Fonksiyonel Anatomi Sağlık Slaytları http://hastaneciyiz.blogspot.com

Beynin işlevleri Çevredeki değişiklikleri fark etmek Önemli bilgileri bütünleştirmek Uyumsal bir tepki geliştirmek Duyusal girdi----modulator nöronlar----motor program----geri bildirim (ödül) Nöron----nukleus---- kolon---- yolak----topografik alanlar----bağlantı alanları

Duyu yolakları Nöronlar kendilerine aktarılan uyarıyı aksiyon potansiyeline dönüştürerek, paralel yollar aracılığı ile birincil duyusal kortekse, oradan da unimodal bağlantı korteksine iletirler Her bağlantı sadece bir duyu modalitesi taşır Paralel yollar bilginin hızlı aktarılmasını sağlar Sağlık Slaytları <a href=“http://hastaneciyiz.blogspot.com”>sağlık</a>

Duyu yolakları Her duyusal modalite farklı bir nöral sistem aracılığı ile birincil kaynağından sırasıyla spinal kord, beyin sapı, talamus ve serebral kortekse ulaştırılır

Retiküler formasyon Uyarılma Kas tonusu modulasyonu Ağrı işlemlenmesi Düzenleme Kusma Öksürme Kardiovasküler işlevler Solunum Konuşma ile ilgili düzenlemeler Talamus Duyusal girdi Uyarılma 5

Talamik filtreleme Bütün duyular talamusta bir araya gelir Benzer işleve sahip uyaranlar seçilir, düzenlenir, bir grup haline getirilir Yeni ve farklı uyaranlar değerlendirilmek üzere daha üst merkezlere gönderilir Duyusal uyaranların % 99’u serebral kortekse ve dolayısıyla bilinç düzeyine ulaşmamaktadır

Bilgi işleme yolları

Duygusal yaşantı Talamus Duygusal kodlama Uyarılma Amigdala Duygu Duyusal girdi Uyarılma Duygusal kodlama Amigdala Duygu anlatımı Hipotalamus Savaş-kaç tepkileri Endokrin Otonom

Talamokortikostriatal döngü

Bağlantı korteksi İşlem belleği Seçici dikkat Depolama Cingulat Duygusal kodlama Cingulat yaşantı Hipokampus Konsolidasyon Talamus Duyusal girdi Uyarılma Amigdala Duygu anlatımı Endokrin Otonom Hipotalamus 10

Duyusal Bilginin Bütünleştirilmesi Görsel, işitsel ve somatik bilgi multimodal bağlantı alanlarında birleştirilerek zihinsel temsilciler oluşturulur

Duyunun algıya dönüştürülmesi Unimodal alanlar multimodal duyusal bağlantı alanlarına projekte olur Burada birden fazla duyu modalitesi birleştirilir Örn. görme bağlantı korteksi beyne farklı yollardan ulaşan renk, şekil, hareket gibi bilgileri bütünleştirir

Parietal lob Primer somatosensorial korteks, postsentral girus, 1, 2, 3. alanlar Sekonder somatosensorial korteks, insula, 43. alanın arka bölümü Primer tad korteksi, 43. alanın ön bölümü Parietal bağlantı korteksi, 5, 7, 39, 40. alanları 13

Parietal lob işlevleri Bedenin karşı yarısındaki dokunma, basınç, ağrı, ısı duyularını lokalize etmek Uzaysal, mekansal işlemleme Kollar, eller, parmaklar, gözler ve başa görsel rehberlik etme Nesnelere ulaşma ve yakalama için görsel-motor rehberlik Dokunarak tanıma Pozisyon bilgisi 14

Parietal lob işlevleri Çevredeki nesneleri lokalize etme Mekan içinde hareketi yönlendrme Uzaydaki uyaranları araştırma Sağ sol ayırımı Okuma, aritmetik gibi uzaysal biliş sistemlerini oluşturma Görsel harita oluşturma Harita okuma 15

Oksipital lob Primer görme korteksi, 17. alan Görsel bağlantı korteksi, 18, 19. alanlar Renk, hareket, yön, görsel yorumlama

Bağlantı Korteksi Arka bağlantı alanı (PTO): Dil, dikkat ve algı için gerekli duyuların integrasyonu, visuosatial lokalizasyon Limbik bağlantı alanı: Duygulanım ve bellek Ön bağlantı alanı (PFK): Bilişsel davranış, motor planlama, dil üretimi, yargılama

Uyaranın değerlendirilmesi Primer duyu korteksleri ve bağlantı korteksleri; amigdala, hipokampus gibi limbik bölgeler ve ön insula, ön singulat, mediyal prefrontal gibi paralimbik bölgelerle ilişki içerisindedir Bu bölgelerle bağlantılar sayesinde uyaran geçmiş deneyimler ışığında değerlendirilir Amigdala uyarıların duygusal ve motivasyonel yükünü belirler Hipokampus değerlendirme sürecinde bağlamdan sorumludur Değerlendirme hiyerarşisinde daha üst düzeyde mediyal ve orbital prefrontal bölgeler, ön singulatı içeren paralimbik korteks yer alır

Temporal lob Primer işitme korteksi, superior temporal girus, 41- 42. alanlar İşitsel bağlantı korteksi, Wernicke alanı Limbik korteks - Algı - Gerçeklik yönelimi - Bellek

Limbik sistem Duygusal olayları anlamak Şimdiki algıları geçmiş olaylarla bağlantılandırmak Yaşantılardan öğrenmek

Uyaranın değerlendirilmesi Bu değerlendirme bölgelerinden gelen bilgi ventral striatumda bir araya gelmekte ve buradan talamus aracılığı ile tekrar kortekse, ilgili asosiyasyon bölgelerine gönderilmekte, ayrıca dorsal bazal ganglionlar da bu süreci kontrol ederek talamus aracılığıyla davranışı etkilemektedir

Duyumun algıya dönüştürülmesi Beyin duyumları geçmiş yaşantıların ışığında ve sinir ağlarının düzenleyici mekanizmaları (seçme, çarpıtma, boşlukları doldurma gibi) doğrultusunda organize ederek dünya hakkında bazı varsayımlar geliştirir Bu varsayımlar arasında en olası tanım için maksimum olasılık ilkesine göre karar verir

Duyumun algıya dönüştürülmesi Beyin en olası tanım için görüntü parçacıklarını “iyi bir şekil” oluşturacak şekilde bazı ilkeler doğrultusunda düzenler. Gördüğümüz şey, nesnenin özelliklerinden çok, duyumların beyin tarafından düzenlenmesidir

Karar verme Uyaranın tanımlanmasından sonra uygun yanıt olacak bir davranışın seçilmesi; planlanması, başlatılması veya önlenmesinde ve hedefe yönelik etkinliğin düzenlenmesi gereklidir Bunu frontal bölge, bağlantıları aracılığı ile gerçekleştirir

Prefrontal bağlantı alanı Gelecekteki eylemin sonuçlarını öngörebilmek Uygun motor tepkiyi seçmek Bedenden ve dış dünyadan gelen duyuları birleştirmek Yeni sorunlara çözüm üretmek, davranışı planlamak ve düzenlemek (yönetsel işlev) Davranışların zaman içindeki ardışıklığını sağlamak Working memory’i (işlem belleğini oluşturmak)

Frontal lob Yapı İşlev Prefrontal korteks Yönetsel işlev Lateral OFK İnhibisyon / planlama Mezokortikolimbik yolak Ödül/ motivasyon Ventromedial PFK ve Singulat Değerlendirici 26

Bilişsel kontrol DLPFK (Uyaran seçimi) VLPFK (Tepki seçimi) OFK, ACC (Tepki yönetimi) PREFRONTAL KORTEKS TALAMUS BAZAL GANGLİYONLAR

Anterior Cingulate Cortex “Conflict monitoring” Vital to cognitive functions, such as reward anticipation, decision-making, empathy, and emotion. Involved in a variety of autonomic functions (HR, BP) responsible for rendering new memories permanent.

Cognitive Science 2003

Bağlantı korteksi İşlem belleği Seçici dikkat Depolama Cingulat Düşünme ve eylem PFK Motor sistem Basal gangliyonlar Serebellum Seçici dikkat İşlem belleği Bağlantı korteksi Depolama Duygusal kodlama Cingulat yaşantı Hipokampus Konsolidasyon Talamus Duyusal girdi Uyarılma Amigdala Duygu anlatımı Endokrin Otonom Hipotalamus 30

Bilgi İşleme Sürecinin Motor Sistemdeki Dönüşümü Arka bağlantı alanları frontal lobun bağlantı alanları ile yoğun etkileşimdedir. Motor planlama davranışın genel bir taslağının oluşturulması ile başlar, motor yolakdaki işlemler aracılığı ile somut davranışa dönüştürülür.

Motor sistem

Bazal gangliyonların işlevleri İstenmeyen duysal girdilerin inhibisyonu İlgisiz duysal girdilerin filtrelenmesi Uyarılmanın(arousal) sağlanması Konsantrasyonun sağlanması Duygu ve düşüncelerin kontrolü Hareketlerin ve duyguların bellekte depolanması

Bazal gangliyonların işlevleri Öğrenilmiş motor davranışların otomatik olarak gerçekleştirilmesi Hareketin başlatılması, motivasyon kontrolü İstenmeyen hareketin baskılanması, istenilenin kolaylaştırılması Motor davranışın seçimi Bir hareketten diğerine geçiş Karşı tarafın hareketlerinin kontrolü

Bazal gangliyonların işlevleri A- Bilişsel etkinlik kaudat nukleus aracılığı ile B- Motor etkinlik putamen aracılığı ile C- Uyumsal davranış nukleus akkumbens aracılığı ile gerçekleştirilir A B C 35

Talamokortikostriatal döngü

Serebellum Niyet edilen davranışla, gerçekleşen davranışı karşılaştırır Devam edegelen davranışta geribildirim mekanizmaları ile düzeltmeler yapar Ballistik hareketleri programlar Davranışın yönlendirilmesini ve zamanlamasını sağlar Motor öğrenmede bilinçlilikten bilinçdışına aktarılmayı gerçekleştirir

Kaynaklar Higher-Order Cerebral Function web.odu.edu/webroot/instr/sci/kcarson.nsf/ files/Chapter19.ppt/$FILE/Chapter19.ppt cogns.northwestern.edu/Problem_Solving.ppt The Central Nervous System www.stcsc.edu/anatomy/210/Chapter%2012%20Part%201.ppt