TEMEL LİNUX KOMUTLARI

KOMUT KULLANIMI Komutları kullanırken muhakkak yardım komutları (man, --help,info …) ve komut arattırma komutu olan apropros komutlarından faydalanılmalıdır. Komutlar, dizinler, dosyalar vb. bilgiler TAB tuşu kullanarak otomatik tamamlanabilmektedir. İki kez TAB yapılırsa yapacağınız işleme göre alternatif komutlar, dizinler ve dosyalar listelenir.

MAN YARDIM KOMUTU KULLANIMI man crontab : crontab komutunun nasıl kullanılacağı hakkında detaylı bilgi vermektedir. Burada crontab(5) , cron(8) bilgileri, crontab komutuyla ilgili olarak ekstra yardım dokümanları ifade etmektedir. Bunlardan birini kullanmak için man parantez_içerisindeki_rakam komut Örneğin crontab(5) : man 5 crontab cron(8) : man 8 cron şeklinde kullanılırlar.

MAN YARDIM KOMUTU KULLANIMI Yine man komutuyla açılan dökumanın içerisinde aşağıdaki şekildeki gibi kullanım şekli görünebilir. Komut [option] : Bu şekilde ekrana bir şey gelirse burda [ ] parentez parametre verilmesi zorunlu olmadığı anlamına gelir. Komut { option }: Bu şekilde ekrana bir şey gelirse burda { } parentez parametre verilmesi zorunlu olduğu anlamına gelir. Yine man komutuyla açılan dökümanda space (boşluk) tuşuyla sayfa sayfa gezinti yapabilirsiniz. q tuşuna basarak dökümandan çıkabilirsiniz.

APROPOS KOMUTU KULLANIMI apropos linux komutları ile ilgili arattırma yapmamızı sağlar. Kullanımı : apropos anahtar_kelime Anahtar kelimeleri Türkçe arattırabilmem için sunucudaki işletim sisteminin de Türkçe olması gerekir. Mesela yeni bir kullanıcı eklemek için useradd komutu kullanılıyormuş. Bu komutu kullanarak yeni bir kullanıcı ekleyebilirim.

KOMUTLARI KULLANIRKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR Komut yazdıktan sonra muhakkak boşluk bırakılmalıdır. Hiçbir zaman komutta türkçe karakter kullanılmaz. Komutlar küçük harfle yazılmalıdır. Parametrelerin başında genelde – kullanılır. Her komutunun parametreleri değer almayabilir. ls –a gibi. Her komut birden fazla parametre ile kullanılabilir. CTRL+C : bir komutu durdurmak için kullanılır.

LİNUX KOMUTLARI Komutları yazıp çalıştırırken işletim sisteminin kabuk (shell) kısmını kullanırız. Hangi kabuğu kullandığımızı öğrenmek için: echo $SHELL komutunu kullanırız. uptime: Sistem ne kadar açıktır.

KONSOLDA BİRDEN FAZLA KOMUT KULLANIMI Konsolda birden fazla komutu da yan yana yazarak kullanma şansımız vardır. Bunun için ya iki adet & işaretini kullanacağız ya da iki komut arasına noktalı virgül (;) koyacağız. Örneğin: Hem root dizininden /var/log dizinine geçelim hemde /home dizinini listeleyelim. Çözüm :

Yine aynı şekilde ; yerine && kullanabiliriz Yine aynı şekilde ; yerine && kullanabiliriz. İlk önce ls komutu çalışır sonra cd komutu. Yine || işaretleri kullanarak bir komut başarısız olursa diğer komutun çalışmasını isteyebiliriz. Örneğin :

Linux Komutları dmesg: Sistem açılırken çekirdeğin yapmış olduğu işlemleri gösterir. Kullanımı: Dmesg yazıp enter a basıyoruz. history : Bu komut terminal de geçmişte yazdığımız komutların görünmesini sağlar. History –c komutuylada tüm geçmişi silebiliriz. date: sistemdeki tarih ve saat bilgilerini verir. Kullanımı : date yazıp enter a basıyoruz. echo: tek satırlık bir metin görüntülemek için kullanılır. Örneğin : echo ‘’myo’’ ekrana myo basar. whoami: Kullanıcı adını verir. clear: Ekranı temizleme komutu. Daha pratik olarak CTRL+L kullanabiliriz. Komut satırının başına dönmek için CTRL+U

grep: Arama yaparken filtreleme yapabilmemizi sağlar grep: Arama yaparken filtreleme yapabilmemizi sağlar. grep komutunun çıktısı başka bir komutu da yönlendirilebilir. Bunun için | işareti kullanılır. Ayrıca bu komut ile regular expression kullanıldığı zaman çok etkili olmaktadır. Örnek: Bir dosyadan arama yapmak için. Vi editörü ile bu daha iyi olmaktadır. | : (grep gibi birçok komutla kullanılabilir.) Başka bir dosyaya veya komuta yönlendirmek için kullanılır. Soru : Kullanıcı bilgilerinin saklandığı /etc/passwd dosyasında root kullanıcısı var mı yok mu bulsun ve ekrana yazdırsın. Çözüm: Cat komutu ile /etc/passwd nin tamamnı ekrana basacaktı fakat ekrana basmadan önce | ile grep komutuna yönlendirme yaptık daha sonra grep komutu filtreleme yaptığı için ekrana yukardaki sonucu verdi.

İŞLETİM SİSTEMİNDE YÜRÜTÜLEN İŞLEMLER (PROCESS ) İLE İLGİLİ KOMUTLARI

Süreçleri ayrıntılı görmek için pstree komutu kullanılır Süreçleri ayrıntılı görmek için pstree komutu kullanılır. pstree yazıp enter a basalım.

Süreçleri canlı olarak izlemek için top komutu kullanılır Süreçleri canlı olarak izlemek için top komutu kullanılır. top yazıp enter a basarız.

Herhangi bir sürecin süreç id’sini öğrenmek Herhangi bir sürecin süreç id sini öğrenelim. Mesala : Apache2 için ps aux | grep apache2 Burada grep filtreleme için kullanıldır.

PROCESS (İŞLEM) SONLANDIRMAK İşlem sonladırmak için kill komutu kullanılır. Örneğin kill -9 300 burada 9 nolu sinyal işlemi öldürmek sonlandırmak anlamındadır ve 300 nolu process sonlanır.

Sisteme bağlandığımızda açılıştaki mesajı değiştirmek Burada küçük bir bilgi daha verelim. Sisteme her başarılı girişten sonra görüntülenen mesaj /etc/motd altında tutulur. Yukarıdaki ekran görüntüsünde yer alan ve The programs included... diye devam eden mesaja iyi bakın. Şimdi de nano /etc/motd ile yazan mesajları silip bunun yerine istediğimiz şeyleri yazalım. Sistemi başlattığımızda benim yazdığım gibi ekrana geliyor.

SSH: bu komut konsol ekranından başka bir sunucuya bağlanmak için kullanılır. Örnek:

ALIŞTIRMA SORULARI Verilen komutları tek tek uygulayınız.

Kaynaklar Linux Komut Satırı Kemal DEMİREZ Temel Linux Komutları Emin İslam Tatlı (eminislam@web.de)