Çocuk Dostu Şehirler

Çocuk Dostu Şehir Çocuk haklarını yaşama geçirmeye özen gösteren herhangi bir kent veya yerel yönetişim sistemidir. ÇDŞ Çocukların seslerinin, ihtiyaçlarının, önceliklerinin ve haklarının kamu politikalarının ve uygulamalarının ayrılmaz bir parçası haline geldiği şehirdir.

ÇDŞ girişimi 1996 yılında gerçekleştirilen BM İnsan Yerleşimleri Konferansında (HABİTAT II) alınan ve şehirleri herkes için yaşanabilir mekanlar kılmayı amaçlayan kararın uzantısı olarak başlatılmıştır.

Yaşadıkları şehir hakkında verilen kararları etkileme “Çocuk Dostu Şehir”, Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin tümüyle uygulanması görevini üstlenmiştir. Bu nedenle “Çocuk Dostu Şehir”, siz çocuklara aşağıdaki hakları garantiler:  Yaşadıkları şehir hakkında verilen kararları etkileme Varolmasını istedikleri bir şehir hakkındaki görüşlerini ifade etme Aile, toplum ve sosyal yaşama katılma Sağlık, eğitim ve barınma gibi temel hizmetlerden yararlanma Temiz su içme ve düzgün sağlık koşullarından yararlanma Sömürü, şiddet ve kötüye kullanımdan korunma

Kendi başlarına güvenli biçimde sokakta dolaşma Arkadaşlarıyla buluşma ve oynama Bitkiler ve hayvanlar için yeşil alanlara sahip olma Kirlenmenin olmadığı bir çevrede yaşama Kültürel ve sosyal etkinliklere katılma Etnik köken, din, gelir, cinsiyet ya da engellilik gibi herhangi bir ayrımcılığa maruz kalmadan şehirlerinin eşit bir vatandaşı olarak her türlü hizmete erişme.  

“Çocuk Dostu Şehir” oluşturmak, Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin yerel yönetim önderliğinde uygulanma işlemidir. Çocuk Dostu Şehir oluşturmak, çocukları ve onların gerçek yaşamlarını etkin biçimde içine alması gereken, uygulamaya dönük bir süreçtir.

Sözleşmeye göre çocuklara karşı yükümlülüğü üstlenen Devlet’tir; yerel yönetimler de dahil olmak üzere hükümetlerin sürece önderlik yapması gerekir. Ancak “Çocuk Dostu Şehir”leri kurmak, tek başına hükümet tarafından başarılamaz. Çocuklarla, aileleriyle ve çocukların yaşamlarını etkileyen herkesle ortaklıklar kurulmalıdır.

“Çocuk Dostu Şehir”in kurulma süreci, Çocuk Hakları Sözleşmesinin bir yerel yönetim ortamında uygulanması anlamına gelir. Bu sürecin dokuz elemanı aşağıdaki gibidir: Çocukların katılımı: Çocukları doğrudan etkileyen konulara, onların etkin biçimde katılmalarını sağlamak; görüşlerini dinlemek ve bu görüşleri karar verme süreçlerinde dikkate almak. Çocuk dostu yasal çerçeve: Tüm çocukların haklarını koruyan ve destekleyen yasa, yönetmelik ve işleyişleri bu bakımdan güvence altına almak. Kent çapında çocuk hakları stratejisi: Sözleşmeye dayalı Çocuk Dostu bir kent için ayrıntılı, anlaşılır bir strateji ya da takvim geliştirmek

Bir çocuk hakları birimi ya da eşgüdüm mekanizması: Çocukların bakış açısının öncelikle dikkate alınmasını güvence altına almak üzere yerel yönetimde kesintisiz yapılanmalar oluşturmak. Çocuklar üzerindeki etkinin saptanması ve değerlendirilmesi: Yasa, politika ve uygulamaların çocuklar üzerindeki etkisini saptamak için uygulama öncesinde, sırasında ve sonrasında sistematik bir sürecin olmasını sağlamak. Bir çocuk bütçesi: Çocuklar için uygun kaynak aktarımının ve bütçe analizinin yapılmasını sağlamak

Düzenli bir “Kent Çocukları Durum Raporu”: Çocuklar ve haklarının durumu konusunda yeterli bir izleme-değerlendirme ve veri toplama sistemini kurma. Çocuk haklarını tanıtmak: Yetişkinlerde ve çocuklarda çocuk hakları konusunda bilinç uyandırılmasını sağlamak. Çocuklar için bağımsız savunuculuk: Çocuk haklarının uygulanmasını sağlamak için sivil toplum kuruluşlarını desteklemek ve bağımsız insan hakları kurumları oluşturmak

KENTTE ÖZEL OLARAK ÇOCUKLARA ODAKLANILMASININ GEREKÇESİ Bir kent, çocukları öncelik konusu yapmasının gerekçesini nasıl gösterir? Birincisi bu bir yasal yükümlülüktür: Sözleşmeye göre, Devletlerin çocukları ilgilendiren tüm eylemlerinde çocuk çıkarlarını öncelikle göz önüne almayı sağlaması, uluslararası yasalara göre zorunluluktur.        

Çocuklar için diğer tüm hakları tanımak ve uygulamak da, Devlet Sözleşmeyi onayladığında üstlendiği yasal yükümlüklerdendir. Yasal zorunluluğun ötesinde, çocukları ön plana almanın neden kentteki herkesin yararına olduğunu açıklayan başka zorlayıcı nedenler vardır:

Çocuklar birer bireydir – insan ırkının üyeleri olarak yetişkinlerle eşit konumdadırlar – anne babalarının malı, Devletin ürünü, henüz oluşum aşamasında değildirler. Çocukların sağlıklı gelişimi ve etkin katılımı, herhangi bir kent ya da toplumun sağlıklı geleceği için benzersiz ölçüde önemlidir.

Çocuklar tümüyle bağımlı olarak yaşamlarına başlar Çocuklar tümüyle bağımlı olarak yaşamlarına başlar. Ancak yetişkinlerin yardımıyla giderek bağımsızlaşırlar. Bağımlılıkları ve gelişim aşamasında olmaları, onları özel olarak savunmasız kılar; yaşam koşulları, yoksulluk, kötü koşullarda barınma, çevre kirliliği ve benzer koşullardan, yetişkinlere oranla daha fazla etkilenirler.

Benzer biçimde, çocuklar yönetimin eylemlerinden (ya da eylemsizliklerinden) diğer gruplardan daha çok etkilenir. Yönetim politikasının neredeyse her alanı, doğrudan veya dolaylı olarak, çocukları bir dereceye kadar etkiler. Çocukların durumu, sosyal, çevresel, ekonomik ve diğer değişimlerin etkilerini gösteren çok duyarlı bir barometre gibidir.

Çocuk Dostu Bir Kent Oluşturmanın Temelleri Çocuk Dostu bir Kent oluşturmanın temelleri, Sözleşmenin dört temel ilkesidir:  Ayrımcılığın olmaması (2. madde) – Çocuk Dostu bir Kent, tüm çocuklara açık ve dost yaklaşımlıdır. Bu nedenle haklarına ulaşmada ayrımcılığa uğrayan çocukları bulup onlara özel ilgi göstermesi gerekir. Ayrımcılık çocukları birçok farklı yolla etkileyebilir – sokakta yaşayan çocuklar, özürlü çocuklar, etnik azınlığa veya başka gruplara ait çocuklar, çalışan çocuklar gibi. 

Çocukların yüksek yararı (3 Çocukların yüksek yararı (3. madde) – Çocuk Dostu bir Kent, ‘çocukları ilgilendiren tüm eylemlerde’ çocukların yakın çıkarlarının temel öncelik olmasını sağlar. Öncelikle çocuklara duyurmak, çocukları ön plana koymak, Çocuk Dostu bir Kent’in damgasıdır.

Kent yönetiminin birçok eylemi çocukları doğrudan ya da dolaylı olarak etkiler; bu nedenle yönetimin tüm bölüm ve düzeylerinin, yürürlükteki ve yeni politikaların çocuklar üzerindeki etkileri konusunda bilinçli olması gerekir.

Her çocuğun yaşam ve en üst düzeyde gelişim hakkı (6 Her çocuğun yaşam ve en üst düzeyde gelişim hakkı (6. madde) – Çocuk Dostu bir Kent tüm çocuklarının yaşamlarını sürdürmesini ve gelişmesini (çocukluk için, çocuğun şu anki yaşamı için en iyi koşulları sağlayarak en üst düzeye çıkarmayı) hedefler. Sözleşmeye göre ‘gelişme’, çocukların fiziksel, zihinsel, ruhsal, ahlaki, psikolojik ve sosyal gelişimi anlamına gelir.  

Çocukları dinlemek ve görüşlerine saygı duymak (12 Çocukları dinlemek ve görüşlerine saygı duymak (12. madde) – Çocuk Dostu bir Kent’te çocuklar hem her yerde bulunabilir, hem düşüncelerini ifade edebilir. Çocuk Dostu bir Kent kurma süreci, etkin, bilgilendirilmiş katılımcılar olarak çocukları içinde bulundurmalıdır.  

Kendilerini etkileyen her konuda görüşlerini belirtme özgürlükleri tanınarak ve bu görüşlerin toplumda ciddiye alınması sağlanarak      birer vatandaş ve hak sahibi olarak etkin katılımları desteklenmelidir.

Oyun tesislerinin gelişimine çocukların katılımı; yeni konutların çocuk dostu tasarımı, temiz su ve düzgün sağlık koşulu projeleri, trafik ve ulaşım projeleri; okullarda öğretim programı ve davranış politikalarında çocukların görüşlerinin alınması gibi.

Çocukları bilgilendirmek ve onları sürece dahil etmek, görüşlerine ve deneyimlerine saygı duymak; çocukları birer birey, hak sahibi ve eşit vatandaş olarak ortak görmek, çocuk dostu bir kent oluşumunun esaslarındandır.

Çocukların işe yarar katılımı, “Çocuk Dostu Şehir” oluşturmanın gerekli koşuludur. Çocukların da kendilerini ifade etme ve karar oluşturulurken görüşlerine gereken önemin verilmesine hakkı vardır.  

SEVGİLİ ÇOCUKLAR, Ankara Çocuk Dostu Şehir Projesi bu nedenle sizler için de çok önemlidir. Bizler Çocuk Dostu İl Meclisini Ankara’daki tüm çocuklar adına sizlerin katılımının hayata geçmesi için oluşturduk. Üstlenmiş olduğunuz sorumluluk ve bundan sonraki çabalarınız için teşekkür ederiz.

SİZLERLE BİRLİKTE ELELE ANKARA ÇOCUK DOSTU ŞEHİR OLMA YOLUNDA…