SAĞLIKLI YAŞAMA

SAĞLIKLI OLMAK… Sağlıklı olmak, mutluluğunun öncelik taşıyan bir öğesidir Sağlıklı olmak için doğum öncesi dönemden itibaren çaba gösterilmesi gerekir

SAĞLIKLI YAŞAM TARZI Yeterli ve dengeli beslenme Düzenli fiziksel aktivite Tütün ve ürünlerinden uzak olma Hijyen kurallarına uyulması Stresten uzak olma Sağlıklı çevre

YETERSİZ VE DENGESİZ BESLENME SORUNLARI Protein – Enerji Malnütrisyonu Kansızlık Vitamin eksiklikleri Endemik guatr Aşırı beslenme, şişmanlık Kanser, kalp-damar hastalıkları ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HALK SAĞLIĞI ANA BİLİM DALI

KAHVALTI

Kahvaltıda çay ya da kahve yerine; süt, salep, taze sıkılmış meyve suyu, ıhlamur, adaçayı veya kuşburnu gibi bitki çayları için.

Anne sütünden sonra en zengin protein içeren gıda yumurtadır Yaşlılığın etkilerini geciktirir, kataraktı önler, kalp ve beyin sağlığını korur… Özellikle çocuklarınızın kahvaltısında yumurta önemli Erişkinler gün aşırı bir yumurta yiyebilir

Peynir, süt, çökelek gibi yiyeceklerden birini mutlaka yiyin. Unutmayın ki, süt ürünleri kemik erimesini önler.

Reçel ya da marmelat yerine bal veya pekmez tercih edin.

BESLENİRKEN DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR Kepekli ekmek daha sağlıklıdır. Bağırsakları çalıştırır. Zayıflamaya yardımcıdır. Kepekli ekmek geç bayatladığı için daha ekonomiktir.

Haftada bir balık tüketmeye özen gösterilmelidir. Balık; kolesterolü düşürür. Erken bunama, kanser ve beyin rahatsızlıklarını önleyici etkisi vardır…

BESLENME VE KANSER Faktörler Kanser etyo. ile ilgili Kansere bağlı ölümlerde tahmini oran(%) tahmini pay oranı (%) Beslenme 30-70 35 Sigara-tütün 25-40 30 Enfeksiyonlar 1-7 10 Cinsel yaşam 1-13 7 Meslek 2-8 4 Jeofizik faktörler 2-4 3 Alkol 2-4 3 Kirlenme 1-5 2 (hava-su-gıda) Gıda katkı 0-2 1 maddeleri Endüstriyel ürünler 1-2 1 Tıbbi ürünler 0.5-3 ? Bilinmeyenler ? ?

KANSER ÖLÜMLERİNDE BELİRLENMİŞ NEDENLER Risk Faktörü Yüzde Sigara (Tütün) 30 Diyet/obesite 30 İş yaşamı 5 Ailesel öykü 5 Virus/biyolojik ajanlar 5 Alkol 3 Sosyoekonomik durum 3 Çevre kirliliği 2 İlaçlar/medikal işlemler 1 NEDENLER

BESLENME 3 MİLYON KANSER HASTASI DİYET Mide 3 MİLYON KANSER HASTASI Kolon Nazofarinks Meme Karaciğer Orafarinks Prostat

HATALI BESLENME Satüre (doymuş) yağ tüketimi; Meme-prostat Kolorektal kanser Salamura-turşu-küflü gıda Oral kavite-farinks-larinks Konserve(Nitrozamin) ösefagus-mide kanserleri Tütsülenmiş gıda Tuzlanmış balık vb. Sıcak gıda tüketimi Aşırı beslenme-şişmanlık Kolon-meme-safra kesesi endometriyum kanseri

KANSER RİSKİNİ ARTIRICI BESİNLER Koyun, sığır, keçi eti Domuz eti,domuz pastırması Hamburger Yağlı etten yapılmış köfteler Sucuk,sosis Tereyağı,iç yağı Derin yağda kızartılmış besinler Tuzlanmış-tütsülenmiş besinler Nitrit ve nitrat eklenmiş besinler Doğrudan ateşte pişmiş kebaplar

KANSERDEN KORUYUCU ÖZEL MADDELER Maddeler Bulundukları besinler Proteaz engelleyiciler Soya fasulyesi-mercimek- kuru-taze fasulye-nohut- bezelye Oksitlenmeyi önleyiciler Meyveler-ceviz-fındık-fıstık- sert kabuklu meyveler Biyoflavanoidler Turunçgiller-kayısı-karadut- kızılcık-kiraz-vişne-kuş üzümü-kırmızı ve siyah üzüm Kükürtlü maddeler Sarımsak-soğan-pırasa Özel koku ve tat veren Lahana-karnıbahar-ıspanak Maddeler pazı-turp-pancar-şalgam- hardal yaprağı ve buna benzer yenebilen yabani otlar

Selenyum. Çinko İyot Molibden Bakır Demir Kalsiyum Manganez KANSERDEN KORUYUCU MİNERALLER Selenyum. Çinko İyot Molibden Bakır Demir Kalsiyum Manganez Su ürünleri, balık, süt ve ürünleri, kepekli tahıllar, kuru baklagiller, yeşil yapraklı sebzeler

KANSERDEN KORUNMAK İÇİN Her gün en az 30 dakika egzersiz yapmak Sigara içmemek Sağlıklı beslenmek-günde 5 porsiyon meyve/sebze Günde 1 kereden az alkol almak Güneşten korunmak Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunmak

FİZİKSEL AKTİVİTE Dünyada her yıl iki milyondan fazla ölüm fiziksel hareketsizliğe bağlı Ölümlerin nedeni; meme, kalın bağırsak kanseri, şeker hastalığı (% 10-16) ve kalp hastalığı (% 22) Dünyada yaşayan insanların % 60’ı yeterli fiziksel aktivite (günlük 30 dakika egzersiz) yapmamaktadır

HAREKETSİZ YAŞAM TARZI Ölüm riskini artırır Kalp rahatsızlıkları, Şişmanlık, Çeşitli organ kanserleri, Yüksek tansiyon, Şeker hastalığı, Depresyon Kemik erimesi

KİŞİSEL HİJYEN Kişilerin kendi sağlığını korudukları ve devam ettirdikleri özbakım uygulamaları El hijyeni Deri hijyeni Ağız ve diş hijyeni Tırnak hijyeni Saç hijyeni Ayak hijyeni Koltuk altı ve kasık bölgesi hijyeni

Etkili El Yıkama YIKAMA Eller akan ılık suyla ıslatılır, Ellere 3-5ml sıvı sabun veya kişiye özel katı sabun alınır, Ellerin her tarafını akan su altında iyice ovalanır, Parmakların arası , el sırtı ve bilekler temizlenir, ( en az 20 sn )

Etkili El Yıkama (devam) Köpüğü durulayın (ve Bakteriler uzaklaşsın)), Elleri kağıt havlu kullanarak iyice kurutun, Kağıt havlu kullanarak musluğu kapatın!!!

Eller ne zaman yıkanmalı? Para elledikten Tuvaleti kullandıktan Yemeklerden önce ve sonra Kıyafet değiştirdikten Yemek hazırlamadan önce Diş, ağız, yüz ve göz temizliği yapmadan önce

El Yıkama (devam) EL YIKAMA Saça, buruna dokunduktan Öksürdükten Burnu sildikten Temizlikten Çöpleri elledikten sonra Dışardan eve gelince Hasta olan bir yakını ziyaret ettikten sonra

Yapılan Bir Çalışmada İnsanların %32'sinin tuvalet sonrası ellerini yıkamadığı, Ayak üstü yemek yenilen yerlede insanların %47'sinin ellerini yıkamadığı, Ellerini yıkayanların %58'si nin sadece su kullandığı (ortalama süresinin 5 sn olduğu) Ellerini, su-sabunla yıkayanların ortalama el yıkama sürelerinin ise 10.7 sn olduğu belirlenmiştir.

TÜTÜN VE ÜRÜNLERİ 3 MİLYON KANSER HASTASI Akc. Yutak Larinks Mesane Böbrek

sigara Kalp hastalığı Solunum yolu hastalıkları Mide ülseri

sigara Sigaradan çekilen her nefesin kalan ömrünüzden en az bir nefes eksilttiğini unutmayınız

sigara Yüzbinlerce insan sigara bağımlılığından kendilerini kurtarmışlardır biz de bu sayıyı milyonlara çıkartabiliriz

SİGARA Siz de tamamen söndürebilirsiniz! Herkes söndürüyor!

SİGARA SİGARA KENDİMİZİ DÜŞÜNMÜYORSAK ÇOCUKLARIMIZI DÜŞÜNELİM

TEŞEKKÜRLER ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HALK SAĞLIĞI ANA BİLİM DALI