada 174.3 milyar varil İran 157.0 milyar varil Irak 150.0 milyar varil

 Kuveyt 101.5 milyar varil Birleşik Arap Emirlikleri 97.8 milyar varil   Rusya 93.0 milyar varil Libya 48.5 milyar varil ABD 44.2 milyar varil

MOTORİN NEDİR ? Mazot olarak da bilinen motorin, içten yanmalı motorların çalışması için benzine alternatif olarak geliştirilmiş bir yakıt türüdür. Mazotun içten yanmalı motorlarda kullanılması için ilk olarak bu yakıt türüne özel bir motor şekli geliştirilmesi gerekmiştir. Ham petrolün çeşitli damıtılma işlemlerinden geçirilerek işlenmesiyle elde edilen mazot, dizel motorların en az benzinli motorlar kadar yüksek performansa sahip olmasını sağlamaktadır. Ham petrolün damıtılması esnasında açığa çıkan bir başka ürün de motorindir.

Benzin ile çalışan içten yanmalı ve dört zamanlı motorlarında icadından yaklaşık olarak 30 yıl sonra Rudolf Diesel tarafından icat edilen dizel motorlar, yeni bir mekanizma olarak ortaya çıktı. Dizel motorun 1892 yılında icat edilmesinden sonra kısa süre içinde dünya çapında yaygın kullanımında en büyük etkenlerden biri de, yanma ısısının mekanik kuvvete çevrilmesini sağlamak için kullanılan mazotun benzine kıyasla daha ucuz olmasıydı.

Dizel motorlar ilk zamanlarda oldukça büyük boyutlarda ve ağır devirlerde çalıştığından mazot kullanımı Avrupa ve Amerika coğrafyası halkı tarafından fazla tercih edilmese de, ilerleyen yıllarda makine üreticilerinin boyutları küçülterek yüksek devirli dizel motorlar üretmesi ile mazot kullanımı halk arasında daha yaygın bir hale geldi. Zamanla birçok dizel motorun geliştirilmesi, bu seferde her motor tipi için ayrı çeşit bir mazot geliştirilmesi problemini doğurdu. Ancak daha sonra yapılan uluslararası görüşmeler ile mazot üretimine belirli standartlar getirilerek, dizel motorların da bu mazot tipine uygun biçimde geliştirilmesi sağlanmıştır. 

BENZİN VE MOTORİN ARASINDAKİ FARKLAR Diğer gaz ve benzin ile çalışan motorlarla kıyaslandığında mazot ile çalışan dizel motorlar hem yakıt giderleri açısından daha ucuz maliyetli çalışan hem de termik verimliliği daha yüksek motorlardır. Mazotun daha yüksek oranlarda sıkıştırılabilmesinden kaynaklanan bu termik verimlilik, dizel motorların bilhassa endüstriyel üretim için vazgeçilmez hale gelmesine neden oldu.

KAYNAKÇA ; http://www.merakname.com/mazot-nedir/ http://tr.wikipedia.org/wiki/Benzin http://www.cnbce.com/foto-galeri/en-cok-petrole-sahip-ulkeler/11n