Naegleria Fowleri Aslı Başak

Menenjite neden olan bir amiptir. Beyin yiyen amip olarak bilinir. Ortamın sıcaklığına göre yaşam döngüsünde 3 farklı şekli görülür: 1-Kist 2-Trofozoit 3-Kamçılı amip formu. Sulu ortamda 2 kamçılı şekiller oluşturur. İnsanda beyin iltihaplarına neden olur. Öldürücüdür.

Bu alt şubede ayrıca şunlar bulunur: Sarcomastigophora şubesinin Sarcodina alt şubesinde (amipler = kök bacaklar) bulunur. Bu alt şubede ayrıca şunlar bulunur: Entamoeba histolytica (amipli dizanteri) Entamoeba coli E. moshkovskii E. hartmani

Toprakta, kanalizasyon sularında, göllerde, yüzme havuzlarında ve rutubetli topraklarda yaşamaktadır. Parazit 22 derecenin üzerinde ve termal sularda bulunmaktadır. İnsan; göl, yüzme havuzu ve tatlı sularda banyo yaparken amipler burun mukozasından girerek enfeksiyon oluşturmaktadır.

Kamçılı halde iken bölünerek çoğalamazlar. Ancak kamçılarını kaybederlerse bölünme geçirebilirler. Çamurlu sularda, göl, yüzme havuzu ve durgun sularda yıkanan insanlarda çoğunlukla nazal bazen oral yol ile (ağızdan) bulaşır ve buralarda amip haline dönüşür.

Koku alma kanalına giren amipler, burun içi mukozayı geçerek koku alma siniri (nervus olfactorius) yolu ile beyin-omurilik sıvısı (BOS) ve beyine yerleşirler. Ani ölümcül bir hastalık olan ve Primer Amibik Meningoensefalit (PAM) olarak adlandırılan menenjitlere sebep olurlar. Burun iltihabı, yüksek ateş, bulantı, baş ağrısı ve göz ağrıları belirtileri görülür. Kısa sürede şuur bulanıklığı ve koma ile ölüm meydana gelir.

Amerikan "Centers for Disease Control and Prevention"'a göre, 1995 ve 2004 yılları arasında Amerika'da 23 kişi bu yüzden hayatını kaybetmiştir. Sıcağı seven bir amip olduğu için, küresel ısınma nedeniyle vakalarda artış beklenmektedir.

Primer Amibik Meningoensefalit (PAM)

Hastalık Etkeni Naegleria Fowleri’dir.

Konaklar ve Yayılış Serbest tabiatta tatlı sularda bulunurlar. Patojenik serbest yasayan amiplerin yol açtığı birçok enfeksiyon yabani ve evcil hayvanlarda bildirilmiştir. Özellikle balıkların yüzgeç ve bağırsaklarında Naegleria organizmaları görülmüştür.

Konaklar ve Yayılış Duyarlı türler arasında; rodentler, gri sincaplar, cottonrat, musk rat ve ev faresi yer almaktadır. Ancak Naegleria fowleri’nin doğal şartlarda insan dışında, hayvanlarda enfeksiyon meydana getirdiğine dair sadece bir rapor mevcuttur. Bu literatüre göre, Arizona hayvanat bahçesinde bir Güney Amerika tapirinde (Tapiirus terrestris) doğal N. fowleri enfeksiyonu tespit edilmiştir.

Yerleşim Yeri PAM, merkezi sinir sisteminde hızla gelişen öldürücü bir enfeksiyondur.

Biyoloji Hayat siklusu; hareketli, beslenebilen trophozoitler (amip evresi) ile kistik evreleri kapsar. Naegleria soyunda, bunlardan banka bir de geçici flagellumlu gelişme evresi bulunur. Naegleria fowleri’nin invaziv evresi trophozoit basamağıdır. Enfeksiyon, amip evresindeki Naegleria fowleri’nin tatlı sularda; örneğin havuz, nehir gibi ortamlarda burun boşluğundan konağa girmesi ile şekillenir.

Patogenez ve Klinik Belirtiler Amiplerin nazal yolla vücuda girmesini takiben nazal mukoza ve cribrioform plateler etkilenmekte ve bunları takiben beynin olfaktör bulbuslarına girmektedirler. Buradan amipler posterior olarak yayılmaktadır. Enfeksiyonu takiben beyin dokusunda yangı ve yaygın doku bozulması meydana gelmektedir.

Patogenez ve Klinik Belirtiler PAM olgularındaki patolojik bulgular, cerebral hemisferlerde ödem ve şişkinlikleri içermektedir. Klinik belirti olarak; anoreksi, mide bulantısı, kusma, ateş ve ense sertliği görülür. Ayrıca primer debilitate (güç kaybı) veya immunsupresyon da meydana gelir.

Tanı PAM’ın teşhisi, cerebrosipinal sıvıda canlı ya da yapılan boyalı preparatlarda veya doku kültürüyle parazitin görülmesi esasına dayanır.

Tedavi Amphoteracin-B: PAM üzerine yapılan bütün çalışmalarda genel kabul görmektedir.

Korunma ve Kontrol Herhangi bir kontrol yöntemi önerilmemektedir.

Teşekkürlerimle Aslı BAŞAK