YUMUŞAK DOKU YARALANMALARI Hazırlayan: Öğr. Gör. Filiz K. HERGÜL

YUMUŞAK DOKU YARALANMALARI Ligament yaralanmaları (Burkulmalar) Kas-Tendon yaralanmaları (İncinmeler) Meniskus yaralanmaları Çıkık Subluksasyonlar

Burkulmalar (Sprains) Aşırı gerilme sonunda ligament liflerinin tahrip olmasıdır. Hafif, orta ve ağır olmak üzere üç grupta incelenir; Hafif burkulmalar: Birkaç ligament lifi kopmuştur. Fonksiyon kaybı yoktur. Orta derecede burkulmalar:Ligamentin bir kısmı yırtılmıştır ve bir miktar fonksiyon kaybı vardır. Ağır burkulmalar: Ligament tamamen yırtılmıştır.

Burkulmalar (Sprains) Belirti ve bulgular: Hassasiyet, şişlik, ağrı,renk değişimi ve hareket sınırlılığı gelir. Tanı:Hikaye.X-ray.

Burkulmalar (Sprains) Tedavi ve bakım: Elevasyon Buz uygulaması Basınçlı bandaj uygulamak Eklemi hareketsizleştirmek Aspirin yada parasetamol, NSAII verilir.

İncinmeler (Strains) Tendonların aşırı gerilmesiyle yada kasların aşırı kasılmasıyla oluşur. Akut yada kronik olarak görülür. Belirti ve bulgular: Ani şiddetli ağrı, Hassasiyet, Şişlik, Ekimoz. (Kronik incilmelerde şişlik ve ekimoz yoktur)

İncinmeler (Strains) Tedavi ve bakım: Kroniklerde lokal sıcak uygulama Akutlarda: İstirahat ve atel uygulaması, soğuk uygulama. Sonra rehabilitasyon.

Meniskus Yaralanmaları Diz ekleminin bütünlüğünü sağlayan eklem kapsülü, ligamentler, tendonlar ve kas gibi yumuşak dokular arasında yer alır. Fibröz kıkırdaktan yapılmış, yarım ay şeklinde yapılardır.

Meniskus Yaralanmaları Diz ekleminde: 1- iç(medial), 2-dış(lateral) olmak üzere 2 meniskus vardır. Diz semifleksiyon pozisyonunda iken oluşan kuvvetli rotasyonel zorlamalar, menisküs yırtıklarına neden olur. İç menisküs yaralanmaları: 18-40yaşlar arasında sıklıkla sporcularda görülür.

Meniskus Yaralanmaları İç(medial) meniskus Belirti ve bulgular: Ağrı, şişlik, yürüyememe, dizde kilitlenme, hemartroz ve hidroartroz gelişir. Tanı: Özel testler, X-ray, artrogram ve artroskopi.

Meniskus Yaralanmaları İç(medial) meniskus Tedavi ve bakım: Menisektomi Menisküs tamiri Parsiyel menisektomi.

Meniskus Yaralanmaları Dış(lateral) meniskus Belirti ve bulgular: İçteki gibidir, sadece kilitlenme az görülür. Tedavi: Aynen iç menisküsteki gibidir.  

Çıkıklar ve subluksasyonlar Çıkık: Eklemi oluşturan eklem yüzlerinin temas etmemesidir. Subluksasyon: Eklem yüzlerinin kısmen yer değiştirilmesidir.

Çıkıklar ve subluksasyonlar Belirti ve bulgular: Ağrı, eklemin normal pozisyonunda olmaması, ekstremite uzunluğunun değişmesi Tanı: X-ray

Çıkıklar ve subluksasyonlar Tedavi ve bakım: Kapalı yada açık redüksiyon uygulanır. Redüksiyondan sonra 4-6 hafta atel- alçı uygulanır. Nörovasküler takip yapılır. Eleve edilir Soğuk uygulama yapılır. Dr. İstemine uygun egzersizler yaptırılır.

Aseptik Nekrozlar Kemiklerin epifiz damarlanmasında bozukluk sonucu, kemik ölümünün oluşumu, zamanla ölü kemik dokusunun rezorbsiyonu ve yeni kemik dokusu tarafından tamiriyle sonuçlanan hastalıklardır. Femur Başı Aseptik Nekrozu Tarsal Navikulanın Aseptik Nekrozu Metatars Başı Aseptik Nekrozu Osteokondritis Dissekans (Eklem Faresi)

Femur Başı Aseptik Nekrozu Genellikle 4-10 yaş arası erkek çocuklarda bilinmeyen bir nedenle femur başının dolaşımının bozulması sonucu görülür. Femur başının tamamını yada bir kısmını tutabilir. Bacakta kısalık gelişir.

Femur Başı Aseptik Nekrozu 4 dönemde incelenir: Sinovitis dönemi: Ağrı ve topallama vardır. 1-3haftadır. Aseptik nekroz dönemi: Ağrı ve topallama artmıştır. Dize kadar ağrı yayılır. 1 yıldır. İyileşme dönemi: Yeni canlı kemik dokusu alır. 1-3 yıldır. Sonuç dönemi: Ölü kemik dokusunun yerini, normal kemik dokusu alır.

Femur Başı Aseptik Nekrozu Tanı: hikaye,X-ray. Tedavi ve bakım: Kesin tedavi yoktur. Femur başına binen yük azaltılmaya çalışılır. Yatak istirahati uygulanır. Cilt traksiyonu gerekirse iskelet traksiyonu uygulanır.

Tarsal Navikulanın Aseptik Nekrozu 3-5 yaşları arasında ortaya çıkar. İki taraflı olabilir. Belirtileri; Ağrı, topallama, ayağın iç yüzünde lokal hassasiyet vardır. Tedavisine; alçı kullanılabilinir, ortapedik ayakkabılar önerilir.

Metatars Başı Aseptik Nekrozu 13 yaşından sonra ve genellikle kızlarda görülür. Belirtileri; Ağrı, lokal hassasiyet, şişlik ve eklem kısıtlılığıdır. Tedavisi; Ortapedik ayakkabı ve bir süre egzersizlerden kaçınması önerilir.

Osteokondritis Dissekans (Eklem Faresi) Eklem yüzünü örten artiküler kıkırdağın altındaki kemikte aseptik nekroz gelişmesi, bunu örten eklem kıkırdağı ile birlikte ayrılıp eklem içine düşmesine denir. Sıklık sırasına göre en çok; diz, dirsek, ayak bileği ve kalça eklemlerinde görülür. Diz eklemindeki belirtileri: Kilitlenme, şiddetli ağrı, rahat yürüyememe, diz ekleminde sertlik, şişlik, kas atrofisidir. Diğer eklemlerdeki belirtileri: Eklem ağrıları görülür.

Osteokondritis Dissekans (Eklem Faresi) Tanı: Fizik muayene, hasta hikayesi, X-ray filmi. Tedavi: Eklem içine düşmeden tanı konulursa; Eklem uzun bacak alçısı ile istirahate alınır. Eklem içine düştükten sonra tanı konulursa; Cerrahi girişimle çıkartılır.

Kas- İskelet Sisteminin diğer Hastalıkları Paget Hastalığı Osteoporoz Osteomalazi Karpal Tünel Sendromu Skolyoz

Paget Hastalığı(ostteitis deformans) Anormal kemik yıkımı ve yapımı ile karakterize metabolik bir kemik hastalığıdır. Lomber, sakral vertebralar, kafa kemikleri ve pelvis kemiklerinde görülür.

Paget Hastalığı(ostteitis deformans) Belirti ve bulgular: Femurda çoban değneğine benzer açılanma görülür. Akut dönemde serum alkalen fosfataz düzeyi yükselir. Ağrı, patolojik kırıklar, kafa kemiklerinde kalınlaşmalar nedeni ile körlük ve işitme kayıpları gelişir. Tedavi:Semptomatik tedavi uygulanır. Malignleşme oranı%10-15’tir.

Osteoporoz Kemik yoğunluğunun yaygın azalmasıdır.2 tipi vardır: Tip I: Menapoz sonrası osteoporozu, 55-75 yaşlar arasında östrojen yokluğu ile gelişir. Colles kırıklarına neden olabilir. Tip II: Senil osteoporoz, 70 yaşından sonra görülür. Kronik kalsiyum eksikliği sonucu gelişir. Kalça kırıkları olabilir.

Osteoporoz Risk Faktörleri: Zayıflık Beyaz ırk Kadınlar Menapoz sonrası Aktivite azlığı Az kalsiyum alımı Sigara Aşırı alkol ve protein alımı Aşırı kafein alınması

Osteoporoz Belirti ve bulgular: Genellikle belirti ve bulgu vermez. Bazı hastalarda güçsüzlük, kalça ve omuz ekleminde sertlik ve kemik ağrısı, diş kayıpları görülür. Tedavi ve bakım: Ca+, Dvit, flor, kalsitonin ve östrojen verilir. Egzersiz önerilir. Travmalardan korunur.  

Osteomalazi Erişkinlerde kemiklerin yumuşamasıyla seyreden, kemiğin inorganik kısmının bozulduğu metabolik bir kemik hastalığıdır. Çocuklardaki şekline raşitizm denir. Ca+ alımının yetersiz yada kaybının fazla olduğu durumlarda görülür. Belirti ve bulgular: Bel ağrısı, kaslarda kuvvetsizlik ve yürüme güçlüğü, Kemik deformitesi. Tedavi:Ca+, fosfor, Dvit ve bol protein verilir.

Karpal tünel sendromu Karpal tünelden geçen median sinirin, sıkışmasıyla ortaya çıkan tablodur. Karpal tünel, arkada karpal kemikler, önde transvers ligament ile çevrilmiştir. Kırık, hematom, hamilelik ve menapozdaki hormonal değişiklikler veya vibrasyon yapan cihazlarla çalışmak daralmaya neden olur. Orta yaşın üstündeki kadınlarda sıktır.

Karpal tünel sendromu Belirti ve bulgular: Hasta 1 yada 2 elinin özellikle ilk 3 parmağında ağrı, uyuşukluk ve sızlama ile uykudan uyandığını söyler. Tedavi: Önce el bileği istirahate alınır. NSAII verilir. Geçmemişse cerrahi girişimle sinir baskıdan kurtarılır.

Skolyoz Omurganın sağa ya da sola doğru eğriliğidir. En sık idiyopatik nedenlerle gelişir. Nöromüsküler yada vertebral hastalıklar da neden oabilir. İdiyopatik skolyozda tedavi: Artma görülürse korse ile desteklenir. 60 derecenin üzerindeki eğrilikler cerrahi ile tedavi edilir.

Ortopedik Hastalıklara İlişkin Başlıca Sorunlar Hareket kaybı Ağrı Spazmlar Kontraktürler

Ortopedik HastalıklardaUygulanan Başlıca Tedaviler İstirahat Fizik Tedavi (sıcak-soğuk uygulama, masaj, egzersizler.) Koltuk değnekleri Bastonlar Yürüteçler Korseler Alçılar  

Fizik Tedavi Sıcak Uygulama: Fibröz dokuyu yumuşatır Sedasyon sağlar Ağrıyı azaltır Arteriyel kan akımını arttırır Soğuk Uygulama: Vazokonstrüksiyon ve metabolik aktivitenin azalmasını sağlar. Kanama ve şişliği azaltır. Spazmı önler

Alçı Uygulanış amaçları; Kas-İskelet sistemine ilşkin cerrahi girişimlerden sonra, belli bir kısmın hareketsiz kalıp iyileşmesini sağlamak. Kırıkları tespit etmek. Deformiteleri önlemek (artritlerde) Deformiteleri tedavi etmek (skolyozda)

Alçı Alçının Hazırlanması ve uygulanması: Hasta alçı odasına alınır. Bu konuda yetişmiş hemşire yada teknisyen tarafından uygulanır. İşlem açıklanır. O bölgenin cilt hazırlığı yapılır. Alçı oda ısısında ıslatılır. Alçıyı diğer bir kişinin desteklemesi gerekir.

Alçı Alçının Hazırlanması ve uygulanması: Fazla ödem oluşması bekleniyorsa alçı uzunlamasına 2 parça olara uygulanmalıdır. Alçı ile kirlenen cilt yüzeyi yıkanmalıdır. Hasta sedyeden yatağa alınırken alçıyı bozmamaya özen gösterilmelidir. Elevasyona alınır. Hasta yardımla döndürülmelidir. Hareketsizlik nedeniyle gelişebilecek komplikasyonlar önlenmelidir.

Alçıya İlişkin Başlıca Komplikasyonlar 1-Alçılı ekstremitenin kan akımının bozulması(bası sonucu): Nabız alınamaması, tırnaklarda kapiller dolma yetersizliği Ciltte solukluk, siyanoz yada soğukluk Ağrı, şişlik ve alının periferinde ağrılı ödem Parestezi(yanma,karıncalanma), hipostezi(his azalması), anestezi(duyu kaybı), parestezi(motor fonksiyon kaybı).

Alçıya İlişkin Başlıca Komplikasyonlar 2-Alçının Uzun Süre Bası Oluşturmasına Bağlı Sinir Harabiyeti: Artan sürekli lokalize ağrı Hipostezi,parestezi,anestezi Derin bası hissi Motor fonksiyon zayıflığı yada paralizi

Alçıya İlişkin Başlıca Komplikasyonlar 3- Cilt harabiyetine bağlı enfeksiyon doku nekrozu: Kötü koku Drenaj Aniden beden ısısının artması 4-Alçı Sendromu: Uzun süren bulantı ve tekrarlayan kusmalar Abdominal distansiyon ve karında ağrı

Alçılı hastanın bakımı Hastanın alçıya uyum sağlaması Alçılı hastanın beslenmesi Alçılı hastanın taburcu edilmesi Alçının çıkarılması Rehabilitasyon

TRAKSİYON Başın, bedenin ya da ekstremitelerin iki yönde çekilmesidir. Amaçları: Kırıkları redükte etmek ve uygun pozisyon sağlamak Ağrılı kas spazmlarını gidermek Deformiteleri önlemek yada düzeltmek Yapışıklıkları açmak Hareketsizliği sağlamak

Mekanik traksiyon çeşitleri 1-Cilt traksiyonu: Buck ekstansiyonu Bryant traksiyonu Russell traksiyonu 2-İskelet traksiyonu:

İskelet traksiyonu Doğrudan kemiğe uygulanır. Enfekte olmuş cilt üzerinden uygulanmaz. Ostemyelit ciddi komplikasyonudur. Cilt traksiyonundan daha uzun süre uygulanır ve 10-15 kg’a kadar ağırlık asılabilir.

Hareketsizlik nedeni ile gelişebilecek komplikasyonlar Pnömoni, atelektazi Konstipasyon, abdominal distansiyon Üriner retansiyon, böbrek taşları Dolaşım bozukluğu, ödem, tromboflebit, emboli Oryantasyon bozukluğu, konfüzyon Sinir harabiyeti, motor fonksiyon azalması, ayak düşmesi Dizlerin hiperekstansiyonu, bacağın dışa rotasyonu Osteoporoz, kas atrofisi, kontraktürler, eklem sertlikleri Yara enfeksiyonları, enfekte basınç yaraları