KARBON MONOKSİT ZEHİRLENMESİ YRD. DOÇ. DR. F. MUTLU KUKUL GÜVEN ACİL TIP AD. SİVAS 2010
CO renksiz, tatsız, kokusuz, non-irritan bir gaz olup karbon içeren metaryallerin tam yanmamasından dolayı ortaya çıkar. havadan hafif ve düşük konsantrasyonlarda bile zehirli bir gazdır.
CO 0.96 yoğunluğunda, renksiz, kokusuz Hb ile birleşme eğilimi, O2den 250 kat Hb + O2 HbO2 (Oksihemoglobin) Hb + CO HbCO (Karboksihemoglobin) HbO2 + CO HbCO + O2 Miyoglobine olan ilgisi, O2 den 17 kat
ALEV RENGİ İLE YANMA ANALİZİ MAVİ ALEV-TAM YANMA PORTAKAL RENGİ ALEV- EKSİK YANMAYI VE CO OLUŞUMU SARI ALEV-HİÇ YAKMA
CO Kaynakları Çevredeki doğal CO kaynakları Sigara dumanı Egzos dumanı Bina yangınları Odun-kömür sobaları Havagazı Kalorifer kazanları Metilen klorid Barbekü Desfluran
Kullanım Yerleri Metanol ve Fosgenin kimyasal imalatında Plastik sentezinde, organik sentezde Metallurjide Asitlerin, esterlerin, hidroksi asitlerin ve glikolik asitin imalatında kullanılmaktadır.
Mesleki Risk Grupları İtfaiyeciler Araba tamircileri Madenciler Çelik endüstrisinde çalışanlar Propan yakıtlı araçları kullanan işçiler Kazan dairesinde çalışanlar
Sigara içenlerde COHb %5-10 düzeyindedir. Hb yıkımı sonucunda çok az miktarda vücutta üretilir.
Havadaki CO oran artıkça daha kısa sürede ölüm oluşabilir.
TOKSİKOLOJİK MEKANİZMA Hipoksi Sitokrom oksidaz inhibisyonu Lipid peroksidasyon
CO sitokrom oksidaz inhibitörüdür CO sitokrom oksidaz inhibitörüdür. Hücresel oksidoredüksüyonu bozar, solunum enzimlerini süprese eder. HbCO oranı % 10 olana kadar hiçbir zehirlenme belirtisi görülmez.
CO hemoglobine oksijenden 230 ile270 kat, myoglobine ise 20 ile 25 kat daha yüksek affinite ile bağlanır Sitokrom aa3 ise oksijenden 9 kat daha fazla affinite ile bağlanır. CO neuroglobine bağlanarak beyin fonksiyonlarında bozulmaya neden olur. Lökositlerin endotele bağlanmasını arttırarak dokularda iskemiye neden olurlar.
ZEHİRLENME BELİRTİLERİ · Solunum süresine · CO miktarına · Oluşan HbCO oranına · Kişinin fizyolojik ve patolojik özelliklerine bağlıdır.
TOKSİK ARALIK Havada 5000 ppm CO insanlar için 5 dakikada letal COHb seviyesi % 25 in üzerinde genelde toksiktir % 65-70 in üzerinde COHb seviyesi oksijen tedavisi yapılmadığı takdirde öldürücüdür
AKUT ZEHİRLENME HbCO Oranı (Satürasyon yüzdesi) % 10-30 : Baş ağrısı, baş dönmesi, solunum güçsüzlüğü, yorgunluk hissi. % 30-50 : Bulantı, kusma, kaslarda güçsüzlük, uykuya eğilim, dalgınlık, görmede bulanıklaşma. % 50-70 : Bilinç kaybı, solunum yetmezliği, kaslarda kramplar, konvülsiyonlar, tendon ve kornea refleks kaybı, inkontinans, pupillalarda ışık reaksiyon yokluğu % 70-80 : Solunum ve kalp durması ÖLÜM
Hafif Toksisite Temporal veya frontal zonklayıcı baş ağrısı Yorgunluk ve bitkinlik hissi, Hareket halinde dispne Mide bulantısı, Baş dönmesi
Orta Derece Toksisite Ciddi baş ağrısı Baş dönmesi Bulantı-kusma Senkop Taşikardi ve Takipne Bradikardi ve Bradipne Flushing, siyanoz Dikkatte azalma, düşünme ve yargıda güçlük Ataksi, hallüsinasyonlar Görmede bulanıklık, kulaklarda çınlama Kardyiovasküler toksisite
Ciddi Toksisite Konvülzyonlar Konfüzyon, oryantasyon bozukluğu Senkop Konvülzyonlar Konfüzyon, oryantasyon bozukluğu Fekal inkontinans Ventriküler disritmiler Kardiyorespiratuvar depresyon Pulmoner ödem Solunum yetmezliği Stupor, bilinç kaybı, koma, kollaps ve ölüm
Geç Dönem Etkileri Akinetik mutism Parkinsonizm Apraksi, agnozi Görme bozukluğu, kortikal körlük Amnezi Depresyon, demans Psikoz, paralizi, inkontinans Kore, periferik nöropati Kişilik değişiklikleri, şiddet, sinirlilik görülebilir.
Vital Bulgular :Hipotansiyon Hipertansiyon Göz bulguları : Retinopati Görme alanı kaybı Retinal venöz dolgunluk Kulak bulguları : Geçici veya kalıcı duyma kayıpları
Kardiyovasküler Sistem Bulguları Taşikardi Miyokardiyal iskemi Kardiyak yetmezlik Ritim bozuklukları EKG Bulguları Myokardit
Solunum Sistemi Takipne Hiperventilasyon Dispne Solunum yetmezliği Pulmoner ödem Respiratuvar alkaloz Diyafragmatik paralizi
Nörolojik Bulgular Akut etkileri: Baş ağrısı, baş dönmesi Oryantasyon bozukluğu Reflex değişiklikleri Konsantrasyon güçlüğü Hafıza kayıpları Senkop Serebral ödem Konvülzyonlar Koma
Post CO Sendromu baş ağrısı, bulantı ve güçsüzlük halinin maruziyeti takiben 2-3 hafta kalıcı olması “Post CO Sendromu ” diye adlandırılmaktadır
Ciddi Geç Nörotoksisite Oryantasyon bozukluğu Apati,konfüzyon Hipokinezi Akinetik mutism Ciddi hafıza kayıpları Geç dönem bilinç kaybı Yürüme bozukluğu, konuşma bozukluğu Fekal üriner inkontinans Periferik nöropati Tourette sendromu ve Parkinson sendromu.
Fizik Muayene Bulguları Maske yüz Kas tonusunda artış Kısa adımlarla yürüyüş Reflex artışı Klonus Ataksi Koreoateotik hareketler Tremor Babinski +
CT-MR Bulguları: Özellikle globus pallidusta olmak üzere bilateral basal ganglia lezyonları görülebilir. Diffüz beyaz cevherde değişiklikler, demiyelininazsyon gelişebilir. EEG Bulguları: Bilateral fronto temporal alanda yaygın yavaş dalga aktivitesi görülmüştür
Geç Hafif Nöropsikolojik Sekeller Baş ağrısı, baş dönmesi Anoreksi Bulantı Apati, letarji Hafif kişilik değişiklikleri Hafıza problemleri ve unutkanlık olabilir Fiziksel ve nörolojik muayenede pozitif birşey yoktur, Tanı için nöropsikometrik test yapılmalıdır.
Gastrointestinal Sistem Bulguları Bulantı Kusma İntestinal iskemi Hepatik
Genitoüriner Sistem Bulguları Hematüri Albuminüri Renal yetmezlik Miyoglobinüri Akut tubuler nekroz
Hematolojik Bulgular Trombositopenik purpura Hemolitik anemi Polisitemi Kanamalar Lökositoz Atipik lenfositler
Dermatolojik Bulgular Büllöz lezyonlar ve veziküller Kiraz kırmızısı deri ve mukoza Geç lokalize alopesi Donmalar ve yanıklar
Kas-İskelet Sistemi Bulguları Muskuler nekroz Rabdomiyolizis Kompartman sendromu Geç hareket bozuklukları
GEBELİK TOKSİSİTESİ Konjenital anomaliler: Yarık damak, yarık dudak Telensefalik disginezi Konvülzyonlar Kalıcı beyin hasarı Mental reterdasyon Ölü doğum, düşük doğum ağırlığı Ekstremite malformasyonları Hipotoni, reflex kaybı Mikrosefali
Gebelerde CO intok gebe için daha fazla risk nedeni değildir ancak fetus için daha fazla risk söz konusudur. Çünkü fetal Hb.nin CO.e afinitesi erişkin HB.den daha fazladır
RİSK GRUPLARI İnfantlar ve çocuklar Gebeler Yaşlılar KOAH,iskemik kalp hastalığı ve anemi hikayesi Alkol alımı
LABORATUVAR COHb seviyesi EKG Elektrolit, kan şekeri CPK, Miyoglobin BUN, kreatinin LDH, Amilaz SGOT, SGPT Arteriel kan gazı CT-MR-EEG-Nöropsikometrik test
CO ELİMİNASYON YARI ÖMRÜ Oda havasında 5-6 saat %100 oksijen ile 40-90 dakika HBO (3 atmosfer basınçda) 30 dakikadan az Fetal CO yarılanma ömrü yaklaşık anneninkinden 5 kat uzun
TEDAVİ Hasta zehirlendiği ortamdan uzaklaştırılmalı Oksijen HBO Tedavisi Hastada daha önce olmuş veya olan bilinç kaybı Nörolojik ve metabolik bulgu ve semptomu olan hastalarda COHb seviyesi %25-40 ın üzerinde olanlarda Kardiyak komplikasyonu olanlarda Hasta hamile ise
Hamilelikte HBO Tedavisi Annenin HBO ne ihtiyacı olması CO in fetotoksisitesinin gösterilmesi
HBO Tedavisinin Komplikasyonları Barotravma Oksijen tokisitesi Ateş Klostrofobi Reversible miyopi
Serebral ödem tedavisi Pulmoner ödem tedavisi Asidoz içinde semptomatik tedavi yapılmalıdır N-asetil sistein ve allopurinol tedavileri deneysel aşmadadır
Postmortem Değişimler Dış Muayene : Yüz kırmızı, şiş Gözler parlak, Konjonktiva hiperemik Ölü morlukları kiraz kırmızısı
Postmortem Değişimler Dış Muayene : Yüz kırmızı, şiş Gözler parlak, Konjonktiva hiperemik Ölü morlukları kiraz kırmızısı