ÇOCUGUN GELİŞİMİNE ETKİLERİ REHBERLİK VE PSİKLOJİK DANIŞMANLIK ANNE BABA TUTUMLARI VE ÇOCUGUN GELİŞİMİNE ETKİLERİ Rıdvan DEMİR REHBERLİK VE PSİKLOJİK DANIŞMANLIK

Çocuk eğitiminde En etkili anne baba tutumu hangisidir? Çocuklarımıza farklı durumlarda nasıl davranacağımızı bilemiyoruz. Acaba hoşumuza gitmeyen, yapmamaları gereken davranışları yaptıklarında otoriter olup, sert bir tavır mı sergilemeliyiz, yoksa her zaman yumuşak ve hoşgörülü mü olmalıyız?

ACABA BİZ HANGİ TUTUMU SERGİLİYORUZ?

BİR ÇOCUĞUN OKUL FOBİSİNİ NASIL GELİŞTİRDİĞİNİ ANLAMAK İÇİN ÇOCUĞUN EV YAŞAMINA UZANMAK GEREKİR. ÖR; EVDE KENDİNİ FAZLASIYLA KABUL ETTİREN, KENDİNİ ÇOK BAŞARILI HİSSEDEN ÇOCUK OKULA GİTTİĞİNDE DİĞER ÇOCUKLARI VE ONLARIN BAŞARILARINI TEHDİT OLARAK ALGILAYABİLİR VE OKUL KURALLARI, PAYLAŞMA SORUMLULUĞU VE DİĞER ÇOCUKLARLA DOLU BİR SINIFTA YAŞAMANIN GETİRDİĞİ HER ŞEY ONU KORKUTABİLİR. YA DA BİR BAŞKA ÖRNEKLE; BİR HASTALIK VEYA KAZA NEDENİYLE UZUN SÜRE EVDE KALIP BAKIM GÖREN ÇOCUKLAR, DAHA AZ KORUMA ALTINDA OLDUKLARI BİR SINIFA GİRMEKTE ÇOK ZORLANABİLİRLER.

OLUMSUZ ANNE-BABA TUTUMLARI AŞIRI BASKICI VE OTORİTER ANNE-BABA TUTUMU Ailede katı bir disiplin anlayışı ve baskıcı bir tutum vardır. Çocuktan ailenin kuralarına koşulsuz uyulması beklenir Aile içinde korku hakimdir ve çocuk korku ile büyür.

OTORİTER BASKICI “PATRON” Çocuklarını kontrol etmeye odaklıdırlar Çocukların ne yapması gerektiğini söylerler, yapmazlarsa cezalandırırlar. Çocukların kendilerinden daha iyi olmasını da kaldıramazlar. Hataları hemen yüze vururlar. Çocuklarına sürekli “yeterince iyi değilsin “ derler. Mükemmeliyetçiler için, daha iyisi olma adına her şey feda edilebilir.

OTORİTER VE BASKICI ANNE BABA TUTUMU SONUCUNDA: Kendine olan güvenini yitirir. Davranış bozuklukları sıklıkla görülür. Sık sık hastalık ifadeleri görülür; baş ağrısı, mide bulantısı, karın ağrısı. Her an ceza görmek endişesi ile yalan söyleme eğilimi vardır. İleriki yaşamlarında olumsuz ve itaatsiz davranışlar gösteren veya pısırık, otorite karşısında sinen, kendi duygu ve düşüncelerini ifade edemeyen bir kişilik geliştirirler. Yeniliklere açık değillerdir. Yeni şeyler üretemezler.

AŞIRI HOŞGÖRÜLÜ TUTUM Çocuk merkezci aile, orta yaşın üzerinde çocuk sahibi olan ailelerde ya da kalabalık yetişkin grubu içinde tek çocuk bulunan ailelerde sıklıkla rastlanır. Böyle bir ortamda çocuk, söz sahibi tek kişidir ve onun isteklerine hemen uyulur.

AŞIRI HOŞGÖRÜLÜ TUTUM SONUCUNDA: Çocuk söz sahibi tek kişidir. Onun isteklerine hemen uyulur. Abartılı sevgi sonucu doyumsuz bir birey oluşur. Anne baba her isteğine “evet” demekle bu doyumsuzluğu gidereceğini zanneder. Ağlayarak,sızlanarak veya tepinerek istediklerini aldırırlar. Çocuk ile toplum arasında önemli iletişim problemleri ortaya çıkar. Okuldaki kurallar karşısında hayal kırıklığına uğrar. Okula kolay adapte olamaz.

TUTARSIZ VE KARARSIZ TUTUM Anne babaların dengesiz ve kararsız tutumu, çocuğun eğitimini ve gelişimini olumsuz yönde etkiler. Bu tutarsızlık, anne baba arasındaki görüş ayrılıkları şeklinde olabileceği gibi, anne veya babanın değişik davranışları biçiminde de görülebilir. Anne baba arasındaki tutarlılık Ev dışındaki kişi ve ortamların tutarlılığı Anne ve babanın kendi içindeki tutarlılık

TUTARSIZ VE KARARSIZ TUTUM SONUCUNDA: Çocuk çatışma yaşar. Kararsızlık içindedir. Eğitimini ve gelişimini olumsuz yönde etkiler. Anne-babaya ve çevredeki insanlara güven duymazlar.

KORUYUCU TUTUM Çocuk tıpkı bir cam fanus içindeymişçesine koruma altındadırlar. Anne baba çocuğun başına kötü şeyler gelir veya yorulur düşüncesi ile kendi başına bir şeyler yapmasına izin vermezler.

KORUYUCU TUTUM Anne baba çocuğun her davranışına müdahale eder, Sürekli çocuğa yaşından daha küçükmüş gibi muamele edilir Aile aşırı koruyucu ve vericidir. Çocuğun kendini tanımasını ve yapabileceklerini fark etmesini engelleyen bir anne-baba tutumudur. Çocuğun bireyselleşme çabalarını engelleyen bir tutumdur.

AŞIRI KORUYUCU “HİZMETÇİ” Çocuklarına özel hizmet sunarak onlara yüz verirler. Çocukların yapabilecekleri şeyleri onların yerine yaparlar. Başkalarını mutlu etmek için kendilerini boş verirler. HADİS: AHİRZAMANDA ANNE BABALAR EFENDİLERİNİ YETİŞTİRECEKLER.

KORUYUCU TUTUM SONUCUNDA: Her zaman birilerine bağımlılık hisseder. Kendine güven duygusu zayıflar. Duygusal kırıklıklar yaşar. Yalnız başına iş yapamaz. Girişimci ve sosyal bir kişi olamaz.

İLGİSİZ VE KAYGISIZ TUTUM (REDDEDİCİ TUTUM) İlgisiz ve kaygısız tutum, şu şekillerde oluşur. -çocuk ya istenmeden dünyaya gelmiştir -yada beklentilere uygun doğmamıştır. Bunlar sonucunda özellikle küçük yaşlarda en fazla gereksinimi olan sevgiden yoksun kalmaktadır.

İLGİSİZ VE KAYGISIZ TUTUM SONUCUNDA: Kendini değersiz görür. Duygusal olarak istismar edildiğini düşünür. Öğretmenine, arkadaşlarına veya çevresindeki eşyalara zarar verir. Saldırganlık eğilimlerini çevreye yöneltir. Sözlü iletişim yetersizliğinden dolayı dil gelişiminde gecikme, konuşma bozuklukları ortaya çıkabilir.

GÜVEN VERİCİ, DESTEKLEYİCİ VE HOŞGÖRÜLÜ TUTUM Anne babanın çocuklarına karşı hoşgörü sahibi olmaları, onları desteklemeleri, çocuklarının bazı sınırlar içinde istediklerini, diledikleri biçimde gerçekleştirmelerine izin vermeleri “Demokratik anne baba tutumunu” ifade eder.

GÜVEN VERİCİ, DESTEKLEYİCİ VE HOŞGÖRÜLÜ TUTUM SONUCUNDA: Kabul edildiğini ve onaylandığını hisseder. Özgüven kazanır. Üretken olur. Sosyal bir birey olarak yetişir. Sevgi ve teşvik görür. Kendi kendine kararlar alır. Sonuçlarını kabullenir. Sorumluluk bilinci artar.

SAĞLIKSIZ AİLEDE GİZLİ KURALLAR: 1.Denetleme 2.Mükemmeliyetçilik 3.Suçlama 4.Konuşmanın yasak olması 5.Küskünlük ve kırgınlıkların sürdürülmesi 6.Kimseye güvenmeme

ANNE BABALARA TAVSİYELER 1-Ondan yapamayacağı şeyler istemeyin, 2-Yaşına uygun yapabileceği görevler verin, 3-Başarılı olmuş kişileri ona sevdirin ve örnek gösterin, 4-Kendine güvenmesini sağlayın, 5-Okul arkadaşları ile iyi ilişkiler kurmasını sağlayın, 6-Gelişimine uygun görevler vererek sorumluluk duygusunu geliştirmeye çalışın.

ÇOCUK EĞİTİMİ İLE İLGİLİ YAYGIN AMA YANLIŞ İNANÇLAR ! Eşim çocuğa çok katı davranıyor, ben onu dengeliyorum. Ben çocuğumun en iyi arkadaşıyım. Çocuğum daima kendimden, eşimden önce gelir. Çocuğum hiç hata yapmamalı, hiç acı ve sıkıntı çekmemeli. Çocuğumu mükemmel bir şekilde yetiştirmeliyim.

ÇOCUK EĞİTİMİ İLE İLGİLİ YAYGIN AMA YANLIŞ İNANÇLAR ! Ben de çocuktum, geçer. İyi anne-baba çocuğunu asla cezalandırmamalı. Çocuğumun her şeyi olmalı, hiçbir şeye ihtiyacı olmamalı. Çocuklar kendi hallerinde yetişmeli, müdahale etmeye gerek yok. Çocuğuma zaman ayıramıyorsam da bütün maddi ihtiyaçlarını karşılıyorum.

DİĞER OLUMSUZ AİLE TUTUMLARI Aile içindeki kardeşlere farklı tutumlar : Burada çocuklar arasında ayrımcılık vardır. Örneğin, kız çocukla erkek çocuk arasında veya yatağını ıslatan çocukla diğer çocuklar arasında ayırım yapılır.

Koşulsuz Sevgi: Her anne-baba çocuğunu sever ve onun için tüm fedakarlıklara katlanır. Fakat sevgi koşulsuz olmalıdır. "Eğer başarısız olursan, sana olan sevgim azalacak." gibi cümleler kuruluyor ise; yanlış davranılmaya başlanmış demektir. Çünkü sevgiyi belli koşullara bağlayarak disiplin sağlanamaz.Hatta istenmeyen davranış pekiştirilmiş olur. Çocukta da yoğun olarak sevilmediği endişesi yerleşir.

Öğüt vermek kolay, örnek olmak zordur." “Sigara zararlıdır çocuklar!”

çocuklar üzerinde söylediklerinizden çok yaptıklarınız etki bırakır.

“DERS ÇALIŞMA KONUSUNDA ÇATIŞMAYA GEREK KALMADIĞINI GÖRECEK”

“BİRİMİZİN SORUNU HEPİMİZİNDİR DİYECEK “

“BİRİMİZİN SORUNU HEPİMİZİNDİR DİYECEK “

“SORUNLARI BİRLİKTE AŞACAK”

“DERTLERİNİZİ PAYLAŞACAK”

“BİRİBİRİNİZLE İLGİLENECEK”

“BİRİBİRİNİZE GÜVENECEK”

ÖRNEK: Sekizinci Sınıf Öğrencisi Ahmet her zamanki gibi saat 17 :00 da okuldan eve gelmiştir. Birinci dönem karnesi pek iç açıcı değildir. Babası da o gün işten eve erken gelir .Ahmet’i televizyon karşısında gören babası” otur bakalım otur,sene sonu karnen gelsin bakalım, o zaman görüşürüz.”diyerek üstünü değiştirmeye geçiyor. Babanın bu tavrı çocuğun derse karşı isteğini artırır mı dersiniz ? Fareyi bir labirente koymuşlar. Labirentin sonuna da kocaman bir peynir. Fare dolanmış dolanmış peyniri bir türlü bulamamış ve sonunda açlıktan ölmüş.. Başka bir bilim adamı da büyük parça peyniri yine labirentin sonuna koymuş ama peynirden kopardığı birkaç parçayı sonuca giden yoldaki ara hedeflere koymuş. Fare de hızlı bir şekilde çıkışı ve büyük peyniri bulmuş.

Çabamız ve endişemiz, onları en iyi biçimde yetiştirmek.

"Sen benim dediğimi yap, yaptığımı yapma" anlayışı, çelişkili bir tutumdur. Sözlerimiz ve davranışlarımız birbiriyle uyumlu olmalı. Kimse kimseye hayatı öğretmez. Çocuğumuza hayatı, uygulamaya hazır bir reçete gibi sunamayız; ancak ona kendi yolunu belirleyebileceği bir harita verebiliriz.

Anne baba olarak görevimiz, çocuğun sadece maddi ihtiyaçlarını karşılamakla sınırlı değildir. Hayatın önemli bir sürecinde, okulu ve dershanesiyle işbirliğine önem vermeli, başarının hedeflendiği yolda ekibin bir parçası olmalıyız.

Çocuğunuza, "Sana güveniyorum, elinden geleni yapacağına inanıyorum" mesajını verin. Asla "Bu kafayla gidersen...", "Ben demedim mi..." diye başlayan sözler söylemeyin. Hayat sadece ders ve sınav üzerine kurulmamıştır. Çocuğunuzla bu konular dışında da sohbet ederek, duygu ve düşüncelerinizi birbirinizle paylaşın.

CEZALANDIRMAK YERİNE NELER YAPILABİLİR 1. O andaki duygunuzu çocuğun kişiliğine saldırmadan net şekilde anlatın: “ Notlarının düşük olmasına çok üzüldüm.” 2. Kendi beklentinizi ifade edin: “ İkinci dönem notlarının daha yükseleceğini umarım.” 3. Çocuğa kendini affettirme yolu gösterin: “ Derslerine daha fazla zaman ayırarak bunu halledebilirsin.” 4. Çocuğunuza seçme şansı verin: “ Kendin çalışabilirsin ya da sana derslerinde yardımcı olacak birisi olabilir, nasıl istersin?” 5. Problemi çözmek için birlikte çalışın 13.04.2017

Şiddet şiddeti doğurur. Çocuğunuz sizden ne görmüşse onu yapar..

Psikolojik Danışman ve Rehber Öğretmen KATILIMINIZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM RIDVAN DEMİR Psikolojik Danışman ve Rehber Öğretmen