İLKYARDIM VE ÖNEMİ Öğr. Gör. Nilgün MUTLU AKSOY AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ ANTALYA SAĞLIK YÜKSEKOKULU

Nerede? Neleri kullanarak? Ne kadar süre ile? BİYEM Temel İlkyardım

SB ACİL SAĞLIK HİZMETLERİ YÖNETMELİĞİNE GÖRE İLK YARDIM; Herhangi bir kaza yada yaşamı tehlikeye düşüren bir durumda sağlık görevlilerinin tıbbi yardımı sağlanıncaya kadar hayatın kurtarılması yada durumun daha kötüye gitmesini önleyebilmek amacıyla olay yerinde, tıbbi araç gereç aranmaksızın mevcut araç ve gereçlerle yapılan ilaçsız uygulamaları, ifade etmektedir Resmi Gazete Tarihi: 11.05.2000 Resmi Gazete Sayısı: 24046 http://www.saglik.gov.tr/TSHGM/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFFAAF6AA849816B2EF689E677AE487704B

İLK YARDIM; Yaşamı tehlikeye düşüren herhangi bir durumda sağlık görevlilerinin yardımı sağlanıncaya kadar kaza geçiren ya da hastalanan kişiye olay yerinde ve mevcut imkanlardan yararlanarak yapılması gereken hayat kurtarmaya, durumun kötüleşmesini önlemeye ve iyileşmesini sağlamaya yönelik geçici ve ilaçsız uygulamalardır.

SB ACİL SAĞLIK HİZMETLERİ YÖNETMELİĞİNE GÖRE Acil Yardım; Acil sağlık hizmetleri konusunda özel eğitim görmüş ekipler tarafından, tıbbî araç ve gereç desteği ile olay yerinde ve hastaneye nakil sırasında verilen hizmetlerin bütününü, ifade etmektedir Resmi Gazete Tarihi: 11.05.2000 Resmi Gazete Sayısı: 24046 http://www.saglik.gov.tr/TSHGM/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFFAAF6AA849816B2EF689E677AE487704B

İLKYARDIMIN AMACI İlkyardımın temel amacı yaşamı tehdit eden esas nedenleri ortadan kaldırmaktır.

BİR BAŞKA İFADE İLE İLKYARDIMIN AMACI * YAŞAM KURTARMAK * DURUMUN KÖTÜLEŞMESİNİ ÖNLEMEK * İYİLEŞMEYE KATKIDA BULUNMAK

İlkyadımın Temel Uygulamaları Korumak Bildirmek Kurtarmak K. B. K. BİYEM Temel İlkyardım

Koruma Olay yeri değerlendirmesi İlkyardımcı kaza yerinde var olan ve oluşabilecek tehlikeleri görüp Hem kendi hem de yaralıların yaşamını koruyucu güvenlik önlemlerini almalıdır. BİYEM Temel İlkyardım

Bildirme Olay / kaza mümkün olduğu kadar hızlı bir şekilde 112 ye bildirilmedir. BİYEM Temel İlkyardım

Kurtarma-Müdahale Olay yerinde hasta / yaralılara müdahale Hızlı ancak sakin ve kendinden emin bir şekilde yapılmalıdır. BİYEM Temel İlkyardım

İLKYARDIM NEDEN ÖNEMLİDİR? Türkiye’de her yıl trafik kazaları sonucunda yaklaşık 6.000-6.500 kişi olay yerinde ölmekte, 150.000 kişi yaralanmaktadır.

İLKYARDIM NEDEN ÖNEMLİDİR?II Türkiye’de kalıcı sakatlanmaların ve ölümlerin büyük çoğunluğu panik ve kargaşanın hakim olduğu ilk dakikalarda ve yanlış müdahale ve karga tulumba taşıma sırasında gerçekleşmektedir.

İLKYARDIM’DA ZAMAN ÇOK ÖNEMLİDİR, Özellikle yaralanmalı trafik kazalarında; Ölümlerin %10 unun ilk 5 dakikada (bu vakaların %18-25’i yeterli müdahale ile kurtarılabilecek vakalardır), %50'sinin ise ilk 30 dakikada meydana geldiği değişik çalışmalarla saptanmıştır.

Trafik Kazaları Trafik Kazaları Türkiye de ulusal düzeyde ölüme neden olan ilk 20 hastalık içinde erkeklerde 8. kadınlarda 14. sırada yer almaktadır Kaynak: UHY-ME Çalışması, Türkiye

Trafik Kazaları Erkeklerin % 2.6’sının Kadınların ise % 1.2’ sinin ölüm nedeni olmaktadır. Kaynak: UHY-ME Çalışması, Türkiye

İLKYARDIM’DA ZAMAN ÇOK ÖNEMLİDİR II Kaza yerinde ilk beş dakikada uygulanacak etkili bir ilkyardım ölümleri azaltmak ve sakatlıkları önlemede önemlidir.

İLKYARDIM’DA KAYBEDİLEN HER ZAMAN DİLİMİ ÖLÜM ORANINI ARTIRMAKTADIR. Bu nedenle en etkili yardım ilk 30 dakikada yapılmalıdır. Bu süre içerisinde ortamda her zaman sağlık personeli bulunamayacağına göre olaydan etkilenen ya da ortamda bulunan kişilerin yapacakları bilinçli ilkyardım uygulamaları son derece önemlidir

İLKYARDIM’DA KAYBEDİLEN HER ZAMAN DİLİMİ ÖLÜM ORANINI ARTIRMAKTADIR. Beyin dokusunun da oksijensizliğe azami 4 - 6 dakika dayanabileceği düşünüldüğünde zaman süresinin önemi DAHA DA NET ORTAYA ÇIKMAKTADIR.

İlkyardımı Yapan Kişide Bulunması Gereken Özellikler I Özel “ilkyardım eğitimi” almış olmalı,belirli zaman aralıkları ile sınava tabii tutularak bilgi ve becerilerini güncellemelidir, Oturduğu ve çalıştığı yerleşim biriminin özelliklerini, ulaşım olanaklarını ve sağlık kuruluşlarının yerlerini ve özelliklerini bilmelidir,

İlkyardımı Yapan Kişide Bulunması Gereken Özellikler II Birey olarak kendini sağlıklı, zinde tutmaya yönelik sağlık alışkanlıkları edinmelidir(dengeli beslenme, spor yapma, bağımlılıklarının olmaması…) Sakin, dengeli, olgun, dikkatli, soğukkanlı olmalı ve paniği önlemeli, Hiçbir zaman kendi can güvenliğini tehlikeye atmamalı,

İlkyardımı Yapan Kişide Bulunması Gereken Özellikler III Daima yavaş, anlaşılır ve açık olarak konuşmalı ve sürtüşmelere meydan vermemeli, Beden dilini bilmeli, göz iletişimi kurabilmeli, yanlış yorumlanabilecek mimik ve davranışlardan kaçınmalı, kişiler arası ilişkilerinde saygılı olmalı, İlkyardım yapacağı ortamda sakinliği ve sessizliği sağlamalı,

İlkyardımı Yapan Kişide Bulunması Gereken Özellikler IV Doğru bilgi-beceri ve davranış kazanmış olmalı, Davranışları hızlı ancak bilinçli, sıralı ve ölçülüdür, Güvenli ve kararlı konuşma tarzı ile çevredekileri de gerektiğinde örgütleyerek yardım alır, Duyguları ve ortamın etkisi ile değil, bilgileri ve tarafsız bir değerlendirme yaparak karşısındakinin ilkyardım gereksiniminin olup olmadığına karar verir, Sağlık personeli olay yerine geldiği anda, onun yardımcısı durumuna geçmelidir.

İlk Yardımın Aşamaları : 1. Güvenlik tedbirlerini almak (Tedbir) 2. Kazazedeye İYİMİSİNİZ ? diye sormak. 3.“İlkyardım için eğitildim size yardım edeceğim” 4. Kazazedenin hangi çeşit ilk yardıma ihtiyacı olduğuna hızlı ve güvenli bir şekilde karar vermek. ! Pozisyon (Tanı) 5. Gerekli ilkyardım uygulamalarını hastanın genel durumunu ve öncelik sırasını değerlendirerek uygulamak (A B C…….). Bu arada çevrede yardımcı olabilecek kişileri yönlendirmek (Tedavi)

İlk Yardımın Aşamaları- 6. Haberleşmeyi sağlamak (Telekominikasyon), 7. Öncelikle taşınacak yaralıları belirlemek ve hazırlamak (Triaj), 8. Kazazedeleri uygun pozisyonda taşımak (Transportasyon), 10. Uygun bakım şartları sağlanıncaya kadar kazazedeye refakat etmek ve çapraz enfeksiyondan kaçınmak (el yıkama,eldiven, temastan mümkün olduğunca kaçınma)

İlk Yardımın 6 aşaması (6T) 1.Olay yeri güvenlik önlemlerinin alınması (Tedbir) 2.Olaya maruz kalanları değerlendirme (Tanı) 3.Gerekli ilk yardım uygulanması (Tedavi) 4.Haberleşmenin sağlanması (Telekominikasyon) 5.Hasta ya da yaralıların sevkteki önceliğine göre ayrılması (Triaj) 6.Usulüne uygun taşınmanın sağlanması (Transportasyon)

İlkyardımda öncelikle, hayati önem taşıyan, ilkyardımın ABC' si olarak adlandırabileceğimiz: Airway (Hava yolu) Breathing (Solunum) Circulation (Dolaşım) üzerine odaklanmalıdır.

İlkyardımda öncelikle, *Hayati önem taşıyan, ABC' den sonra * Kanamanın durdurulması * Şoka engel olmak için gerekli tedbirlerin alınması * Kırık tespiti (Atelleme) sağlanması * Yaranın dış etkilerden korunması * Vücut ısısının normal tutulması *Haberleşmenin sağlanması *Hasta yada kazazedenin uygun pozisyonda süratle sevk edilmesi Ve tüm bu işlemleri yaparken hastaya verilmesi gereken pozisyonun korunması ve sürekli değerlendirme yapılması önemlidir

ÖN DEĞERLENDİRME UYARMA ŞOK HAVA YOLU KANAMA SOLUNUM DOLAŞIM

SEKONDER DEĞERLENDİRME BAŞ VE YÜZ BOYUN GÖGÜS KARIN GENİTAL EKSTREMİTELER SIRT BÖLGESİ

Türkiye de acil yardım gerektiren her durumda telefon haberleşmesi 112 acil telefon numarası üzerinden gerçekleştirilir Haberleşme olay yada kaza mümkün olduğu kadar hızlı bir şekilde ücretsiz olan 112’ ye bildirilmelidir

Haberleşmede; Yeterli ve Doğru Yere Mesaj Vermek önemlidir Kazanın meydana geldiği yerin açık ne net bildirimi, adresi, Aranılan telefon numarası, Kazanın oluş şekli ya da olayın ne olduğu, Araçların hasar durumu, Yaralıların sayısı, Yaralıların genel durumları, Ve gereksinim duyulan diğer teknik araçlar bildirilmelidir

Haberleşmede; 112 merkezindeki görevlilerin tüm sorularına net şekilde yanıtladıktan sonra telefon kapatılmalı ve bu telefonun meşgul edilmemesi ne özen gösterilmelidir

İLKYARDIM GEREKTİREN DURUMLAR Yaralanmalar Kanamalar Burkulmalar, Kırıklar, Çıkıklar Sıcak ve güneş çarpmaları Elektrik çarpmaları Boğulmalar Zehirlenmeler Bayılmalar, Şok ve Koma Kulak, Boğaz, Göz, ya da Buruna yabancı cisim kaçmaları Kaza felaket doğal afetler….

Araçlarda bulundurulması zorunlu yardım malzemeler; Büyük sargı bezi (10 cm x 3-5 m)   2 Adet Hidrofil gaz steril (10x10 cm 50´lik kutu)  1 Kutu     Üçgen sargı   3 Adet Antiseptik solüsyon (50 ml)  1 Adet Flaster (2 cm x 5 m) 1 Adet Çengelli İğne  10 Adet   Küçük makas (paslanmaz çelik)1 Adet Esmark bandajı 1 Adet Turnike (En az 50 cm örgülü tekstil malzemeden) 1 Adet Yara bandı 10 Adet Alüminyum yanık örtüsü  1 Adet Tıbbı eldiven 2 Çift El feneri 1 Adet