ACİL BİRİMDE HASTA TANILAMASI Öğr. Gör. Filiz KABU HERGÜL

Hasta yada yaralının değerlendirilmesinin amacı Hasta ya da yaralının ağırlık düzeyini belirlemek İlk yardımda öncelikleri belirlemek Yapılacak İlkyardım yöntemini belirlemek.

Hasta yada yaralının değerlendirilmesi iki aşamadan oluşmaktadır. Bunlar; Primer Tanılama (CAB ve Servikal omurlar) Sekonder Tanılama (Subjektif ve Objektif veriler) Odaklanmış Tanılama (Problemli sisteme odaklanma)

Primer Tanılama(30 saniye) Dolaşımı C Hava yolunun açıklığı A Solunumu B Solunum şekli, sayısı, ritmi, solunum kaslarının kullanılması, nabız, cilt rengi değerlendirilir.

Primer Tanılama Subjektif veriler; Durum hakkında kısa bilgi Zamanı, ilk ve ilave belirtiler Bilgi veren diğer kişiler Objektif veriler; 1-Havayolu -Solunum -Dolaşım,nabız,perfüzyon -Servikal vertebralar 2-Nörolojik muayene (bilinç,oryantasyon)

Sekonder Tanılama(90 saniye) Subjektif veriler Objektif veriler

Subjektif veriler Hastanın varolan şikayetleri tanılanır Özgeçmişi alınır Sosyal/Fizyolojik/Çevresel faktörler tanılanır

Objektif veriler Hastaneye geliş şekli Tıbbi öyküsüne ait uyarı Bilinç düzeyi Motor Fonksiyonları Deri ve mukoz membranlar Kokular Yaşam bulguları

Eğer multipl travma ve bilinç durumu değişikliği var ise; Hastaya baştan ayağa tanılama yapılır…

Baştan ayağa tanılama Baş ve yüz Boyun Toraks Abdomen Pelvis ve genital bölge Ekstremiteler Sırt bölgesi

Baş ve yüz muayenesi Kanama, şişlik, morluk vb. lezyonlar Göz Yüz Cilt ısısı ve nemi Kulak ve Burun Kafa derisinde kanama, şişme, şekil bozukluğu, çökme, açısal değişiklik, açık kırık

YÜZ Deride batma, çizilme, ekimoz Kafatası kırıklarında “rakun” gözü, ödem, asimetri Dişlerde eksiklik, ağızda yabancı cisim, salya, köpük olup olmadığına bakılır.

Gözler Göz kapaklarında; ödem, pitosiz, kanama, pupillaların büyüklüğü, ışığa reaksiyonu ve simetrisi değerlendirilir.

Baş muayenesi yapılırken başın pozisyonu değiştirilmemelidir. Kulak ve Burun Dış kulak kanallarında kanama, berrak sıvı, kan yada iltihabi bir akıntı Battle’s bulgusu Burunda deformite, kanama, ağrı olup olmadığına bakılır. Baş muayenesi yapılırken başın pozisyonu değiştirilmemelidir.

Boyun muayenesi Ciltte yırtılma, kanama, ekimoz, ödem Boyun venlerinde dolgunluk, klavikulaların durumu değerlendirilir. Boyun omurgası üzerinde hassasiyet bulunması, şişlik, şekil bozukluğu, cilt altı amfizeminin olması, ve larinks kırığı ayrıntılı değerlendirmede saptanabilir Boyun hareket ettirilmemelidir Omurga kemiğinin zedelenme belirtisine rastlanırsa muayene durdurulup baş sabitlenmelidir.

Toraks Muayenesi Yırtılma, kanama, ezilme, şekil bozukluğu, batma, ekimoz, ödem, amfizem gibi deriye yönelik bulgular Asimetri, solunum hızı, derinliği, yardımcı solunum kaslarının kullanımı, solunum şekli gibi solunum bulguları, Kemik deformiteleri, hassasiyet, kalp sesleri, ağrı yakınmaları değerlendirilir. Eller arkaya kaydırılarak hastanın sırtıda araştırılır.

Abdomen Muayenesi İntraabdominal kanama belirtileri değerlendirilir. Cilt üzerinde kanama, açık yara, ağrı, duyarlılık, ezik, hematom, ekimoz gözlenir. Abdominal bölgenin yumuşaklığı ve şekil bozukluğu kontrol edilir. Göbek etrafında morarma (Cullen’s bulgusu) değerlendirilir. Barsak sesleri dinlenir.

Pelvis ve Genital Bölge muayenesi Cilt lezyonları değerlendirilir. Yanlarda ekimoz varsa böbrek travmasını, perine, scrotum ve labiada ekimoz olması ise pelvis kırığını düşündürür. Meatus, vagina ve rektumdan kanama olup olmadığına bakılır. Kemik deformiteleri.

Ekstremiteler Ağrı,şişlik, şekil bozukluğu, işlev kaybı, kırık varlığı olup olmadığına bakılır. Motor fonksiyonlar, dokunduğu cismi tanımaya yönelik duyusal fonksiyonlar değerlendirilir. Derinin rengi ve ısısı ile yaralanan bölgenin distalinde kalan alanlarda nabız kontrolü yapılarak dolaşım durumu değerlendirilir.

Fiziksel muayene teknikleri İnspeksiyon Palpasyon Perküsyon Oskültasyon

Yaşam bulgularının tanılanması Beden ısısı Nabız Solunum Kan basıncı

Bilinç düzeyinin tanılanması Ağrılı uyaranlar Oryantasyon Diğer nörolojik değerlendirmeler(göz hareketleri,solunum değişiklikleri, motor hareket)

Ağrılı uyaran tipleri Subraorbital baskı Sternum üzerine baskı İnterdijital (parmak arası) basınç Trepeziusun sıkıştırılması Baldıra basınç

Cildin Tanılanması Rengi Nemi Isısı

Laboratuvar Analizleri Toksik tarama Serum ilaç seviyesi Serum amilazı Arter kan gazları Periferik yayma Koagülasyon testleri Tam kan sayımı İdrar analizi Kan glukozu Serum Elektrolitleri Kan üre nitrojeni(BUN) Kardiyak enzimler

FIZIKSEL TANILAMADA KARŞILAŞILAN ENGELLER

1-Mesleki Engeller Son yıllarda acil ve kritik bakım alanlarında çeşitli nedenler ekip çalışmasını ve karşılıklı güveni kuvvetlendirmiştir. Hekim dışındaki diğer sağlık çalışanları hastalarını aktif olarak değerlendirmekte ve hastanın stabilizasyonunu sağlamak amacıyla kendi teşhislerini koyup uygun girişimlerde bulunabilmektedirler.

2- Kurumsal Engeller Özellikle hasta paylaşımının olmadığı ünitelerde girişimlerde gecikmeler ve tutarsızlıklar görülebilir. Acil servis hemşirelerinin değişimi, Hemşire başına düşen hasta sayısının dengelenmesi, Tanılamayı yapacak uygun personelin yetiştirilmesi Çevresel engellerin ortadan kaldırılması gibi alınacak bazı önlemler bu engeli ortadan kaldırabilir.

3-Hastayla İlgili Engeller Hastaya ait dil problemi, aile bireyleri, hasta ve sağlık bakım ekibi arasında bilgi akışını engelleyebilir. Aynı zamanda acil personelin hastaya karşı tutumları çok önemlidir.

HASTA TANILARI VE GİRİŞİMLERİN KAYDEDİLMESİ Hasta bakımıyla ilgili tüm sağlık bakım üyelerinin kullanabilmesi için tanılama ve girişimler sırasında toplanan tüm bilgiler kaydedilir. Kayıtlar bireysel bakım planının geliştirilmesine katkı sağlar.

TEŞEKKÜRLER