T.C. GAZİANTEP VALİLİĞİ İL MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ AİLE EĞİTİM SEFERBERLİĞİ EĞİTİM PROGRAMI 0-6 YAŞ ÇOCUKLARININ GELİŞİM ÖZELLİKLERİ

Ailelerimizin, dolayısıyla da toplumumuzun geleceğini belirleyen en değerli yapı taşları şüphesiz çocuklarımızdır. Nasıl bir çocuk yetiştirdiğimiz, gelecekte nasıl bir toplumda yaşayacağımızın yatırımıdır. Çocuk yetiştirirken sadece aç bırakmamak, açıkta bırakmamak, sağlıklı ve başarılı bir toplum için yeterli değildir. Çocuğun duygusal ihtiyaçları başta olmak üzere eğitsel ihtiyaçları, günlük ihtiyaçları ve sosyal ihtiyaçları da karşılanmalıdır. Bu ihtiyaçları karşılayabilmek için çocuğun ilgileri, yetenekleri ve kişisel özellikleri dikkate alınmalıdır. Bunun da yolu çocuğun gelişim özelliklerini bilmekten geçmektedir. Bu aile eğitimleri sayesinde çocuklarımızın gelişim özelliklerine ait bilmediklerimizi öğrenme, bildiklerimizi ise gözden geçirme fırsatını bulmuş olacağız.

GELİŞİM DÖNEMLERİ 0-6 Yaş çocuklarının gelişim özelliklerini iki dönemde inceleyebiliriz: 0-3 Yaş Gelişim Dönemi 3-6 Yaş Gelişim Dönemi

0-3 YAŞ DÖNEMİ GELİŞİM ÖZELLİKLERİ VE UYGUN ANNE-BABA TUTUMLARI

Yeni doğan bebeğin gelişimi ilk bir yılda çok hızlı olmaktadır. Bu dönemin en önemli karakteristiği bebeğin yetişkinin yardımı olmadan yaşamını sürdürememesidir. Fiziksel ihtiyaçlarının karşılanması için doğuştan getirdiği bazı reflekslere sahiptirler.

Bu dönemde bebeğin, beslenmesi, temizliği, uykusu kadar önemli olan bir husus da bebeğin sevgi ihtiyacıdır.

İlk yılda bebeğin uyku, beslenme, temizlik , sefkat , ihtiyacının düzenli ve yeterli karşılanması önemlidir.

İlk 3 yılda çocuğun bağlanabileceği bir yetişkinin olması önemlidir. Bu dönemde yetişkine olan bağlılığından kurtularak kendine güvenmeyi öğrenir ve sorun çözebilme yeteneği geliştirir.

Bu dönemde çocuğu koruma düşüncesiyle çok müdahale etmek, durdurmak, dokunmasına, becerilerini denemesine fırsat vermemek ve engelleyici olmak hem çocuğun kendine güvenmesine olumsuz etki eder hem de becerileri gelişemez ve bu nedenle de bağımlı hissetme olasılığı artar.

2 yaş civarında çocukların hareketliliğinde ciddi bir artış gözlenir, bir çok şeyi kendi kendilerine denemek isterler. Bu dönemdeki kontrollü destek çocuğun deneyerek öğrenme deneyimlerini arttıracağı için hem zihinsel gelişim açısından hem de yine özgüven açısından büyük önem taşır. Yine bu dönemde çocuk ev eşyalarını ve çevresindeki objeleri tanıma ihtiyacı duyar

Bu dönemde anne-babanın çocukla oynaması sadece çocuğun oyun ihtiyacını karşılamak anlamına gelmez. Aynı zamanda anne- babanın çocukla kurması gereken iletişimi geliştirmek, çocuğu tanımak, duygusal gelişimini takip etmek açısından da önemlidir.

Bu dönemde çocuğun huzurlu ve mutlu olduğunun en önemli göstergesi kendisine yanaşan yetişkinlerle iletişime girmesi ve onlarla tedirgin olmadan oynayabilmesidir. Çocuklar bir şey istediklerini belirtmek için ağlar. Olumsuz tavırlarına ceza verildiğinde veya ağladıkları zaman isteklerine cevap verildiğinde bu ileriki yıllarda da sürecek inatçılık ve tutturmacılık özelliklerini geliştirmelerine neden olabilir.

3 yaş civarındaki çocuklar artık kendi özbakımlarını karşılayabilecek bir çok beceriye sahiptirler(yemek yemek, giyinmek soyunmak, temizlik gibi ). İsteklerini belirtecek ve sosyal ilişki kurabilecek dil gelişimi düzeyine sahiptirler. Kendilerine söylenenleri anlayabilirler. Çocuk sosyal bir grubun parçası olmaya hazır bir yaştadır.

Anneye olan bağımlılığın yerini kendine güven almaya başlar Anneye olan bağımlılığın yerini kendine güven almaya başlar. Çocuk ilk kez anneden kopup uzunca bir süre başka bir sosyal ortamda kalabilecek olgunluğa erişmiştir. Ben yerini, ben ve başkalarına bırakır.

GELİŞİM ÖZELLİKLERİ VE UYGUN ANNE-BABA 3-6 YAŞ DÖNEMİ GELİŞİM ÖZELLİKLERİ VE UYGUN ANNE-BABA TUTUMLARI

BİLİŞSEL GELİŞİM Bu dönem, işlem öncesi dönemdir. 3-4 yaş arası sembolik işlem dönemi 4-6 yaşlar arası da sezgisel dönem olarak adlandırılır. Çocuk bu dönemde ben merkezlidir. Sembolik, yapı-inşa, tek başına, paralel, kooperatif oyunlar oynar. Tek yönlü sınıflama yapabilir. Toplu monolog görülür. Başından geçen olayları anlatabilir. Hayali arkadaşları vardır ve hayal gücüyle oluşturduğu oyunlar oynayabilir. Animizm görülür, hareket eden şeylerin canlı olduğunu düşünürler (canlı ve cansız varlıkları ayırt edemezler).

Anne-baba çocuğun oyunlarına müdahale etmemelidir. Gerekli ise oyundan sonra çocukla birebir konuşmalıdır. Olayların, nesnelerin her özelliğinden bahsetmeli, nesneleri çok yönlü tanıtmalıdır. Çocuğun konuşmalarını dinlemeli onun kendisini sözel olarak ifade etmesine fırsat tanımalıdır.

Canlı-cansız varlıkları çocuğa tanıtmalı, neden canlı veya cansız olduklarından somut bir biçimde bahsetmelidir. Hayali arkadaşlar çocuğun gelişiminde ya da psikolojisinde aksaklık olduğunu göstermez. Hayali arkadaşlar çocuğun kendisini ifade etmesine katkıda bulunabilir. Çocukla bu konuda alay edilmemeli, çocuk görmezden gelinmeli veya dikkati farklı yönlere çekilmelidir.

DİL GELİŞİMİ Bu dönemde aile, çocuğun dil gelişimine katkıda bulunacak uyaranların diline çok dikkat etmelidir. Örneğin; televizyonda izlediği çizgi filmin konuşma dilinin düzgün olmasına önem vermelidir. Aile çocukla konuşurken düzgün Türkçe sözcük ve tümceler kullanmalı, şiveli konuşmaktan kaçınmalıdır.

Çocuğu dinlemeli, dilsel yanlışlıkları yumuşak bir dille düzeltmelidir. Çocukla konuşurken kendi hislerini dile getirmeli onun hislerini sormalıdır. Bu tarz konuşmalar çocuğun iletişim yeteneğine katkıda bulunur.

SOSYAL-DUYGUSAL GELİŞİM Bu dönemde çocuklarda empati ve iletişim güçlendiği için girişimcilik artar. Davranışlarına olumlu tepkiler almazsa suçluluk duygusu oluşur. Soyut kavramlar tam olarak olmasa da yerleşmeye başlar. Ama soyut kavramlar üstünde sistemli bir şekilde düşünülüp, işlem yapılamaz.

Aile çocuğun bağımsız hareket etmesi için çocuğa zarar gelmemesi koşuluyla deneme-yanılma yoluyla öğrenmesine fırsat vermelidir. Çocuğun suçluluk duygusunun yoğunlaşmamasını ona hatalarını düzelttirerek ve onunla konuşarak sağlayabilir.

Ayrıca bu dönemde: El becerileri oldukça gelişmiştir. Kalem kullanmaya, çizgiler çizmeye başlarlar. Dış dünyaya ve olgulara ilişkin sorular sorarlar , çok meraklıdırlar. Sosyal anlamda çok gelişmiştirler. Başka çocuklarla bir arada olmaktan keyif duyarlar. Benmerkezcilik daha da azalmış olduğu için grup oyunlarında daha az sorun yaşarlar.

Özellikle bu dönemde çocuk çevresindeki yetişkinlerin sorun çözme biçimlerini taklit eder. Anne-babaların özellikle bu dönemde çocuğun sosyal yönünü geliştirecek bir tavır içinde olmaları önemlidir. Zihinsel gelişimi için çocukların sorularına uygun ve doğru yanıtlar bulunması, öğrenme isteklerinin kırılmaması açısından önem taşır.

Bu dönem çocuklar çok hareketlenirler. Buna bağlı olarak kazaların en fazla rastlandığı yaş 4 yaş civarıdır. (KAZALAR)

KATILDIĞINIZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİZ… NOT: Konu bütünlüğünü bozmamak kaydıyla sunular üzerinde değişiklik yapılabilir…