MADDENİN AYIRT EDİCİ ÖZELLİKLERİ Maddelerin ölçülebilen ortak özelliklerinin kütle ve hacim olduğunu öğrenmiştik. Bu ortak özelliklerin dışında her maddenin kendine özgü birtakım özellikleri de vardır. Bu özelliklerden yararlanarak bir maddeyi tanıyabilir ve diğerlerinden ayırabiliriz. Bunlara ayırt edici özellikler adını verebiliriz.Ayırt edici özellik,bir maddenin diğer maddelerden farklı olduğunu gösterir. Renk, koku, tat, sertlik gibi görülebilen veya hissedilebilen özelliklerin maddeleri ayırt etmemize yardımcı olduğunu daha önce öğrenmiştik. Ayrıca maddelerin kaynama, erime, donma noktaları ve yoğunluk gibi ayırt edici özellikleri de vardır.

Kaynama Noktası Bir maddenin sıvı halden gaz haline geçmesine kaynama noktası denir.Bu özellik sıvılar için ayırt edici bir özelliktir. Her sıvı aynı sıcaklıkta mı kaynar sorusuna cevap olarak; Isıtılan sıvıların sıcaklıkları ve buharlaşma hızı, kaynama başlayıncaya kadar artar. Kaynama süresince de bu sıcaklık sabit kalır. Bütün sıvıların kaynamaya başladığı sıcaklık farklıdır.Örneğin etil alkol 64C’de kaynarken su 100C’de kaynar.

Erime ve Donma Noktası Bir katı ısıtılırken sıcaklığı artar. Belli değere ulaşınca da erimeye başlar. Erime süresince bu sıcaklık sabit kalır. Sabit kalan bu sıcaklığa erime sıcaklığı denir. Katıların belli bir erime sıcaklığı vardır. Katı, tamamen eriyinceye kadar sıcaklığı da sabit kalır. Söz gelimi buz erirken sıcaklığı değişmez.Katının miktarı, erime sıcaklığını değiştirmez; yalnızca erime süresini etkiler.

Erimeye başlayan bir katıya daha fazla ısı verilirse erime hızlanır Erimeye başlayan bir katıya daha fazla ısı verilirse erime hızlanır. Sıvı hâle geçen madde ısı kaynağından uzaklaştırılırsa soğumaya başlar. Sıcaklığı belli bir değere düştüğünde donma olayı görülür. Donma süresince sıcaklık sabit kalır. Bu durum bize saf maddelerin donma sıcaklıklarının da sabit olduğunu gösterir. Maddelerin erimeye başladığı sıcaklık ile donmaya başladığı sıcaklık aynıdır. Örneğin su, 0 °C’ta donarken aynı sıcaklıkta buz erimeye başlar. Maddelerin katı hâli hangi sıcaklıkta eriyorsa sıvı hâli de aynı sıcaklıkta donar.

Her Katı Maddenin Erime Sıcaklığı Düşük müdür? 0 °C’ta buzun erimesi bu maddeye özgü özelliktir. Başka saf maddeler üzerinde yapılan deneyler, onların da belli erime ve donma sıcaklıklarına sahip olduklarını göstermiştir. Maddelerin erime ve donma sıcaklıklarının bilinmesi onların kullanımında kolaylık sağlar. Söz gelimi, yüksek sıcaklıklarda eriyenler ısıya dayanıklı eşya ve alet yapımında kullanılır. Kil 1000 °C’ta bile erimeden kaldığı için, kilden yapılmış olan kaplar, pişirme amacıyla kullanılabilir.

Yüzen ve Batan Maddeler Yoğunluk Yüzen ve Batan Maddeler Yoğunluğu suyun yoğunluğundan büyük olan maddeler su içinde batarken yoğunluğu küçük olan maddeler yüzer. Taşın suda batmasının sebebi yoğunluğunun sudan büyük olmasıdır. plastik tahta demir taş

Suda yüzen maddeler, kütleleri artırılsa bile batmaz Suda yüzen maddeler, kütleleri artırılsa bile batmaz. Suda batan maddeler kütleleri azaltılsa bile yüzmez. Bu durum yüzme ve batmanın tek başına kütleye bağlı olmadığını gösterir. Hacimleri eşit olan iki farklı maddeyi tarttığımızda farklı kütleler buluruz. Hacmine oranla kütlesi büyük olan maddelere yoğun maddeler deriz.Eşit hacimli katılardan kütlesi büyük olan katı, diğerine göre daha yoğundur. Yoğun maddelerin birim hacmindeki madde miktarı daha fazladır. Yani, aynı hacme sahip iki cisimden birinin kütlesi diğerine göre daha fazladır.

Söz gelimi,hacimleri eşit iki bardaktan birini kum diğerini de leblebiyle dolduralım. Kumla dolu bardaktaki madde miktarı diğerinden daha fazladır. Buna göre kum dolu bardak diğerinden daha yoğundur. Buradan hareketle maddelerin suda yüzme ve batmaları, kütle ve hacim değerlerinin her ikisiyle birden ilişkilidir, denilebilir.

Yoğunluk Hesaplama Bir maddenin yoğunluğunu hesaplamak için kütle ve hacim değerlerinin bilinmesi gerekir. Kütlenin, hacme oranı yoğunluğu verir. kütle yoğunluk= hacim eşitliği ile bulunur.

ÖRNEK: Kütlesi 54 g olan bir alüminyum parçasının hacmi 20 mL’ dir ÖRNEK: Kütlesi 54 g olan bir alüminyum parçasının hacmi 20 mL’ dir. Verilenlere göre alüminyumun yoğunluğunu hesaplayalım: CEVAP:kütle 54 g hacim: 20 mL yoğunluk =54g/20ml = 2,7 g/mL’dir. Kütlenin birimi g, hacmin birimi ise mL alınırsa yoğunluk birimi g/ml olur.

Her Maddenin Bir Yoğunluğu Vardır Her maddenin kendine özgü bir yoğunlu¤u vardır. Maddeleri yoğunluğuna bakarak birbirinden ayırt edebiliriz. Söz gelimi, biri demirden diğeri bakırdan yapılmış iki metal cisim alalım. Bu cisimlerin hacimlerini, dereceli silindir yardımıyla ölçelim. Kütlelerini de eşit kollu terazide tartalım. Bulduğumuz değerleri kaydedelim. Kütlenin hacme oranının, yoğunluğu verdiğini biliyoruz.Bu maddelerin kütle değerlerini hacim değerlerine bölerek yoğunluklarını bulalım ve her maddenin bir yoğunluğu olduğunu görelim.