İNSAN DOĞUM DEFEKTLERİ-KONJENİTAL ANOMALİLER-KONJENİTAL MALFORMASYON Prof. Dr. Alpaslan GÖKÇİMEN Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Histoloji ve Embriyoloji Anabilim Dalı

İNSAN DOĞUM DEFEKTLERİ-KONJENİTAL ANOMALİLER-KONJENİTAL MALFORMASYON 1- Malformasyon: Vücudun geniş bir bölümünde, organın bir kısmında veya bütününde doğuştan anormal gelişim sonucu morfolojik bir hasar olmasıdır.

2-BOZULMA Normal gelişimde bir karışıklık veya dış etkilerle bozulma sonucu vücudun geniş bölgesi, organın bir bölümü veya tamamının morfolojik bozukluğudur. Teratojenlere maruz kalmayı izleyen morfolojik değişiklikler bozulma olarak düşünülmüştür.

3-DEFORMASYON Mekanik kuvvetlerden dolayı vücudun bir bölümünün anormal şekil, biçim veya pozisyon almasıdır. Oligohidroamniyoz neticesinde intrauterin baskı “equnovarus ayak veya yumru ayak” oluşmasına sebep olur.

4-DİSPLAZİ Dokudaki hücrelerin anormal yerleşimi ve bunun morfolojik neticeleridir. Displazi, dishistogenezin (anormal doku şekillenmesi) zamanı ve neticesidir.Histogenezle ilgili bütün anomaliler bu yüzden displaziler olarak sınıflandırılır.

Yeni doğanda çoklu anomalilerin patogenez ve sebeplerinin belirlenmesinde kullanılan terimler Politopik alan defekti: Tek gelişim alanının rahatsızlığından köken alan anomalilerin modelleridir.

SEKUENS Mekanik faktörler veya olası yapısal defekt veya bilinenden kaynaklanan çoklu anomali modelidir.

Sendrom Birbirleri ile patogenetik olarak bağlantılı bir sekuens veya politopik alan defektini tanımlamayan çoklu anomali modelidir.

Sayısal Kromozom Anomalileri Kromozomların sayısal sapmaları genellikle ayrılamama sonucudur. Mitoz veya mayoz süresince, bir kromozomun iki kromatidi veya kromozom çiftlerinin birbirlerinden ayrılmamalarıdır. Bunun neticesinde kromozom çifti veya kromatidler, bir kardeş hücreye geçer ve diğer kardeş hücrelere de gönderilir. Ayrılmama maternal veya paternal gametogenezis sırasında oluşabilir.

Anöploidi ve Poliploidi Kromozom sayılarındaki değişimler anöploidi veya poliploidi olarak karşımıza çıkar. Anöploidi, diploid kromozom sayısı olan 46’dan herhangi bir sapmadır. Anöploid bir bireyin kromozom sayısı haploid kromozom sayısı olan 23’ün tam katları da değildir (45 veya 47). Poliploid bir bireyin kromozom sayısı, diploid sayı olan 46’nın dışında kalan, haploid sayı olan 23’ün tam katlarıdır.

Turner Sendromu Turner sendromunun fenotipi dişidir. Sekonder seks karakterleri etkilenmiş, kızların %90’ında gelişmemiştir. Kromozom anomalileri nedeniyle görülen düşüklerin %18’ini oluşturur. Genellikle babadan gelmesi gereken X kromozomu kaybolmuştur. Turner sendromundaki en sık karşılaşılan kromozom yapısı 45X’dir.

Otozomlardaki Trizomi Hücrede, iki çift kromozom yerine üç tane kromozom varsa bu bozukluk trizomidir. Trizomiler sayısal kromozom anomalilerinin en sık görülenidir. Bu sayısal hatanın genel nedeni kromozomlarda mayotik ayrılamamadır. Bunun sonucunda gametlerden birisinde 23 yerine 24 kromozom olacak ve bundan oluşan zigot 47 kromozoma sahip olacaktır.

Otozomlardaki Trizomi Trizomiler 3 temel sendromla bağlantılıdır. Trizomi 21 Down sendromu Trizomi 18 Edwards Sendromu Trizomi 13 Patau Sendromu Trizomi 13 ve Trizomi 18’li yeni doğanlarda çok ciddi anomaliler ve ileri derecede zeka geriliği vardır ve bunlar genellikle bebekken ölürler. Trizomik olguların yarıdan fazlası erken dönemde spontan abortusla sonuçlanır.

Seks Kromozomlarındaki Trizomi Seks kromozomlarındaki trizomi daha yaygındır. Bu olgunun fiziksel belirtileri puberteden önce ortaya çıkmadığı için çocukluk ve yeni doğan döneminde fark edilmezler. Günümüzde bu olgu kromozom analizi çalışmaları sayesinde başarılı bir şekilde belirlenebilmektedir.

Triploidi Poliploidin en sık karşılaşılan tipidir (69 kromozom). Fetuslarda belirgin intrauterin gelişme geriliği vardır. Gövde başa göre daha az geliştiği için baş-gövde orantısızlığı vardır.

Tetraploidi Diploid kromozom sayısının iki katına çıkmasıdır 92. İlk yarıklanma bölünmesi sırasında oluşur. Embriyolar çok erken düşükle sonuçlanır ve sıklıkla boş koryonik kese ile karşılaşılır. Bu olgu “kurumuş embriyo” olarak da adlandırılır.

İlaç veya kimyasal bir maddenin teratojen etkisinde: Gelişimin kritik dönemleri İlaç veya kimyasal maddenin dozu Embriyonun genetik yapısı Teratojen, konjenital anomali oluşmasına neden olan yada populasyonda anomali insidansını artıran herhangi bir ajandır.

İnsan Gelişiminin Kritik Dönemleri Hücre bölünmesinin, hücre farklılaşmasının ve morfogenezin en yoğun olduğu dönemdir. Beyin gelişimi için en kritik dönem3-16 haftalar arasıdır. Alkol gibi teratojenler, embriyonik ve fetal dönemler boyunca zeka geriliğine sebep olur. Diş gelişimini tetrasiklinler etkiler. Doğum öncesi 18. haftadan, 16 yaşına kadar etkileyebilir.

Yüksek Radyasyon SSS VE GÖZ ANOMALİLERİ

KIZAMIKÇIK Glokom, katarakt gibi göz hasarları Sağırlık Kalp anomalileri

Talidomit Kol-bacak defektleri: meromelia(kol veya bacakların bir kısmının yokluğu 1960’ların başında Talidomit adlı sedatif ilacın yol açtığı 10.000’den fazla malformasyonlu doğum, bu trajik olayların başında gelir. Talidomit faciası boyutunda olmasa dahi ilaçların yol açtığı çok sayıda epidemik olay kimyasallardan korkuyu besleyen önemli faktörler olmuştur. Kimyasalların yarattığı çevre sorunlarının anlaşılması da 1960’lı yıllarda hız kazanmıştır.

Sigara İçimi İntrauterin büyüme geriliği Yoğun sigara içenlerde (günde 20 veya daha fazla) erken doğum, sigara içmeyen kadınlara göre iki kat fazla olmakta, bunların bebekleri de normalden daha az kilolu doğmaktadır. Kalp defekti Kol bacak kısalıkları Üriner kanalda anomaliler Davranış problemleri Fiziksel büyümede yavaşlama

Nikotin Uterus kan damarlarında daralma yaparak uterus kan akımını azaltır. Plasentanın villuslar arasındaki boşluğunda bulunan maternal kandan embriyo veya fetüse gerekli olan oksijen ve besin maddeleri desteğini azaltır. Oluşan yetersizlik, embriyodaki hücre büyümesini bozar ve zihinsel gelişimi kötü olarak rtkiler

Alkol Erken gebelik döneminde orta ve yüksek düzeyde alkol tüketimi, fetüsün büyümesinde ve morfogenezinde değişikliklere yol açar. Prenatal ve postnatal büyüme geriliği Zeka geriliği Mikrosefali Maksiller hipoplazi Kısa burun İnce üst dudak Doğumsal kalp hastalıkları

Alkol Günümüzde zeka geriliğinin en yaygın sebebidir. FAS: Fetal alkol sendromu: 1-2/1000 canlı doğumda gözlenir. Hastalığın şiddeti hafiften şiddetliye kadar değişir.

Dietilstilbesterol (DES) İnutero olarak (anne karnında) DES ‘e maruz kalan kadınlarda uterus ve vagen anomalileri gözlenmiştir. Erken yaşta kanser gelişme riski yüksektir.

Antibiyotikler Tetrasiklinler: Dişlerde diskorolasyon, mine hipoplazisi, uzun kemiklerde büyüme geriliği Streptomisin:Sağırlık

Teratojenler Antikoagülanlar: Heparin dışında tüm antikoagülanlar plasenta membranını geçer ve embriyo veya fetüste kanamalara sebep olabilir. Antikonvülzanlar (Valproik Asit: kafa-yüz, kol-bacak defektleri)

Teratojenler Antineoplastik İlaçlar ACE (Anjiyotensin dönüştürücü enzim) İnhibitörleri İnsülin ve Hipoglisemik İlaçlar Vitamin A: Kafa-yüz anomalileri Salisilatlar Tiroid İlaçları