TALEP KATILIMI VE TALEP TARAFI YÖNETİMİ Prof. Dr. Ramazan BAYINDIR bayindir@gazi.edu.tr Ümüt ÇETİNKAYA umut.cetinkaya@teias.gov.tr

Sunum İçeriği Giriş Günümüzdeki Elektrik Şebekesi Anlayışı Neden Talep Katılımı? Talep tarafı yönetimi nasıl olmalı? Öneri ve Sonuçlar

Amaç Geleneksel şebeke ve Modern şebeke anlayışı Yeni Yönetim Sistemleri Talep tarafı ve önemi nedir? Güvenilir bir talep tarafı yönetimi Talep katılımında rol alacak tüketici profilleri nasıl olabilir?

Günümüzde Elektrik Şebekesi Geleneksel elektrik sistemi değişmektedir: Enerji akışı iki yönlü İletim ve Dağıtım seviyelerinde üretim entegrasyonu Kompleks şebeke yapısı ve kontrol zorluğu Yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanılması Modern şebeke otomasyonları Yeni nesil cihazların artması (Akıllı sayaçlar) Elektrikli taşıtların kullanılması İletişim teknolojisinin gelişmesi

Günümüzde Elektrik Şebekesi Modern Şebeke Geleneksel Şebeke

Yeni Yönetim Sistemleri Verimli, güvenilir ve birbirleriyle eşgüdümlü olarak çalışan, her biri otomasyona tabi bir çok üretim,iletim ve dağıtım unsurlarını içeren, acil durumlarda kendi kendini iyileştirme özellikleri olan ve üretim/iletim/dağıtım şirketi ile enerji pazarının ihtiyaçlarına karşılık verebilen AKILLI ŞEBEKELER Son yıllarda ortaya çıkan şebeke yönetim teknolojisi olan dağıtılmış üretimle beraber güç sağlayabilen, şebekeye bağımlı yada bağımsız olarak kontrol edilebilen MİKRO ŞEBEKELER

AKILLI ŞEBEKE YAKLAŞIMI 3 bölümde ele alınmalıdır: Üretim Tarafında; Fosil kaynakların kullanımın azaltılması Yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımının artırılması Şebeke kısıtlarının dikkate alınarak üreticilerin yönlendirilmesi Üretim kapasite artışlarının daha doğru planlanması

AKILLI ŞEBEKE YAKLAŞIMI İletim Tarafında; Talep tahminlerinin yapılması Şebeke yatırımlarının azami şekilde olması ve yatırımların maksimum sürelerde kullanılması Arz güvenliğinin minimum maliyetle güvenilir şekilde sağlanması Gerçek zamanlı izleme ve kontrol yapılabilmesi Olay tespiti ve giderilmesi hızlı olması Puant yük kontrollerinin daha verimli düzeye yapılması İşletme ve yatırım maliyetlerinin sürdürülebilir seviyede tutulması

AKILLI ŞEBEKE YAKLAŞIMI Tüketici tarafında; Enerji verimliliğinin artırılması Gerçek zamanlı izleme ve kontrol sağlanması Enerjinin kesintisiz sağlanması Saatlik olarak piyasa fiyatlarına aktif olarak katılımın sağlanması

Talep Katılımı Tüketicinin, şebekenin durumuna göre gönderilen kontrol sinyaline tepki olarak talep değişiminde bulunmasıdır. NASIL? Talep Azaltma (Yük atma) 2.Yük Kaydırma (Örneğin, Puant’tan Gece’ye), 3.Üretim katılımı (Yük alma)

Talep Katılımı Tüketici kendi ihtiyacı için güneş paneli, rüzgâr türbini vb. yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üretimi yapılabilir ve fazlasını da elektrik şebekesine satabilir. Gün öncesi piyasasına teklif verebilir. Piyasadan gelen fiyat sinyaline göre tüketim kontrolünün yapabilir. Puant yük durumlarında yük atma rolünü üstlenebilir. Düşük tarife avantajlarından yararlanabilir.

Talep Katılımının Etkisi 1.Durum: Normal Fiyat 1.Durum: Sabit Tüketim 2.Durum: Değişken Fiyat 2.Durum: Değişken Tüketim

Talep Tarafı Yönetimi Nasıl Olmalı? Şebeke işletmeleri ile talep katılımcıları arasında şebekeden gelen ihtiyaca göre sistemin yeteneklerini etkin bir şekilde kullanabilmesi için karar destek sistemlerine ihtiyaç vardır. Sistem verimliliği ve güç kalitesini korumayı amaçlayan şebeke işletmecisi ile tüketiciler arasında daha aktif bir etkileşim ve bilgi akışının sağlanmasıyla birlikte, akıllı talep tarafı katılımına yönelik karar destek sistemleri enerji değer zincirinde önemli bir görevi üstlenme potansiyeline sahiptir. Talep tarafı katılımı açısından bakıldığında karar destek sistemleri iki farklı şekilde değerlendirilebilir; Piyasa oyuncularının kullandıkları talep tarafı yönetim sistemleri Sistem işletmecilerinin kullandığı piyasa ekranları

Öneri ve Sonuçlar Elektrik ihtiyacı sürekli artmakta ve arz-talep kontrolü karmaşık hale gelmektedir. Arz sıkıntısı durumunda talep tarafının piyasaya katılması piyasa verimliliğini arttıracaktır. Şebeke altyapısının daha verimli kullanımı, son tüketici fiyatlarının düşmesi, arz güvenliğinin artması ve daha az kısıtlı piyasalar için talep tarafının piyasaya katılımı önemli bir kaynaktır. Talep tarafının eşit ve verimli bir şekilde piyasaya katılması için yeni bir piyasa tasarımı ve düzenleme politikaları gerekmektedir. Piyasa işletmecileri arasında ve işletmeciler ile tüketici arasında etkinliği kolaylaştıracak karar destek sistemleri gerekmektedir. Tarafının piyasaya katılması için teknik ve teknolojik altyapının (sayaç, uzaktan okuma vs.) yeterli bir seviyede olması en önemli koşuldur.

TEŞEKKÜRLER…