SEMİNERİMİZE HOŞ GELDİNİZ ERGENLİK DÖNEMİ ÖZELLİKLERİ AİLE İÇİ İLETİŞİM VE ERGEN HAZIRLAYAN Nihat HASPOLAT Psk. Danş. Ve Rehb. Öğrt.

ERGENLİK NEDİR? Ergenlik dönemi 11 - 12 yaşlarında başlayıp yirmili yılların başlangıcına kadar süren, hızlı bedensel, ruhsal, sosyal değişiklikleri içeren dönemin genel adıdır. Çocukluktan çıkıp, yetişkinliğe adım atmak için gerekli beceri, bilgi ve tutumların kazanıldığı bir geçiş dönemidir.

ERGENLİK DÖNEMİ VE ÖZELLİKLERİ Ergenlik dönemi özellikleri; Bedende fiziksel değişiklikler, Kimlik arayışı içinde olma, Davranış ve duygusal bozukluklar, Otoriteye karşı olma, Söz dinlememe, Eleştirme, hata bulma, Ne zaman nasıl davranacağını bilememe, Duygusal yoğunluk.

ERGENLİK DÖNEMİNDE GÖRÜLEN DAVRANIŞLAR Yalnızlık isteği İsteksizlik Toplumsal zıtlık durumu (herşeye karşı çıkma) Otoriteye karşı direniş İlgileri sürekli değişir Karamsarlık Memnuniyetsizlik Kendilerine olan güvenin azalması

HATALI ANNE-BABA TUTUMLARI MÜKEMMELİYETÇİ ANNE - BABALAR Bu anne – babaları memnun etmek çocuklar için oldukça zordur. Çocuk çırpınıp çabaladıkça anne – baba daha fazlasını (en mükemmelini) ister. Zamanla çocuk aşırı kaygı, stres, tedirginlik, hayal kırıklığı gibi duyguları yaşamaya başlar. “Tırnak yeme, kekemelik, alt ıslatma, yalan, çalma, ...gibi” davranış sorunlarıyla kendini ifade eder. Anne – babadaki mükemmeliyetçilik sadece çocuğa yönelik değil tüm aile yaşantısında kendini gösterir (düzenli, titiz, katı, kuralcı, ...vb.).

OTORİTER, ELEŞTİRİCİ ANNE - BABALAR Çocukları üzerinde baskı kurarlar. Çocuklarının çabalarını göremezler. Çocuklarını dinlemezler. Sürekli eleştiren, yargılayan, suçlayan anne, babalardır. Sadece kendi kuralları, istekleri, duyguları ön plandadır. Her zaman hakimiyet anne – babadadır. Çocuk ne yaparsa yapsın hep eleştirilir, suçlanır.

Bu tarz anne – baba tutumu çocuklarda; Kendini, duygularını ifade edememe, İçine kapanıklık, güvensizlik, Saldırganlık ve davranış sorunları davranışlarını geliştirir.

AŞIRI KORUYUCU ANNE - BABALAR Çocuklarına hayat tecrübesi yaşama fırsatı tanımazlar. Çocuklarının büyüdüğünü fark etmeyip bebekmiş gibi davranırlar. Çocuklarına hiçbir iş ve sorumluluk vermezler, her şeyi kendileri yaparlar. Bu anne – baba tutumunda çocuğun; Özgüven duygusu gelişemez. Kendi başına hiçbir şey yapamaz, yapacağına inanmaz. Dolayısıyla huzursuz ve kaygılı olur.

Anne – babaya bağımlı olur. Sorumluluk duygusu, bilinci gelişemez. İçe dönük yada saldırgan olur. Davranış bozukluğu (tırnak yeme, kekemelik,okul fobisi, yalan, ...vb.) görülür.

ERGENİN AİLEDEKİ TEMEL GEREKSİNİMLERİ Değerli olma duygusu Güven ortamı Yakınlık ve dayanışma duygusu Sorumluluk duygusu

KABUL EDİCİ GÜVEN VERİCİ DEMOKRATİK ANNE BABA TUTUMU Anne baba çocuğa bir bireymiş gibi davranarak, onun ilgi ve yeteneklerini göz önünde tutar. Anne babanın birbirlerine ve çocuklarına karşı olan duygularında net ve açıktır. Aile içinde güven ve şeffaflık vardır. Anne baba çocuğun isteklerinde yerine göre davranır. Böyle yetişen çocuklarda; Sosyalleşmiş, işbirliğine hazır dengeli ve mutlu bireylerdir. Bilinçli ve topluma yaralı bireyler olarak yetişirler.

AİLE İÇİ İLETİŞİM VE ERGEN İletişimi engelleyen tutumlar; Söz hakkı ve sorumluluk vermeme, Dinlememe, Emretme, yönetme, Uyarma, tehdit etme, Kıyaslama, Ahlak dersi verme, Yargılama, eleştirme, suçlama, Ad takma gülünç duruma düşürme. Sözünden dönme, alay etme, yalan söyleme

İLETİŞİMİ KURMA AŞAMALARI İletişimi kurmak için; Ergenin hata yapabileceğini kabul etme, Etkin dinleme, Seçenekleri araştırma, Sorunu sahiplenme, Ben mesajı, Ergene dinlediğimizi fark ettirmek.

SORUNU ÇÖZMEK İÇİN GERÇEKLEŞTİRİLECEK AŞAMALAR Sorunu tanıyın Birçok çözüm yolu arayın ve bunları değerlendirin En iyi çözümde anlaşın Çözümü uygulamaya koyun Çözümü değerlendirin

AİLELERE ÖNERİLER 1. Çocuk başkalarının yanında kesinlikle eleştirilmemelidir. (Abisi ve kardeşi de dahil) 2. Kardeşi ve başkaları ile kıyaslanmamalıdır. 3. Anne ve baba aile ortamında çocuğa sevgi gösterisinde bulunmalı, açık onay ve açık ilgi göstermeli,fiziksel temas(Kucaklama, okşama vb.) tan kaçınmamalıdır. 4. Anne-baba çocuğun yanında tartışmaya girmekten kaçınmalı, çocuk konusunda tutarlı ve uyumlu davranmalıdır. (birinin olmaz dediğine birisi olur dememelidir.) 5. Çocuğunuzu sevdiğinizi, değerli olduğunu, sizin için önemli olduğunu ona açıkça dile getirin, hissettirin. 6. Fiziksel cezalardan kesinlikle kaçının. Ona vereceğiniz ceza; Sevdiği bir etkinlikten maruz kalmasını sağlamak olsun 7. Çocuklar arasında ayrım yapmadığınızı ona kanıtlayın.”Hepiniz ayrı ayrı insanlarsınız. Farklı özellikleriniz var.Seni olumlu veya olumsuz tüm özelliklerinle ayrı bir birey olarak değerlendiriyor ve seviyorum. Kardeşini de aynı şekilde değerlendiriyorum.”Şeklinde yaklaşımlarınızı ona söyleyin. 8. Çocuğun evde sorumluluk almasını sağlayın, Ona verdiğiniz küçük sorumluluklar “kendisine güvenildiğini, önem verildiğini” anlatır.

DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER REHBERLİK SERVİSİ HAZIRLAYAN Okul Rehber Öğretmeni Nihat HASPOLAT