BOZDOĞAN TARİHİ VE DEVE GÜREŞLERİ DERLEMESİ AYŞE YILDIRIM BOZDOĞAN TARİHİ VE DEVE GÜREŞLERİ DERLEMESİ

GENEL KONU SIRALAMASI Derlemenin öyküsü Bozdoğan hakkında eski belediye başkanı Mustafa SARIOĞLU’NDAN alınan bilgiler Deve güreşleri ile ilgili Ömer SAVAŞ’TAN alınan bilgiler

Derlemenin öyküsü Aslında ben yaz tatilinde Madran Baba türbesini derlemeye karar vermiştim.Ama hakkında pek fazla bilgi bulamadım. Başka bir konu düşünmeye başladım. Bir hafta sonu ailemin yanına gittiğimde takvimde deve güreşi fotoğrafı gördüm ve derlemeye karar verdim. Kendi ilçemizde düzenlenen güreşi derleyeceğim için biraz da Bozdoğan’dan bahsetmek istedim.Ailemin ve akrabalarımızın yardımı ile kaynak kişileri tespit ettim. Kaynak kişilere ve yardımı olan herkese teşekkür ediyorum.

Kaynak kişiler Mustafa SARIOĞLU 68 yaşında 1944 doğumlu Bozdoğan’ın eski belediye başkanlarındandır.Önce Dil Tarih Coğrafya fakültesinde Rus Dili okumaya başlamış bitirememiş, Erzurum da matematik bölümünü bitirerek lise öğretmeni olmuş. 1980 İhtilalinden 1999 yılına kadar dört dönem belediye başkanlığı yapmış.

BOZDOĞAN TARİHİ 19.yy’ın başlarında Bozdoğan 169 İslam hanesinin yaşadığı tek bir muhtarlıktır. Bozdoğan 1879 yılında kaza olmuş ve Bozdoğan belediyesi de 1886 da kurulmuştur.

Bozdoğan ismi nereden gelir? Eskiden Boz Bey ve Doğan Bey adında iki bey Bozdoğan’a yerleşir. Birisi Hisar Tepesinde birisi de Hıdır Baba tepesinde beyliğini devam ettirir. Bir gün aralarında kız alıp verme meselesi olur ve bu beylikler birleşerek Bozdoğan Beyliğini kurar. Bu bir söylentidir. Ancak Osmanlı’nın son dönemlerindeki tımarlıklardan olan Eymir Arpaz ve Amasya beyliklerinin Bozdoğanın güçlenmesi ile yetkilerinin Bozdoğana geçtiği kesin olarak bilinmektedir.

Madran dağının eteğine kurulan Bozdoğan’ın şimdiki görünümü

Bozdoğan’ın eski görünümü

Solda Hıdır Baba sağda Hisar Tepesi

Geçim kaynakları Genel olarak tarım yapılır ve besi hayvancılığı gelişmektedir.Pamuk,incir, zeytin,kestane,üzümün yanı sıra Pınar Madran su da dünyanın 65 ülkesinde ihraç edilmektedir. Aynı zamanda ilçemizde 250 civarında ailenin geçim kaynağı olmuştur.

Ömer SAVAŞ Ömer SAVAŞ ortaokul mezunudur. 51 yaşındadır. Deve güreşlerine merakından dolayı deve yetiştirip güreşlere katılmaya başlamıştır. Özgürhan isimli 10 tane devesi vardır.

Bozdoğan Deve Güreşleri Ege bölgesine has olan deve güreşlerinin yaklaşık 200 yıldan beri yapıldığı tahmin edilmektedir.İlçemizde bu yıl 9.su düzenlenecek olan deve güreşlerinin yerine çok eskiden dana güreşleri yapılırmış. Deve güreşleri pek fazla işin olmadığı Aralık, Ocak, Şubat gibi kış aylarında yapılır. Bu aylar aynı zamanda develerin çiftleşme aylarıdır. Deveciler ve halk için bir eğlencedir, şenlik havasında geçer. Her hafta bir ilçede Pazar günleri düzenlenir.Cumartesi gecesi halı gecesidir. Açık arttırma ile halı satılır. Deveciler tanışır, kaynaşır.

Develerin süslenmesi ve güreşe hazırlanması Cuma günü başlar Develerin süslenmesi ve güreşe hazırlanması Cuma günü başlar. İki deve zarar görmemesi için en fazla 15-20 dakika güreştirilir. Güreşler sabahtan akşama kadar sürer. Yenen develere halı hediye edilir ve güreş komitesinin belirlediği miktarda para verilir.

Devenin süslemeye başlamadan önceki ilk hali, tozunun alınması ve tüyünün kabartılması

Devenin süslenmeye başlaması ve battaniyesinin koyulması

Devenin süsleme aşamalarından çul atma

Devenin süsleme aşamalarından kilim atma

Devenin süslenmiş hali

Develerin ayak, deste, baş altı, baş üstü gibi güreşme şekilleri vardır. Deve güreşlerinde genellikle üç galibiyet söz konusudur. Yenilen deve ya güreşi terk edip kaçar ya da kaldığı yerde bağırır veya yere yıkılır. Güreşe Antalya’dan Çanakkale’ye Ege ve Akdeniz’den birçok deve katılır.

Yani güreş komitesinin bütçesine göre 120-130 kadar deve güreşe katılabilir. İyi güreşen bir devenin fiyatı ise 200-250 bin lira değerindedir. Ancak her deve güreşemez. Afrika dişi yoz develeri ile buhur denilen çift hörgüçlü Asya develerinin birleşmesinden meydana gelen tülü,arıkan,arısoy denilen develer güreşebilir. Güreşlerin işte Aydın Efeler Diyarı,Bodrum Halikarnas, Kuşadası Turizm Cenneti gibi isimleri vardır.

Cazgırlar develerin isimlerine uygun mani düzerler. Deveyi güreşe çeken deve bakıcısına savran, develeri tanıtan kişiye de cazgır denir. Bir zamanlar bölgenin en meşhur cazgırı Bozdoğanlı Seyfettin DEMİRAĞ idi. Cazgırlar develerin isimlerine uygun mani düzerler. Cennet ile cehennem arasında Bulunuyordu bir köprü Adına diyorlar sırat Ayrancıya yüz yirmiyle teke iniyor Pamukören’den Çılgın Murat.

Deve güreşi başlamadan önce efelerin gösterisi