Kalkınmanın Yurtdışı Finansmanı

( C + I + G + X – M ) = ( C + S + T ) C: tüketim, I: gayri safi yatırım, G: kamu harcamaları, X: ihracat, M: ithalat, S: gayri safi tasarruf ve T: vergiler Yukarıdaki eşitliği yeniden düzenleyelim: ( I + G ) – ( S + T ) = ( M – X ) bir ekonomi tasarruflarından ve vergi gibi kaynaklarından daha fazlasını yatırıma ve kamu harcamalarına ayırırsa, o ekonomi içerisinde bir kaynak açığı ortaya çıkar. Sonunda da ithalatı ihracatını aşar ve ortaya bir döviz açığı çıkar.

Başlıca Dış Finansman Yolları Hükümetten hükümete dış yardım ve krediler Uluslararası organizasyonlardan sağlanan kredi ve yardımlar (Dünya Bankası, IMF, AB fonları...) Uluslararası bankalardan sağlanan farklı türlerdeki krediler (uzun ve/veya kısa vadeli, sendikasyon...) Uluslararası borsalarda yapılan alım-satım işlemlerinden elde edilen finans olanakları BM ve bağlıorganiasonlarından elde edilen hibeler Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları

Ülkelerin Yabancı Sermayeyi Massetme Kapasitesi - Statik Massetme Kapasitesi - Dinamik Massetme Kapasitesi

Statik Massetme Kapasitesi MPK Sermaye Stoku M F G K N L U S R R’ R’’

Bu statik koşullar altında çalışan bir ekonomiye çokuluslu şirketler aracılığıyla yeni teknoloji akışının oluşabilmesi için, söz konusu ülke ekonomisinin massetme kapasitesinin OL’den büyük olması ve gelen sermayenin de OF’den daha düşük bir kazanca razı olması gerekir

Dinamik Massetme Kapasitesi MPK Sermaye Stoku M F G K’ V L E R’ T K N J R

Şekildeki MR eğrisinin MR’ şeklinde değiştiği durumda, ülkenin hem toplam hem de yabancı sermayeyi massetme kapasitesi artacaktır.

Az Gelişmiş Ülkelerde Yabancı Sermaye Yatırımlarını Etkileyen Diğer Unsurlar İhracata yönelmiş yabancı sermaye yatırımları, Koşul : (PA + TB + k) – s < PA + TA gittiği ülkedeki iç pazara yönelmiş yabancı sermaye yatırımları, Koşul: (PB + TB + k) – s < PA (1 + g) + TA net kazancın peşinde olan yabancı sermaye yatırımları. Koşul: C0 < [ S Rn – t(Rn) – Dn + rn] / (1 + i) n

Özel Kesim Yabancı Sermaye Yatırımları Portföy Yatırımları Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları

Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları –yıllık ortalama- (milyar $) Bölge / Ülke 1981-1986 1990 2000 2005 Gelişmiş Ülkeler 41,797 171,907 AB 15,478 99,020 Gelişmekte Olan Ülkeler 13,270 31,345 Petrol-İhraç Edenler 1,440 1,317 Afrika 1,709 20,85 Asya – Pasifik Türkiye 89 684 Kaynak: UNCTAD (2006) Trade and Development Report 2006, s. 108-109 www.unctad.org

Başlıca Gelişmekte Olan Ülkelerin Doğrudan Yabancı Sermaye Girişleri, 2004 (milyar $) Çin, Hong Kong Meksika Brezilya Singapur 60.6 34.0 18.7 18.1 14.8 Bermuda BAE G. Kore Şili Hindistan 8.4 7.7 7.2 5.5 Gelişmekte Olan Ülkeler Çin dışındaki Gelişmekte Olanlar Dünya 275.0 241.4 703.7 Kaynak: UNCTAD (2006) Trade and Development Report 2006, s. 108-109 www.unctad.org

Doğrudan Yabancı Yatırım Stoğu, 2008 1 United States $ 2,367,000,000,000 14 Australia 366,500,000,000 2 United Kingdom 1,445,000,000,000 15 Brazil 294,000,000,000 3 Hong Kong 1,241,000,000,000 16 Sweden 290,400,000,000 4 France 1,147,000,000,000 17 Mexico 289,800,000,000 5 Germany 1,027,000,000,000 18 Austria 261,900,000,000 6 Belgium 821,000,000,000 19 Sri Lanka 250,200,000,000 7 China 758,900,000,000 20 Singapore 8 Netherlands 644,600,000,000 21 Hungary 237,100,000,000 9 Spain 636,500,000,000 22 Poland 161,400,000,000 10 Russia 491,200,000,000 23 India 144,200,000,000 11 Canada 433,400,000,000 24 Denmark 142,700,000,000 12 Switzerland 405,100,000,000 25 Japan 135,400,000,000 13 Italy 376,600,000,000 26 Turkey 128,700,000,000 Kaynak: CIA World Factbook, 2008

Bazı Ülkelerdeki Doğrudan Yabancı Yatırım/Gayri Safi Sermaye Oluşumu (%) 1971-1975 1976-1980 1981-1985 1986-1990 2002-2004 Büyük Britanya 7.3 8.4 5.4 14.4 ABD 0.9 2.0 3.0 5.6 Portekiz 3.1 1.5 10.7 Çin 0.08 2.3 9.1 Singapur 15.0 16.6 17.4 29.4 43.3 Arjantin 0.1 2.1 5.0 14.5 13.9 Kaynak: UNCTAD (2006) Trade and Development Report 2006, s. 108-109 www.unctad.org

ABD’nin Latin Amerika’daki Doğrudan Yatırım Stoku (toplamın yüzdesi olarak) 1929 1950 1970 1980 Madencilik 20.8 14.1 11.4 - Petrol 17.5 27.7 25.9 23.3 İmalat Sanayii 6.6 35.4 59.1 Ulaştırma ve komünikasyon 25.2 20.9 5.4 Diğer 29.1 19.8 21.9 18.6 Kaynak: Eliana A. Cardosa ve Rudiger Dornbusch (1989) “Foreign Private Capital Flows” H. Chenery ve T.N.Srinivasan (der.) Handbook of Development Economcis Vol.II, s. 1400 Tablo 26.10

Çokuluslu Şirketler (Multi-national / Trans-national companies) Üretim şekillerine göre: Gelir yaratıcı üretken faaliyetlerini, birden fazla ülkede sürdüren şirketler Farklı ülkelerde üretim faaliyetlerinde bulunan, üretim ile ilgili kararları ana şirketin bulunduğu ülkede saptanıp geliştirilen şirketler çokuluslu şirketler Milliyetsiz bir politika izlenmesini sağlayan şirketler

İdari şekillerine göre: F-tipi Çokuluslu şirketler U-tipi çokuluslu şirketler M-tipi çokuluslu şirketler

DÜNYA BORÇ KRİZİ

Ülkelerin Dış Borçları, 2005 ($)

Dünyanın En Ağır Borçlu Yoksul Ülkeleri Etyopya Gana Nikaragua Mali Burundi Moritanya Uganda Nijer Kongo Sierra Leone Madagaskar Senegl Ruanda Burkina Faso Malawi Guyana Tanzanya Kameron Mozambik Honduras Zambia

Prime Oranlar, 1975-1981, % 9 Ocak 1975 10.25 Kasım 1978 11.50 Nisan 1980 20.00 20 Ocak 1975 9.75 Aralık 1978 11.75 Mayıs 1980 14.00 9 Haziran 1975 7.00 Eylül 1979 13.50 Haziran 1980 12.00 21 Ocak 1976 6.75 Kasım 1979 15.50 Temmuz 1980 11.00 Ekim 1977 7.75 Aralık 1979 15.25 Ekim 1980 Ocak 1978 8.00 Şubat 1980 16.75 Kasım 1980 17.75 Eylül 1978 Mart 1980 19.50 Aralık 1980 21.50 Kaynak: http://www.hsh.com/indices/prime70s.html (erişim tarihi: 6 Ocak 2007)

2000’li yılların başında, dünyanın yoksul ve gelişmekte olan ülkelerinin sanayileşmiş ülkelere borçları 1.3 trilyon $ dan fazla idi. İçlerinde en fazla borçlu olanlar, 116 milyar $ ile Brezilya, 97 milyar $ ile Meksika ve 61 milyar $ ile Arjantin. Borcun yaklaşık yarısı özel sektör tarafından gerçekleştirilmiş bunların içlerinde de en büyük pay ticari bankalara ait.

DIŞ YARDIMLAR

Net Resmi Kalkınma Yardımları, 2004 RKY Milyon $ RKY/GSMH ABD 18,999 0.16 İsveç 2,704 0.77 Avusturalya 1,465 0.25 İsviçre 1,379 0.37 Avusturya 691 0.24 İngiltere 7,836 0.36 Almanya 7,497 0.28 Japonya 8,859 0.19 Belçika 1,452 0.41 Kanada 2,537 0.26 Danimarka 2,025 0.84 Luksemburg 241 0.85 Finlandiya 655 0.35 Norveç 2,200 0.87 Fransa 8,475 0.42 Portekiz 1,028 0.63 İrlanda 586 0.39 Yeni Zelanda 210 0.23 İtalya 2,484 0.15 Yunanistan 464 İspanya 2,547 Toplam 78,568 Kaynak: http://www.oecd.org/dataoecd/40/3/35389786.pdf (erişim tarihi: 10.1.2007)

Uluslararası Kuruluşlar ve Dış Finansman Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası (IBDR) Uluslararası Kalkınma Birliği (IDA) Dünya Bankası Dünya Bankası Uluslararası Finans Şirketi (IFC) Uluslararası Para Fonu (IMF)

Dünya Bankası Kredilerinin Sektörel Dağılımı, 2005 Milyon $ % Tarım, Balıkçılık ve Ormancılık 1933.6 8.6 Eğitim 1951.1 8.8 Enerji ve Madencilik 1822.7 8.2 Finans piyasaları 1675.1 7.5 Sağlık ve Benzeri Sosyal Hizmetler 2216.4 10.0 Sanayi ve Ticaret 1629.4 7.3 Bilgi Teknolojileri ve İletişim 190.9 0.8 Hukuk ve Adalet Normları ve Kamu Yönetimi 5569.3 25.0 Ulaştırma 3182.2 14.0 Sağlıklı Su ve Su Taşkınlarının Önlenmesi 2180.2 9.8 Toplam 22307.0 100 - IBDR 13611.0 61.0 - IDA 8696.1 38.9 Kaynak: http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/EXTABOUTUS/EXTANNREP/EXTANNREP2 (erişim tarihi: 11.1.2007)