KARIŞIMLAR İÇİNDEKİLER: -KARIŞIM NEDİR? -KARIŞIMLARIN ÖZELLİKLERİ -HOMOJEN KARIŞIMLAR (ÇÖZELTİLER) -İYONİK ÇÖZELTİ -MOLEKÜLER ÇÖZELTİ -ÇÖZELTİLERİN ÖZELLİKLERİ -ÇÖZÜNME -HETEROJEN KARIŞIMLAR

KARIŞIM NEDİR? Çeşitli element ya da bileşiklerin aralarında kimyasal bağ kurmadan bir araya gelerek oluşturdukları maddeye karışım denir. Birçok karışımın hangi maddelerden meydana geldiğini bile bilmeyiz. Bu nedenle karışımların belli bir kimyasal formülü yoktur. Karışımı oluşturan maddeler arasında belli bir oran bulunmaz ve bu maddeler kimliklerini korur.Yani karışımlar kendisini oluşturan maddelerin özelliklerini gösteren ancak saf olmayan maddelerdir.

KARIŞIMLARIN ÖZELLİKLERİ - Saf değildirler. Homojen ve ya heterojen olabilirler. Belirli bir erime ve kaynama noktaları yoktur. Fiziksel yollarla bileşenlerine ayrıştırılabilirler. Karışımı oluşturan maddeler istenilen miktarlarda karıştırılabilirler. Karışımı oluşturan maddeler kendi özelliklerini kaybetmeden bir arada bulunur.

HOMOJEN KARIŞIMLAR (ÇÖZELTİLER) Karışımı oluşturan maddeler karışımın her tarafına eşit olarak dağılmışsa bu tür karışımlara homojen karışım denir. Şekerli su, tuzlu su, hava, denizler, göller, gazozlar, maden suları, madeni paralar, kolonya ve çelik çözeltilere örnek olarak verilebilir. Homojen karışımlar çözelti olarak adlandırılır. Çözeltiler çözücü ve çözünen maddelerden oluşur. Genellikle çözeltide miktarca fazla bulunan bileşene çözücü, miktarca az olan bileşene ise çözünen denir. Soluduğumuz hava, canlıların yaşadığı denizler ve göller, içtiğimiz meşrubatlar, diş dolgumuzda kullanılan amalgamlar, kullandığımız metal paralar hepsi birer çözeltidir.

Bir sıvı-gaz ya da sıvı-katı çözeltisinde sıvı, genellikle çözücü maddedir. Gaz ya da katı madde ise çözünendir. Katı-katı, sıvı-sıvı, gaz-gaz çözeltilerde ise genellikle miktarı fazla olan çözücü, az olan çözünendir. Çoğunlukla iki ya da daha fazla metalin oluşturduğu homojen karışımlar da çözeltidir. Bu çözeltilere alaşım adı verilir. Örneğin; krom, karbon, demir ve nikelin sıvılaştırılıp karıştırılmasıyla oluşan çelik bir alaşımdır. Benzer şekilde bakır ile çinkonun karışımından oluşan pirinç, kurşun ile kalayın karışımından oluşan lehim, bakır ile kalayın karışımından oluşan bronz (tunç) da bir alaşımdır.

Karışan maddelerin fiziksel hali Karışım Katı-katı Çelik, bronz, pirinç, lehim Katı-sıvı Tuzlu su, şekerli su Sıvı-sıvı Kolonya, alkollü su, sirke Gaz-sıvı Maden suyu, gazoz Gaz-gaz Hava

İYONİK ÇÖZELTİ Çözünen madde çözücü içerisinde iyonlarına ayrışıyorsa bu tür çözeltilere iyonik çözelti denir. Çözünen maddenin iyonları çözücü molekülleri tarafından sarılır. Örneğin tuzlu çözeltisinde tuz su içerisinde iyonlarına kadar ayrışır.Oluşan sodyum ve klor iyonları su molekülleri tarafından sarılır. İyonik çözeltiler yüklü tanecikler (iyonlar) içerdiğinden elektrik akımı iletir. Bu nedenle iyonik çözeltilere elektrolit çözeltiler de denir. Moleküler çözeltilerin ise iyon içermezler. Bu nedenle de moleküler çözeltiler elektrik akımını iletmez ve elektrolit olmayan çözeltiler olarak adlandırılır.

MOLEKÜLER ÇÖZELTİ Çözünen madde çözücü içerisinde moleküllerine ayrışıyorsa bu tür çözeltilere moleküler çözelti denir. Çözünen maddenin molekülleri çözücü molekülleri tarafından sarılır. Alkol, karbondioksit ve şekerin suda çözünmesiyle elde edilen çözeltiler moleküler çözeltilerdir.

ÇÖZELTİLERİN ÖZELLİKLERİ Homojendirler Saf değildirler Yapılarında birden fazla madde bulunur Belirli bir erime ve kaynama sıcaklıkları yoktur Çözeltinin kütlesi, bileşenlerinin kütlelerinin toplamına eşittir

ÇÖZÜNME Çözücü ve çözünen maddelerin birbiri içinde iyonlarına ve ya moleküllerine ayrılmasına çözünme denir. Şekerli su çözeltisi oluşurken şeker molekülleri su molekülleri ile etkileşerek birbirinden ayrılır. Ve suyun her tarafına dağılır. Bu dağılma sırasında su molekülleri şeker moleküllerinin etrafını sarar. Böylece sıkı halde dizilmiş halde duran şeker molekülleri birbirinden ayrılır. Şekerin tamamı çözününce, su da şeker de moleküllerine kadar ayrılmış olur.

HETEROJEN KARIŞIMLAR Karışımı oluşturan maddeler karışımın her tarafına eşit miktarlarda dağılmıyorsa bu tür karışımlara heterojen karışım denir. Yediğimiz yemeklerin hemen hepsi, içtiğimiz ayran, zeytinyağlı su, tebeşir tozlu su, bulutlu hava bu karışımlara örnek olarak verilebilir.Adi karışımlar bir tür heterojen karışımdır.

SORULAR

1) AŞAĞIDAKİLERDEN HANGİSİ DOĞRUDUR? A) KARIŞIMLARIN KİMYASAL FORMÜLÜ VARDIR B) SAF MADDELERDİR C) İÇİNDE BULUNAN MADDELER KENDİ ÖZELİKLERİNİ KAYBEDER D) FİZİKSEL YOLLARLA BİLEŞENLERİNE ATRIŞTIRILABİLİRLER

X Y Z + - MADDE SAF OLMA HOMOJEN OLMA 2) AŞAĞIDAKİLERDEN HANGİSİ SÖYLENEMEZ? A) X, KARIŞIMDIR B) Y, TUZLU SU ÇÖZELTİSİDİR C) X, AYNI CİNS ATOMLARDAN OLUŞMUŞTUR D) Z, FARKLI CİNS ATOMLARDAN OLUŞMUŞTUR

3) AŞAĞIDAKİLERDEN HANGİSİ HOMOJEN KARIŞIMLARA ÖRNEK VERİLEMEZ? A) SÜTLAÇ B) HAVA C) GAZOZ D) KOLONYA

4) AŞAĞIDAKİLERDEN HANGİSİ HETEROJEN KARIŞIMDIR? A) KOLONYA B) MADEN SUYU C) ZEYTİNYAĞLI SU D) GAZOZ

A) SELİM’İN B) YAVUZ’UN C) CUMALİ’NİN D) ÖZLEM’İN 5) FEN VE TEKNOLOJİ DERSİNDE ÖĞRETMEN, ÖĞRENCİLERİNE ‘’ÇÖZELTİLERİN ÖZELLİKLERİ NELERDİR?’’ DİYE SORUYOR. ÖĞRENCİLERİNDEN; SELİM: Saf değildirler. ÖZLEM: Homojendirler. CUMALİ: Yapılarında birden fazla madde bulunur. YAVUZ: Fiziksel yöntemlerle ayrıştırılamazlar. HANGİ ÖĞRENCİNİN CEVABI YANLIŞTIR? A) SELİM’İN B) YAVUZ’UN C) CUMALİ’NİN D) ÖZLEM’İN

6) HOMOJEN KARIŞIMLAR ÇÖZELTİDİR. DOĞRU MU? YANLIŞ MI?

7) HETEROJEN KARIŞIMLAR ÇÖZÜCÜ VE ÇÖZÜNEN MADDELERDEN OLUŞUR. DOĞRU MU? YANLIŞ MI?

8) KARIŞIMLARIN BELİRLİ BİR ERİME VE KAYNAMA NOKTALARI VARDIR. DOĞRU MU? YANLIŞ MI?

9) ŞEKERLİ SU SIVI-SIVI KARIŞIMLARA ÖRNEK VERİLEBİLİR. DOĞRU MU? YANLIŞ MI?

10) Çeşitli element ya da bileşiklerin aralarında kimyasal bağ kurarak bir araya gelerek oluşturdukları maddeye karışım denir. DOĞRU MU? YANLIŞ MI?

CEVAPLAR 1) D 6) D 2) A 7) Y 3) A 8) Y 4) C 9) Y 5) B 10) Y

İZLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER.