Madde Kullanımı ile Mücadele Serap FİDAN Uzman Psikolojik Danışman ve Rehber Öğretmen

Madde kullanımı ve bağımlılığı gerek ülkemizde gerekse Dünya da önemli bir sorun alanıdır.

Avrupa ülkelerinde Madde Kullanım oranı ortalaması %20 üzerindedir. Amerika: %30 Almanya: %25 İngiltere: %25 Çek Cumhuriyetinde : %45 15-24 yaşları arasında % 10-17 oranında uyuşturucu kullanımına sahip ülkemizde, ulusal tabanlı ve koordineli önleme planlarının yetersiz olması nedeniyle madde kullanım oranları her yıl artış göstermektedir.

Yıllara göre madde bağlantılı suçlardan dolayı ceza ifaz kurumlarında Ceza İnfaz Kurumlarında Bulunan Kişi Sayısı Yıllara göre madde bağlantılı suçlardan dolayı ceza ifaz kurumlarında Bulunan kişi sayısı

2007 yılında Türkiye genelinde AMATEM’lere 35. 569’ü ayaktan, 2 2007 yılında Türkiye genelinde AMATEM’lere 35.569’ü ayaktan, 2.492 yatarak olmak üzere toplam 29.776 kişi tedavi olmak için başvurmuşken, 2013 yılında bu sayı 246.586’si ayaktan, 11 .855 yatarak olmak üzere toplam 258.441’e ulaşmıştır (TUBİM, 2013)

Son yıllarda ülkemizde gündemde olan Bonzai türevi uyuşturucular madde kullanımına bağlı ölüm oranlarında tehlikeli artışlara neden olmuştur . 2014 yılında 648 kişinin uyuşturucu nedeniyle hayatını kaybetmiştir. Bu rakam 2013 yılında 162 dir .Görüldüğü üzere 1 yılda ölüm oranlar 4-5 kat artmıştır . 

İLLERE GÖRE TÜRKİYE’DE UYUŞTURUCU KULLANIMI DAĞILIMI

Bağımlılık Yapan ve Kötüye Kullanılan Maddeler Alkol Uyarıcılar Esrar ve Türevleri Kokain Hayal Gördüren Maddeler Uçucu Maddeler (tiner, çakmak gazı) Nikotin Eroin SENTETİK UYUŞTURUCU (Bonzai )

Bağımlılık Nedir? Kullanılan maddeye yönelik yoğun bir istek yaşamak, Bu isteği durdurmakta zorlanmak, Kötü sonuçlarına rağmen kullanmaya devam etmek, Aynı etkiyi elde etmek için daha sık ve daha fazla miktarda madde kullanmak.

? !!!

Unchain your brain, Amen, D and Smith D; 2010, Mindworks Press.

Alkolun tahrip ettiği beyin Sağlıklı beyin Alkolun tahrip ettiği beyin Unchain your brain, Amen, D and Smith D; 2010, Mindworks Press.

Uyarıcı maddenin tahrip ettiği beyin Sağlıklı beyin Uyarıcı maddenin tahrip ettiği beyin Unchain your brain, Amen, D and Smith D; 2010, Mindworks Press.

Toplumun Risk Grubu Kimlerdir? Erkekler: Madde ile tanışma ve kullanma fırsatlarının olması ve sosyal rolleri nedeniyle kullanım sıklığı kadınlara oranla daha yüksektir. Ergenler: Çeşitli biyolojik, psikolojik ve sosyal nedenlerden dolayı madde kullanımının başlanmasına en sık rastlanan dönemdir Madde kullanımına ilişkin yaptığımız genel değerlendirmeden sonra bu anlamda en büyük risk grubunu içeren ergen davranışları ve ergen madde kullanımına ilişkin bölüme geçmek istiyorum şimdiye kadar değinilen konulara ilişkin sorusu olan varsa yanıtlayabilirim .

Doğru Zannedilen Y-a-n-l-ı-ş-l-a-r Sayfa 22-27 Doğru Zannedilen Y-a-n-l-ı-ş-l-a-r “Benim iradem güçlüdür, ben bağımlı olmam.” “Ben kendimi kontrol edebilirim.” “Madde kullanımı arkadaşlık ilişkilerini arttırır.” “Tüm bağımlılar hapsedilmelidir.” “Bağımlılık yapıcı madde kullanmak insanın sosyal çevresinin genişlemesine yardımcı olur.” “Ottur, zararı yoktur. Bağımlılık da yapmaz.” Bu slaytla, bağımlının kendisini kandırmada veya birtakım kötü niyetli kişilerin birini bağımlılık sarmalına çekmede başvurdukları başlıca ikna amaçlı sözler ile bu türden maddelere ilişkin doğru olduğu sanılan yanlışlara dikkat çekilmelidir. Olası her bir yargı/ifade alıntılanıp tahlil edilerek bunların anlamsızlığı, geçersizliği, yanlışlığı, boş ve saçma oluşları gösterilmelidir. Bu slayt bağlamında özellikle gençler arasında ya da sunumun yapıldığı sosyal çevrede doğru zannedilen kalıp söz ve yargılar tespit edilerek bunların analizi de yapılmalı ve bunların boş inanç ve düşünce (batıl) ürettiklerine dikkat çekilmelidir. Bu slayt içeriği üzerine daha fazla bilgiyi «Uyuşturucu Maddelerden Korunmak İçin» adlı broşürümüzün 22-27. sayfalarından edinebilirsiniz. “Ara sıra kullanmakla bir şey olmaz.” “Herkes kullanıyor, bir şey olmuyor.” “Madde, sadece kullanan kişiye zarar verir.” “Bir kere kullanmaktan bir şey çıkmaz.” “Sadece zayıf insanlar bağımlı olur.”

Ergenlik Süreci Neden Risklidir Geçiş dönemidir ve dinamik bir süreçtir. Duygusal olarak coşku ve taşkınlık, Çabuk kurulan ve bozulan ilişkiler, Kolay etkilenme ve toplum içinde sivrilme, İlgi çekme ve rol sahibi olma çabası, ergenlik döneminin çeşitli davranış özelliklerine örnek verilebilir. Sağlıklı bir geçiş için ergen biyopsikososyal birçok değişim ve bu değişimlerin beraberinde getirdiği sorunlarla baş edebilmelidir.Bu dönemdeki ergende görülebilen temel özellikler

Ergenlik döneminde görülen riskli davranışlar; Okul performansında bozulma, Kişisel alışkanlıklarda belirgin değişimler, Davranışlarda ve duygu durumda belirgin değişimler, İlgi alanlarına karşı istek kaybı, sosyal aktivitelere katılımın azalması, Sigara kullanımı, sokak dilini kullanmaya başlama, Akran gruplarına dahil olma, madde ve alkol kullanımı. Bu dönemde karşımıza çıkabilecek riskli davranışları gruplandıracak olursak;Kuralın, yasağın olduğu her yerde kuralı bozma, yasağı çiğneme, doğru olandan sapma ya da yasağa karşı gelme her zaman var olacaktır. Ergen kendi arzularına, dürtülerine doyum sağlamaya çalışırken, toplum ona ‘ötekiler’ adına ‘dur’ demektedir.

Madde Kullanımında İlk Teklifi Kim Yapar?

Bir Dost…

Gençler Bağımlılık Yapıcı Maddeleri Neden Deniyorlar ? Sizce?

Sosyal Çevre ve Akran Baskısı %50 Merak %31 Problem %11 Eğlenmek %8 Sayfa 14-19 Sosyal Çevre ve Akran Baskısı %50 Merak %31 Problem %11 Eğlenmek %8 Bu slaytla, madde bağımlığının nasıl bir süreçle ilerlediği ayrıntılı bir şekilde verilir. Özellikle birçok bağımlının bu soruna kapılmasını hazırlayıcı ve kolaylaştırıcı hususlara dikkat çekilip önleyici ve uyarıcı dil kullanılır. Bu slayt içeriği üzerine daha fazla bilgiyi «Uyuşturucu Maddelerden Korunmak İçin» adlı broşürümüzün 14-19. sayfalarından edinebilirsiniz.

Ergenler Neden Uyuşturucu Madde Kullanır? 1.Arkadaş Baskısı: Israr Dışlanma Korkusu Hayır Diyememe 2. Merak: Maddenin yaratacağı etki nasıl Özendirici konuşmalardan, davranışlardan ve kişilerden etkilenir.

Ergenler Neden Uyuşturucu Madde Kullanır? 3. Kişisel Yatkınlık: Asi olan, Değişken ruh halinde olan,çabuk parlayan ergenler çevrelerine uyum sağlamakta zorlanır. 4. Sorunlarıyla Baş Etme Yöntemi Olarak: Sorun yaşamayan genç yoktur. Stres Çaresiz hissetme Yalnızlık

Ergenler Neden Uyuşturucu Madde Kullanır? 5. Kendini Kanıtlamak, Farklı Görünmek İçin: Popülerlik

Risk Gruplarına Yönelik Uygun Müdahaleler 1-Arkadaş grubuna bağlı riskler • Madde kullanan arkadaşlarının olması • Arkadaş grubunun madde kullanımını onaylayan kişiler olması • Arkadaş grubuna bağlılık

Ergenlikte Sorun Alanları Ergenlikte Ailelerin Yaşadığı Sorun Alanları Çocuğum Sözümü Dinlemiyor. Çok İnatçı, Hep Kendi İstediği Olsun İstiyor… Hep Kötü Kişilerle Arkadaşlık Yapıyor… Gittikçe Yabancılaşıyor ve Bizden Uzaklaşıyor… Eyvah !!! Çocuğum Sigara İçiyor. Sınır Koyamıyoruz... Baskı yolu ile çocuğunuzun fikrini almadan alacağınız kararlar, çocuğunuzu sizden uzaklaştıracak ve farklı arayışlar ve farklı gruplar içine girmesine sebep olabilecektir.

Madde Kullanımından Uzak Tutacak Faktörler Nelerdir Araştırmalarda madde ve alkol bağımlılığından koruyucu etkenler olarak; Güçlü ve pozitif aile bağları, Ebeveynlerin çocuklarının arkadaşları ve neler yaptıklarından haberdar olması, Aile içi kuralların açık olması ve herkesin bunlara uyması, Ebeveynlerin çocuklarının yaşamlarına ilgili olmaları, Okulda başarılı olma, Okul, kulüpler gibi kurumlarla kurulmuş güçlü bir bağ, Uyuşturucu kullanımı ile ilgili doğru bilgilenme yapılması Madde kullanımından uzak tutacak koruyucu faktörler çevresel, ailesel ve kişisel faktörler olarak değerlendirilmektedir.

Madde Kullanım Riski Olabilen Ergenle Sağlıklı İletişim 2. Aileye Bağlı Riskler • Ebeveynlerin tutarsız mesajlar vermesi • Aile içi iletişimin zayıf olması (annenin evet dediğine babanın hayır demesi, ailede tek bir kişinin kural koyucu olması gibi) • Ailede kavga, çatışma ortamının olması • Ebeveynlerin madde kullanımına dair düşünceleri • Ebeveynin çocuğun uç davranışlarına ya da madde kullanımına gösterdiği müsamaha • Ebeveynin çocuğun yaşamı hakkında ilgisiz ve bilgisiz olması • Aile içinde uygun olmayan disiplin yöntemleri ya da hiç disiplinin olmaması

Ne Yapmamalı? • İletişimi kopartmak • “Ben değişmem, o değişsin” demek • Var olan sorunu görmezden gelme • İletişimi kopartmak • “Ben değişmem, o değişsin” demek • Kuralların olmadığı bir ortam sunmak • Özgür bırakmak adına hayatına hiç müdahale etmemek

Ne Yapmalı? • İletişimi arttırmak için girişimlerde bulunmak • Aile içi belli kurallar koymak • Çocuğun ilgi alanlarını bilmek. • Uyuşturucu ile ilgili bilgilendirmek. • Tutarlı mesajlar vermek.

Çocuğunuz bağımsız bir birey olarak görün. Anne - babanın, kurallar ve uygulanışları hakkında fikir birliğinin olması • Sorumluluk verin, karar vermesine izin verin Model olun. ( çakmağınızı, sigaranızı onun uzatmasını istemeyin. ) Çocuğunuzu yakından takip edin.

SuçlaMAyın, EleştirMEyin, YargılaMAyın, Öğüt verMEyin Ben dili ile konuşun.

Ama en önemlisi HAYIR DEMEYİ ÖĞRETİN

Örnek Hayır Deme Cümleleri… Hayır, teşekkür ederim. Hayır, bana göre değil. Hayır dostum, sağ ol. Ben böyle iyiyim. Hayır eğer annem, babam bu durumda görse gerçekten çok üzülür. Hayır insanda yaptığı etkiyi sevmem. Hayır ben bütün beyin hücrelerimin yerli yerinde kalmasını istiyorum

Örnek Hayır Deme Cümleleri… Hayır, sağlıklı kalmak için çabalıyorum. Ben bir sporcuyum, böyle şeyler yapamam. Hayır, teşekkürler, ben eve gitmeliyim. Hayır, ben okula gidiyorum. Bunu riske atmak istemem. Yapamam. Ben işin kolayına kaçamam.

• Kendi fikirlerini açıkça ifade edememek 3. Kişiye Bağlı Riskler • Kolay çeline bilirlik • İçe kapanık olmak • Kendi fikirlerini açıkça ifade edememek • Olumsuz duygularla (kaygı, öfke, korku, yalnızlık, hayal kırıklığı, umutsuzluk vb) baş etmekte zorlanmak • Okul başarısızlığı, sınıf tekrarı, devamsızlık, sınıfta kalmak • Dürtüsellik ve hiperaktivitenin varlığı • Çocuğun geçmişte ya da şimdi evden kaçma, okuldan kaçma, yangın çıkarma, hayvanlara zarar verme vb. davranışlarının olması

Ne Yapmamalı? • Suçlamak • Kişiliğine yönelik eleştirilerde bulunmak • Yaşıtlarıyla kıyaslamak • Uygun olmayan ceza yöntemleri kullanmak

Ne Yapmalı? • Özgüvenini artıracak küçük sorumluluklar vermek • Pozitif yönlerini ve davranışlarını desteklemek • Kendi yeterliliğini göstermesine yardımcı olmak • Ailece birlikte geçirilen zamanları arttırmak • Aile içinde bir birey olduğunu fark ettirmek, alınacak kararlarda fikirlerini almak ve uygulamak

ERGENLE NASIL KONUŞMALIYIZ? Ergen: Ben okulu bırakıyorum. Aile: O da nerden çıktı şimdi? Saçmalama. Ergen: Ne saçmalığı ben okula gitmek istemiyorum. Aile: Biz seni okula göndermek için ne kadar emek veriyoruz biliyor musun sen? Ergen: Tamam işte artık emek vermeyin, ben okula gitmeyeceğim. Bu diyalogda problem çözülmemekle birlikte, iletişim de koptu. Bunu deneyin; Aile: Bu kararı neden verdin? Aile: Neden okulu bırakmak istiyorsun? Aile: Bu kararın hayatını nasıl etkiler? Bir düşün bakalım. Hangi alanlarda çalışmak istiyorsun? Neden bu işi istiyorsun? Aile:“Senin hayatın için bunun önemli bir karar olduğunu düşünüyorum, bu yüzden istersen bir deneme yapalım. Birlikte bir süre belirleyelim ve bu süre içerisinde okula ara verip çalış. Süre sonunda her iki olasılığı da görüp karar verirsin.”